Nét sáng trên 'bức tranh' khởi nghiệp tại Nhật Bản

Đối mặt với nhiều trở ngại do thiếu các nhà đầu tư dám chấp nhận mạo hiểm và văn hóa doanh nghiệp cứng nhắc, số lượng công ty khởi nghiệp lớn được thành lập tại Nhật Bản chỉ "đếm trên đầu ngón tay". Tuy nhiên, lĩnh vực khởi nghiệp tại "đất nước Mặt Trời mọc" đang ghi nhận những dấu hiệu tích cực trong thời gian gần đây.

Mặc dù là nền kinh tế lớn thứ 3 thế giới, Nhật Bản vẫn bị Mỹ và Trung Quốc vượt xa trong việc sản sinh ra những "chú kỳ lân" - thuật ngữ chỉ các công ty khởi nghiệp được định giá trên 1 tỷ USD theo CB Insights.

Ước tính có gần 500 "chú kỳ lân" trên khắp thế giới, từ tập đoàn Airbnb ở Thung lũng Silicon đến Bytedance, công ty mẹ của ứng dụng chia sẻ video TikTok đình đám. Tuy nhiên, chỉ có 4 doanh nghiệp trong số này là của Nhật Bản.

Ông Gey Isayama, người đứng đầu công ty World Innovation Lab có trụ sở ở California (Mỹ), chuyên tư vấn và cấp vốn cho các công ty khởi nghiệp với trọng tâm là Nhật Bản, cho biết nếu xét tới Tổng sản phẩm quốc nội (GDP), Nhật Bản lẽ ra đã có thể có ít nhất 50 tới 60 "chú kỳ lân" trong tổng số trên.

Ông giải thích ở Nhật Bản, các tập đoàn lớn luôn đi đầu trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, và các ngân hàng "sẵn sàng cho các công ty này vay tiền hơn là đầu tư vào các công ty khởi nghiệp".

Ngay cả "ông lớn" SoftBank của Nhật Bản, vốn đầu tư nhiều vào các công ty công nghệ, cũng có xu hướng đầu tư cho các công ty nước ngoài như Uber và Alibaba, trong khi hầu như lại phớt lờ các công ty nhỏ trong nước.

Việc thiếu vốn đầu tư để phát triển doanh nghiệp buộc các công ty khởi nghiệp của Nhật Bản phải phát hành cổ phiếu ra công chúng sớm hơn các công ty "đồng trang lứa" trên thế giới. Tuy nhiên, giới chuyên gia cảnh báo việc phát hành cổ phiếu khi quy mô công ty vẫn còn quá nhỏ sẽ khó có thể khiến công ty phát triển lớn mạnh.

Ông Takeshi Aida, nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành của RevComm - một công ty khởi nghiệp về trí tuệ nhân tạo (AI), cho biết tại Nhật Bản, các tiêu chuẩn để các công ty được niêm yết rất thấp, do đó có rất nhiều công ty nhỏ hài lòng với điều này.

Dân số giảm và nền kinh tế trì trệ của Nhật Bản đồng nghĩa "nhiều công ty quốc tế không thực sự mặn mà" với "đất nước Mặt Trời mọc".

Điều này dường như lại khiến các công ty khởi nghiệp của Nhật Bản cảm thấy "được bảo vệ", không phải quá lo lắng về sự cạnh tranh từ bên ngoài, dẫn tới thiếu động lực để phát triển và mở rộng.

Bên cạnh việc thiếu vắng các nhà đầu tư, các yếu tố văn hóa cũng là một rào cản lớn đối với ý tưởng khởi nghiệp tại Nhật Bản.

Văn hóa sợ rủi ro và tâm lý an toàn vẫn tồn tại khi nhiều người mong muốn được có công việc suốt đời tại một công ty lớn, cho rằng đây là sự lựa chọn tốt nhất.

Bản thân hệ thống giáo dục của Nhật Bản vẫn được thiết kế để sản sinh ra những người lao động có công việc ổn định tại các công ty lớn, thay vì trở thành những doanh nhân khởi nghiệp.

Ông Isayama nhấn mạnh sẽ cần "rất nhiều can đảm" để phá vỡ quan niệm này trong một xã hội nổi tiếng tuân thủ quy củ và nguyên tắc như Nhật Bản.

Bất chấp những khó khăn, các chuyên gia vẫn nhận thấy những lý do để lạc quan về triển vọng phát triển "bức tranh khởi nghiệp" tại Nhật Bản.

Ông Isayama cho biết các công ty sản xuất hay ngành công nghiệp nặng đã nhận ra họ không thể đổi mới theo cách mình đã từng làm trước đây, và họ đang phải tính tới đầu tư vào các doanh nghiệp khởi nghiệp để "lấp khoảng trống".

Các nhà đầu tư doanh nghiệp cũng đang dần nhận ra rằng tốt hơn hết là nên để các công ty khởi nghiệp có không gian để phát triển, thay vì cố gắng kiểm soát họ.

Đại dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19 và chương trình cải cách của tân Thủ tướng Nhật Bản Yoshihide Suga cũng đang thúc đẩy các doanh nghiệp Nhật Bản và các cơ quan chính phủ đẩy mạnh việc số hóa, qua đó có thể mang lại cơ hội mới cho các doanh nghiệp công nghệ trong nước.

Ông Isayama đánh giá sự hỗ trợ của chính phủ đối với các công ty khởi nghiệp cũng đang được cải thiện, khi các quan chức đang tìm kiếm lời khuyên từ những nhà đầu tư có kinh nghiệm để hỗ trợ các công ty này.

Trong bối cảnh đó, sự thành công của các công ty như Mercari, một nền tảng thương mại điện tử về buôn bán hàng hóa đã qua sử dụng được thành lập hồi năm 2013, có thể trở thành nguồn cảm hứng cho những người ủng hộ sự đổi mới tại Nhật Bản.

Mercari là "chú kỳ lân" đầu tiên của Nhật Bản phát hành cổ phiếu ra công chúng vào năm 2018 và hiện được định giá lên tới 780 tỷ yen (7,3 tỷ USD).

Diễn đàn Đầu tư Việt Nam 2025 (Vietnam Investment Forum 2025) với chủ đề “Khai thông & Bứt phá” do trang TTĐT tổng hợp VietnamBiz, Việt Nam Mới tổ chức sẽ diễn ra vào ngày 8/11/2024 tại GEM CENTER, TP HCM.

Sự kiện quy tụ giới chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực đầu tư, tài chính là các nhà làm chính sách, CEO, CFO, CIO các ngân hàng, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư, công ty bất động sản, các hãng xếp hạng, công ty cung cấp dữ liệu và hàng trăm nhà đầu tư có kinh nghiệm lâu năm trên thị trường chứng khoán và bất động sản.

Diễn đàn hứa hẹn mang lại không gian để các chuyên gia bàn luận về các xu hướng đầu tư mới, các góc nhìn chiến lược, mở ra nhiều ý tưởng đầu tư phù hợp cho giai đoạn mới. Đồng thời tạo cơ hội gặp gỡ, kết nối giữa nhà đầu tư và các đối tác tiềm năng trên thị trường.

Thông tin chi tiết chương trình: https://event.vietnambiz.vn/