Phát triển 'kinh tế ban đêm' liệu có đem lại hiệu quả?

Ở Trung Quốc, Bắc Kinh không phải là thành phố đầu tiên chú trọng phát triển “kinh tế ban đêm”, nhưng đằng sau những bước đi mạnh mẽ của Bắc Kinh - Thủ đô của đất nước tỷ dân, là xu thế phát triển đồng loạt loại hình kinh tế này của nhiều thành phố lớn trong cả nước Trung Quốc.

Nếu như đối với Bắc Kinh hay Thượng Hải đây là những bước đi đầu tiên thì với những địa phương "đời đầu", đây là phiên bản "kinh tế ban đêm" 2.0.

Sau nhiều năm triển khai, giờ đây hàng loạt các thành phố của Trung Quốc đã có chung nhận thức rằng, thị trường của "kinh tế ban đêm" là một "đại dương xanh" (blue ocean), thuật ngữ được sử dụng trong kinh tế để chỉ một thị trường có tiềm năng phát triển mạnh.

Quá trình phát triển "kinh tế ban đêm" ở Trung Quốc

Mặc dù Trung Quốc bắt đầu phát triển “kinh tế ban đêm” từ đầu những năm 1990, nhưng phải đến năm 2004 chính sách phát triển loại hình kinh tế này mới chính thức xuất hiện tại thành phố Thanh Đảo. Phải 6 năm sau đó (năm 2010) mới tiếp tục xuất hiện ở Hà Bắc - một tỉnh tiếp giáp Bắc Kinh. 

4 năm sau, Trùng Khánh - thành phố trực thuộc Trung ương duy nhất ở miền Tây Trung Bộ Trung Quốc và Ninh Ba là thành phố cảng lớn thứ 3 thế giới thuộc tỉnh Chiết Giang tiếp tục cho ra đời chính sách tương tự.

Phố đi bộ kết hợp ẩm thực, mua sắm - mô hình thường thấy của tiêu dùng ban đêm ở Trung Quốc.

Đánh giá về điều này, ông Bạch Minh, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu thị trường quốc tế của Bộ Thương mại Trung Quốc cho rằng: “Ban đêm chính là không gian. Ở đó, chính phủ tạo sân chơi, doanh nghiệp và người tiêu dùng tham gia. Điều này đem lại nhiều lợi ích giúp nền kinh tế bản địa năng động hơn”.

Kể từ năm 2017 đến nay, đặc biệt là năm 2019, một loạt thành phố lớn, trong đó có Bắc Kinh, Thượng Hải đã lần lượt công bố những biện pháp và chính sách cụ thể nhằm phát triển “kinh tế ban đêm”. Dự báo, trong tương lai rất có thể sẽ còn nhiều nơi khác cũng gia nhập đội quân này.

Theo phân tích của các chuyên gia Trung Quốc, dù còn không ít vấn đề và khó khăn, song “kinh tế ban đêm” có thể giúp nước này kéo dài thời gian hoạt động kinh tế, nâng cao hiệu suất sử dụng hạ tầng, khuyến khích sáng tạo văn hóa, tạo thêm việc làm, kéo dài thời gian níu giữ du khách, nâng mức tiêu dùng và kéo theo sự phát triển về kinh tế.

Vì sao Trung Quốc phát triển "kinh tế ban đêm" vào lúc này?

Bên cạnh những phân tích trên, lý do nào thúc đẩy các đô thị, đặc biệt là hai siêu đô thị gồm Bắc Kinh và Thượng Hải lại cùng lúc tập trung sự chú ý vào "kinh tế ban đêm" khi nó đang đặt ra nhiều bài toán hóc búa về quản lý và an ninh đô thị, cũng như còn nhiều hoài nghi về hiệu quả kinh tế trên thực tế?

Nhiều chuyên gia Trung Quốc cho rằng, cuộc sống về đêm có thể phản ánh sự hiện đại, năng động và phồn thịnh về kinh tế của một thành phố. Sau nhiều năm tập trung phát triển kinh tế ban ngày, giờ đã đến lúc Trung Quốc cần phát triển “kinh tế ban đêm”.

Bà Triệu Bình, nghiên cứu viên Viện nghiên cứu thuộc Ủy ban xúc tiến mậu dịch quốc tế Trung Quốc (CCPIT) nói: “Tại sao rất nhiều thành phố ở Trung Quốc đều đề cập tới phát triển kinh tế ban đêm? Bởi điều này có quan hệ trực tiếp tới giai đoạn phát triển. Kinh tế ban đêm là sự kéo dài tự nhiên của kinh tế ban ngày. 

