Bộ Công Thương đề xuất tiếp tục xuất khẩu trở lại

Đề xuất tiếp tục xuất khẩu gạo ít nhất là đến tháng 4 và tháng 5/2020

Mới đây, Bộ Công Thương gửi báo cáo số 2237/2020 gửi Thủ tướng Chính phủ kết quả rà soát, đánh giá về tình hình sản xuất, tồn kho gạo trong nước, kiến nghị phương án xuất khẩu gạo trong bối cảnh dịch bệnh và hạn hán, xâm nhập mặn.

Căn cứ kết quả rà soát và các ý kiến của các tỉnh, thành ĐBSCL, các doanh nghiệp, Đoàn kiểm tra liên ngành do Bộ Công thương chủ trì báo cáo Thủ tướng Chính phủ phương án điều hành xuất khẩu gạo trong thời gian tới, đề nghị cho phép tiếp tục xuất khẩu gạo nhưng phải kiểm soát chặt số lượng xuất khẩu theo từng tháng, trước mắt là tháng 4, tháng 5/2020.

Nhu cầu an ninh lương thực trong tháng 4, tháng 5 sẽ được Tổng cục Dự trữ Nhà nước mua vào 300.000 tấn gạo và giữ lại thêm 400.000 tấn gạo để dự phòng. Như vậy, lượng gạo xuất khẩu giữ lại cho nhu cầu trong nước trong 2 tháng là 700.000 tấn.

Về xuất khẩu, lượng gạo xuất khẩu dự kiến trong tháng 4, tháng 5/2020 vào khoảng 800.000 tấn. Trước mắt trong tháng 4 cho phép xuất khẩu 400.000 tấn. Vào tuần cuối cùng tháng 4, căn cứ diễn biến dịch bệnh và báo cáo của các bộ, ngành, Thủ tướng chính phủ sẽ xem xét, quyết định phương hướng điều hành xuất khẩu gạo tháng 5.

Về quản lý số lượng được phép xuất khẩu, báo cáo của Bộ Công Thương nêu rõ, Tổng cục Hải quan chịu trách nhiệm quản lý số lượng 400.000 tấn gạo được phép xuất khẩu trong tháng 4 thông qua cộng dồn và trừ lùi số lượng theo tờ khai hải quan.

Nguyên tắc quản lý như sau, đăng kí tờ khai trước sẽ được xuất khẩu trước, số lượng mở tờ khai được trừ lùi vào tổng số lượng được phép xuất khẩu trong tháng 4. 

Trường hợp không sử dụng tờ khai 15 ngày hoặc số lượng thực xuất ít hơn số lượng đã mở theo tờ khai thì số dư sẽ được cộng trở lại số lượng được phép xuất khẩu trong tháng 4.

Tổng lượng đăng kí tờ khai xuất khẩu và tổng lượng xuất khẩu thực tế được thể hiện theo thời gian thực trên một trang mạng do Tổng cục hải quan thiết lập hoặc trên công dịch vụ công quốc gia để tất cả các doanh nghiệp và người dân có thể theo dõi.

Để hỗ trợ cho phương án nêu trên, góp phần bảo đảm mục tiêu điều hành xuất khẩu gạo trong giai đoạn hiện nay, Đoàn kiểm tra liên ngành thống nhất đề xuất thực hiện một số biện pháp hỗ trợ như Bộ Tài chính tiếp tục chỉ đạo Tổng cục Dự trữ Nhà nước khẩn trương mua đủ số lượng lương thực dự trữ theo kế hoạch được giao.

Đồng thời, Đoàn kiểm tra đề xuất chỉ cho xuất khẩu gạo qua cửa khẩu quốc tế (đường bộ, đường sắt, đường biển, hàng không, đường thuỷ) nơi có đủ trang thiết bị nối mạng để Tổng cục hải quan có thể theo dõi và phản ảnh theo thời gian thực.

Vẫn dư 6,5-6,7 triệu tấn gạo để xuất khẩu

Trong bản báo cáo Bộ Công Thương nêu rõ trong năm 2020, theo kế hoạch Việt Nam sẽ sản xuất 43,5 triệu tấn thóc.  Dự báo nhu cầu tiêu thụ trong nước (đã bao gồm dự trữ) là 29,96 tấn thóc. 

Bộ Công Thương nhận định “Như vậy, sau khi trừ nhu cầu tiêu dùng và dự trữ, lượng thóc còn dư có thể xuất khẩu là khoảng 13,54 triệu tấn, tương đương khoảng 6,5 - 6,7 triệu tấn gạo". 

Riêng vụ Đông Xuân, theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, sau khi trừ đi nhu cầu dự trữ và tiêu dùng, lượng gạo hàng hoá có thể xuất khẩu là khoảng 3 triệu tấn.

Theo số liệu của Tổng Cục Hải quan, trong 2 tháng đầu năm 2020, xuất khẩu goạ đạt khoảng 930 nghìn tấn, tăng 31,7% so với cùng kì năm 2019. Đến ngày 15/3, xuất khẩu đạt 1,3 triệu tấn, tăng 370 nghìn tấn so với tháng 2.

“Như vậy bình quân mỗi ngày trong 15 ngày đầu tháng 3 xuất khẩu khoảng 25 nghìn tấn. Nếu xuất khẩu vẫn giữ nguyên tốc độ như 15 ngày đầu tháng 3. Quí I/2020 sẽ xuất khẩu gần 1,7 triệu tấn, tăng gần 21% so với năm 2019”, Bộ Công Thương nhận định.

Đáng chú ý trong 2 tháng đầu năm xuất khẩu gạo sang Trung Quốc tăng tới 595% về lượng so với cùng kì năm ngoái lên mức 66.222 tấn nhưng chỉ chiếm 7,13% trong tổng xuất khẩu. Philippines là thị trường xuất khẩu lớn nhất trong hai tháng đầu năm đạt 357.055 tấn, chiếm 38,4% tỉ trọng, tăng 13% so với cùng kì năm ngoái. 

Bộ Công Thương cho biết 92 hội viên trong Hiệp hội Lương thực Việt Nam chiếm 75% tổng lượng xuất khẩu gạo của cả nước. Tính đến ngày 27/3, tổng lượng hợp đồng đã kí nhưng chưa giao hàng là 1,57 triệu bao. Trong đó, phải giao từ nay đến ngày 31/4 là gần 1,4 triệu tấn. Lượng gạo hiện có trong kho của doanh nghiệp hội viên (60/92 hội viên) là 1,6 triệu tấn. 

“Như vậy, chỉ tính riêng các doanh nghiệp hội viên của VFA, nếu tuân thủ nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng là “không kí hợp đồng mới”, lượng gạo dư đến thời điểm 31/5 là khoảng 266.000 tấn.

Tính cả các doanh nghiệp ngoài Hiệp hội có gửi báo cáo thì hợp đồng đã kí nhưng chưa giao hàng là hơn 1,6 triệu tấn gạo. Lượng hiện có trong kho của doanh nghiệp là 1,7 triệu bao và 144 nghìn tần thóc, tương đường 75 nghìn tấn gạo.

Các tỉnh ĐBSCL cho biết lượng gạo dồi dào và sản sàng đưa ra thị trường theo yêu cầu của Chính phủ. Các thương nhân cũng cam kết tuân thủ qui định về việc thương xuyên duy trì dự trữ lưu thông tối thiểu tương đương 5% số lượng gạo mà thương nhân đó đã xuất khẩu trong 6 tháng trước đó và cam kết sẽ cung cấp ngay ra thị trường khi Thủ tướng yêu cầu.