Ngành thép của Trung Quốc sắp trải qua biến động lớn nhất trong một thập kỷ
Thị trường thép lớn nhất thế giới tuần này tràn ngập tin đồn rằng chính phủ Trung Quốc sẽ cắt giảm công suất sản xuất tới 50 triệu tấn, có thể sớm nhất là tại một hội nghị chính trị quan trọng ở Bắc Kinh vào tuần tới.
Mặc dù chưa có kế hoạch chính thức nào được công bố, nhưng những đồn đoán này phản ánh sự đồng thuận chung rằng ngành thép đang gặp khó khăn và cần một cuộc cải tổ mới, gần một thập kỷ sau khi Chủ tịch Tập Cận Bình khởi xướng các cải cách phía cung đầu tiên. Cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài của Trung Quốc đã khiến nhu cầu thép trong nước suy giảm trong bốn năm liên tiếp.
Môi trường quốc tế ngày càng khắc nghiệt
Bên cạnh nhu cầu trong nước giảm, ngành thép Trung Quốc còn phải đối mặt với áp lực từ môi trường quốc tế, khi nhiều quốc gia tìm cách ngăn chặn làn sóng xuất khẩu thép của nước này. Năm ngoái, Trung Quốc xuất khẩu hơn 110 triệu tấn thép, góp phần vào lập trường cứng rắn của Tổng thống Mỹ Donald Trump về thuế quan đối với kim loại.
"Chúng tôi hiểu rằng lập trường chính sách đối với ngành thép đã thay đổi ở cấp Bộ Chính trị và sẽ có thêm hành động để cắt giảm nguồn cung," ông Jack Shang, nhà phân tích của Citigroup Inc., viết trong một báo cáo nghiên cứu. Ông nhận định: "Đây có thể là cuộc cải cách 2.0 của ngành thép Trung Quốc”. Citigroup dự báo lượng cắt giảm có thể lên đến 50 triệu tấn.
Đợt cải tổ mới có thể quyết liệt hơn trước
Trung Quốc là quốc gia sản xuất thép lớn nhất thế giới và xuất khẩu của nước này trong hai thập kỷ qua đã nhiều lần gây ra căng thẳng thương mại. Đợt cải tổ trước đây, được khởi xướng vào năm 2016 sau một đợt suy thoái nhu cầu và bùng nổ xuất khẩu, đã dẫn đến việc cắt giảm 150 triệu tấn công suất trong vòng ba năm.
Ông Donald Trump từng lập luận rằng mức thuế 25% đối với thép nhập khẩu là cần thiết để bảo vệ ngành công nghiệp Mỹ khỏi tình trạng dư cung do Trung Quốc gây ra. Trong khi đó, Hàn Quốc và Việt Nam—hai thị trường quan trọng—đã áp thuế đối với thép Trung Quốc. Ấn Độ cũng đang xem xét các biện pháp cứng rắn hơn, trong khi Liên minh châu Âu (EU) đang điều chỉnh lại các biện pháp bảo vệ của mình.
Theo Viện Kế hoạch và Nghiên cứu Công nghiệp Luyện kim Trung Quốc, tình hình xuất khẩu của ngành thép nước này sẽ ngày càng nghiêm trọng hơn. Cơ quan này cho biết, chỉ riêng năm 2024, đã có hơn 30 vụ kiện thương mại mới được khởi xướng chống lại thép Trung Quốc, cao hơn tổng số của bốn năm trước đó cộng lại.
Vấn đề dư thừa công suất không chỉ giới hạn ở ngành thép mà còn xuất hiện trong các lĩnh vực mới hơn như tấm pin năng lượng mặt trời hay pin xe điện. Tuy nhiên, không giống như những ngành này, nhu cầu thép đang suy giảm dài hạn, và vai trò quan trọng của các doanh nghiệp nhà nước có thể khiến chính phủ phải can thiệp để đóng cửa các nhà máy.
Ngành thép chìm trong khủng hoảng tài chính
Năm 2024, ngành thép Trung Quốc chủ yếu hoạt động trong tình trạng thua lỗ, với mức nợ chạm kỷ lục và số lượng doanh nghiệp báo lỗ cũng cao chưa từng có. Mặc dù có một số điểm sáng từ các lĩnh vực như sản xuất, cơ sở hạ tầng xanh và đóng tàu, nhưng chúng không đủ để bù đắp cho sự suy giảm tổng thể của ngành.
Giờ đây, mọi sự chú ý đang đổ dồn vào kỳ họp Quốc hội Nhân dân Toàn quốc Trung Quốc vào tuần tới, để xem liệu có bất kỳ chỉ đạo nào được đưa ra cho ngành thép hay không. Đây cũng là năm cuối cùng của Kế hoạch 5 năm hiện tại của Trung Quốc. Theo Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch, nước này cần cắt giảm 150 triệu tấn công suất lò cao chạy bằng than để đạt được các mục tiêu về khí hậu.
Citigroup dự đoán rằng các biện pháp mới sẽ nhắm vào tình trạng cạnh tranh khốc liệt giữa các doanh nghiệp và giảm thiểu rủi ro địa chính trị đang gia tăng. Các tập đoàn lớn như China Baowu Steel Group Corp. và Ansteel Group Corp. có thể hưởng lợi từ việc loại bỏ các đối thủ yếu hơn.
"Sự cải tổ phía cung của Trung Quốc luôn nhắm đến các công ty nhỏ hơn, kém hiệu quả hơn," bà Sabrin Chowdhury, trưởng bộ phận hàng hóa tại BMI, nhận xét. "Điều này cũng góp phần hợp nhất ngành và mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp nhà nước lớn, hoạt động hiệu quả hơn," bà nói.
