Ông Phan Đức Hiếu: 'Nếu chưa cấp bách, thì đừng ban hành quy định mới làm gia tăng chi phí cho doanh nghiệp'

Phát biểu tại Diễn đàn Phát triển kinh doanh tháo gỡ khó khăn tạo không gian phát triển mới cho doanh nghiệp do Tạp chí Diễn đàn doanh nghiệp tổ chức sáng 19/7, ông Phan Đức Hiếu, Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, cải cách thể chế có tầm quan trọng, thậm chí hơn cả chính sách tài khoá và tiền tệ trong ngắn hạn. 

Ông Hiếu cho hay, các doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn về đủ lĩnh vực từ thị trường đến tài chính, vốn, cạnh tranh. Sự cạnh tranh diễn ra không chỉ giữa các doanh nghiệp trong nước mà còn có sự cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp ở các nước trong khu vực.

Các khó khăn này dẫn đều quy về một thứ đó là chi phí để trang trải, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp tăng lên. Trong bối cảnh đó, việc gia tăng các luật pháp không chỉ tạo thủ tục hành chính, thể chế còn tạo ra gánh nặng về tài chính và chi phí tuân thủ lớn.

Chẳng hạn, Dự thảo quyết định định mức tái chế vừa được bàn thảo, ngoài thủ tục hành chính, dự kiến những doanh nghiệp không tự tái chế phải nộp khoản tiền cho Quỹ bảo vệ môi trường hay dự kiến tăng mức thuế tiêu thụ đặc biệt có thể gia tăng chi phí cho doanh nghiệp.

Trong khi đó, về mặt lý thuyết, một quy định pháp luật tạo ra 5 loại chi phí: chi phí thủ tục hành chính, phí và lệ phí, chi phí đầu tư tính bằng tiền, chi phí cơ hội và chi phí không chính thức.

"Cải cách thủ tục hành chính không chỉ đơn giản thủ tục hành chính mà còn hướng đến cắt giảm chi phí đầu tư phát sinh từ quy định pháp luật”,  ông Phan Đức Hiếu nhấn mạnh.

Theo ông Phan Đức Hiếu, các quốc gia hiện đang cạnh tranh gay gắt để thu hút đầu tư, quốc gia có môi trường đầu tư kinh doanh tốt phải có chi phí tuân thủ thấp. Vì vậy, cải cách thể chế phải đặt trong cả bối cảnh quốc tế.

Vì vậy, Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội đề xuất ba giải pháp nhằm cải cách thể chế.

Thứ nhất, cầntập trung kiểm soát quy định mới làm gia tăng chi phí.  "Nếu thực sự chưa cấp bách thì đừng ban hành quy định mới", ông Hiếu nói.

Còn nếu phải ban hành quy định thì cần có lộ trình áp dụng phù hợp quy định để doanh nghiệp có thời gian ổn định sức khoẻ và chuẩn bị phương án tuân thủ đồng thời có hỗ trợ tài chính trực tiếp cho doanh nghiệp trong tuân thủ quy định như phòng cháy chữa cháy, kiểm đếm CO2… theo đúng địa điểm, đúng nhu cầu, đảm bảo tuân thủ pháp luật, ông Hiếu cho hay. 

Thứ hai là, trong khó khăn, doanh nghiệp tại một số ngành nghề, lĩnh vực như bất động sản, tài chính… có nhu cầu cơ cấu lại hoạt động sản xuất kinh doanh.

Tuy nhiên, quy định hiện hành đôi khi cản trở hoạt động đó. Do đó, cần thiết nghiên cứu xem xét cơ chế nới lỏng có thời hạn, có địa chỉ để giúp doanh nghiệp thực hiện tái cơ cấu, vượt qua khó khăn. Đây là biện pháp cải cách thể chế có hiệu quả và đã được áp dụng trong thời kỳ COVID-19.

Thứ ba, về lâu dài nghiên cứu cơ chế bền vững thúc đẩy cải cách thể chế thường xuyên. Theo kinh nghiệm thế giới, cải cách thể chế nếu chỉ xuất phát đơn lẻ, bột phát từ chính các cơ quan ban hành thể chế sẽ không hiệu quả.

Để thực hiện hiệu quả, nhiều nước trên thế giới đều thành lập cơ quan độc lập có thẩm quyền thuộc Chính phủ hoặc Thủ tướng Chính phủ với chức năng giám sát và thúc đẩy cải cách thể chế, được trao thẩm quyền mạnh. Trong tình hình Việt Nam hiện nay và trong thời gian tới, cần nghiên cứu đề xuất thành lập cơ quan tương ứng như vậy để cải cách thể chế bền vững, hiệu quả, thường xuyên.

Còn theo ông Nguyễn Hồng Long, Phó Trưởng ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp, vừa qua đã rất nhiều chính sách về tài khóa và tín dụng đã được ban hành.

Tuy nhiên, vẫn còn hai vấn đề quan trọng cần được lưu ý, thứ nhất là bản thân các cơ chế chính sách đã phù hợp với thời điểm nhưng có thể chưa thực tế đối với một số ngành nghề, đối tượng và thứ hai là nội tại của các doanh nghiệp được thụ hưởng và sức hấp thụ.

Quan điểm của Chính phủ là tiếp tục đồng hành hỗ trợ tối đa cho các doanh nghiệp, coi việc tháo gỡ các rào cản khó khăn cho doanh nghiệp là nhiệm vụ chính trị hàng đầu; đảm bảo bình ổn, nhất quán, rõ ràng, minh bạch, cải thiện môi trường đầu tư thông thoáng, hỗ trợ doanh nghiệp có trọng tâm trọng điểm.

Vì vậy, phải khẩn trương tháo gỡ khó khăn về mặt pháp lý, khơi thông nguồn lực, và các thủ tục đầu tư. Đồng thời, tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư, đơn giản hóa thủ tục đầu tư kinh doanh; hỗ trợ tái cơ cấu lao động và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, ông Long kiến nghị.