Hiện nay, nền kinh tế ban ngày của Trung Quốc xét về quy mô đã là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Ngoài thị trường tiêu thụ cũng đứng thứ 2 thế giới, thì quy mô tiêu dùng hiện nay nếu so với Mỹ là thị trường số 1, Trung Quốc chỉ kém dưới 0,5. 

Với quy mô như vậy, động lực tăng trưởng của chúng tôi còn rất lớn. Rất nhiều cơ hội, nhu cầu và quan điểm phát triển của kinh tế ban ngày cần được tiếp tục với kinh tế ban đêm”.

Bên cạnh đó, theo một số báo cáo và nghiên cứu của Trung Quốc, khoảng 60% các khoản chi tiêu ở nước này phát sinh vào ban đêm. 

Trong khi đó, theo số liệu thống kê kinh tế 6 tháng đầu năm nay, tăng trưởng tiêu dùng tiếp tục đóng góp hơn 60% cho tăng trưởng kinh tế ở Trung Quốc. Trong dịp nghĩ lễ 1/5 năm nay, tiêu dùng ban đêm cũng chiếm gần 30% tổng tiêu dùng trong ngày của nước này.

Phát triển "kinh tế ban đêm" liệu có đem lại hiệu quả?

Mặc dù “kinh tế ban đêm” đã đem lại hiệu quả cho một số thành phố ở Trung Quốc, như việc tổ chức các hoạt động văn hóa, biểu diễn về đêm tại một số nơi thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia, nhưng cũng có những thành phố dù đã phát triển “kinh tế ban đêm” nhiều năm những vẫn chưa có đột phá.

Có thể lấy ví dụ như Thạch Gia Trang - thủ phủ của tỉnh Hà Bắc, ngay cạnh Bắc Kinh đã ra chính sách 10 năm nay, song “kinh tế ban đêm” vẫn chưa thực sự phát triển.

Ông Đỗ Thiết Hành, quan chức Sở Thương mại thành phố Thạch Gia Trang chia sẻ những khó khăn của thành phố đang gặp phải, khi Thạch Gia Trang là một thành phố miền Bắc điển hình, độ năng động của kinh tế ban đêm vào mùa Hè rất cao, nhưng mùa Xuân, mùa Thu vì thường xuyên có gió, thời tiết lúc nóng lúc lạnh, nên ảnh hưởng tới sự phát triển của kinh tế ban đêm.

“Sau nhiều năm cố gắng, kinh tế ban đêm ở mùa Xuân và mùa Thu đã có khởi sắc, nhưng mùa Đông vì thời tiết khô nên vẫn thiếu năng động. Hơn nữa, do Thạch Gia Trang không phải là điểm du lịch nên tiêu dùng ban đêm chủ yếu là của người dân địa phương. 

Mặt khác, Thạch Gia Trang là thành phố mới nổi nên những yếu tố ngoài thương mại còn thiếu, đặc biệt là thiếu những khu phố thương mại đặc sắc có chiều sâu lịch sử, văn hóa”, ông Hành cho biết.

Vẫn có những quán ăn sáng đèn nhưng vắng khách khi đêm về.

Những vấn đề về quy hoạch, hạ tầng cơ sở và dịch vụ, quản lý và an ninh đô thị đang đặt ra nhiều bài toán nan giải cho các địa phương mong muốn phát triển “kinh tế ban đêm” ở Trung Quốc. 

Doanh nghiệp dù được trợ cấp, nhưng nếu kinh doanh gặp khó khăn, họ cũng sẽ khó có thể đồng hành cùng chính quyền trong việc vực dậy “kinh tế ban đêm”.

Tuy nhiên, người Trung Quốc có một câu nói khá nổi tiếng: “Đường đi ngàn dặm, bắt đầu từ bước đầu tiên”, để vươn tới mục tiêu đã chọn, không còn cách nào khác họ phải tìm tòi những hướng đi mới và bắt tay vào thực hiện.

Trong khi đó, phát triển “kinh tế ban đêm” có thể giúp Trung Quốc chứng minh độ mở của nền kinh tế trong quá trình đi sâu cải cách mở cửa, giữ vững phát triển kinh tế trong nước, kích cầu và tiêu dùng nội địa, tạo thêm công ăn việc làm..., hay nói cách khác, “kinh tế ban đêm” sẽ giúp họ “làm tốt công việc của mình” như lời các lãnh đạo Trung Quốc thường nói, nhằm đối phó với những yếu tố bất định và thay đổi khó lường của tình hình thế giới.