Nên bỏ quy định thu hồi sổ hồng

Việc Sở Tài nguyên - Môi trường TP.Hà Nội thu hồi hàng trăm sổ hồng của người dân đang sống tại các chung cư của Tập đoàn Mường Thanh cho thấy, nếu không bỏ quy định này thì sổ hồng - một chứng từ pháp lý quan trọng - có thể bị thu hồi vô tội vạ.

Cho thu hồi sẽ cấp vô tội vạ

Theo quy định tại khoản 2, điều 106 luật Đất đai 2013, cơ quan có thẩm quyền thu hồi giấy chứng nhận (sổ hồng) khi cấp không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng sử dụng đất, không đúng diện tích đất, không đủ điều kiện được cấp, không đúng mục đích sử dụng đất, thời hạn sử dụng đất, nguồn gốc sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai...

Đây chính là cơ sở để Sở TN-MT Hà Nội thu hồi sổ hồng của người dân tại các dự án của Mường Thanh. Theo các chuyên gia, nếu không sửa thì đây cũng sẽ là cơ sở để chủ đầu tư, cơ quan chức năng cấp sổ bừa bãi. Nếu “lọt” thì xong, mà không lọt thì thu hồi theo luật định.

Luật sư Trần Đức Phượng, Đoàn luật sư TP.HCM, phân tích trước khi thu hồi sổ hồng của dân, cần xem xét đối với quyết định thu hồi sổ hồng và trình tự thủ tục ban hành quyết định đó để xác định quyết định đó đúng hay sai. 

Trong đó, Nghị định 43 và Nghị định 01 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành luật Đất đai 2013, với trường hợp thu hồi sổ hồng do cơ quan nhà nước cấp sai, thì cơ quan thu hồi phải thực hiện các trình tự thủ tục như: kiểm tra lại, thông báo cho người sử dụng đất biết rõ lý do và quyết định thu hồi sổ hồng đã cấp không đúng quy định. 

“Giải pháp không phải thu hồi sổ hồng mà là xử lý kỷ luật, thậm chí phải xử tội hình sự, cố ý làm trái quy định nhà nước những người làm sai, không thể có khái niệm xử phạt hành chính. Cơ quan chức năng chỉ được thu hồi sổ hồng để sửa lại cho đúng và sau đó phải trả lại cho người dân”, luật sư Phượng nói.

Luật sư Hoàng Thu, trưởng đại diện Văn phòng luật Hoàng Thu, cho rằng quy định về cấp và thu hồi sổ hồng đã có nhiều bất cập, lạc hậu, không còn phù hợp với thực tiễn. Ở nhiều nước, không có việc cấp rồi thu hồi lại. Khi dự án làm sai, chủ đầu tư sẽ bị xử lý nghiêm, bị yêu cầu đập bỏ phần sai phạm. Nếu xác định có việc cấp sổ hồng sai quy định, người cấp có thể phải chịu trách nhiệm đền bù.

Để đảm bảo ổn định

Không phủ nhận trên thực tế một số thủ tục hành chính, trong đó có việc cấp sổ hồng có thể có sai sót, đặc biệt là mặt kỹ thuật, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) Lê Hoàng Châu cho rằng: “Thu hồi trong trường hợp điều chỉnh sổ hồng và cấp lại sổ hồng, cơ quan chức năng phải giải thích rõ lý do. 

Nếu sai sót về thủ tục hành chính, phải nói rõ thời điểm thu hồi và thời điểm trả lại sổ hồng cho người dân. Nhưng chủ đầu tư cùng với một số cán bộ nhà nước có thẩm quyền bắt tay với nhau cấp sổ hồng trái quy định của pháp luật muốn thu hồi phải hỏi ý kiến người dân, thậm chí phải có quyết định của cơ quan có thẩm quyền như tòa án hay cơ quan điều tra mới được thu hồi”.

Nguyên một lãnh đạo của Văn phòng đăng ký đất đai TP.HCM khẳng định sổ hồng trong trường hợp cấp sai do lỗi của các cơ quan quản lý. Người dân được cấp sổ rồi thì không thể thu hồi để đảm bảo sự ổn định. Bởi nếu thu hồi sẽ gây bất ổn vì lý do lỗi của cơ quan quản lý.

Mỗi sổ hồng liên quan đến cuộc đời, là tài sản lớn, là số phận của cả một gia đình, nay thu hồi đã làm “bể” kế hoạch cả đời họ. Nếu do chủ đầu tư, cơ quan chức năng làm sai, người dân trở thành nạn nhân thì phải bảo vệ người dân khi họ không can thiệp vào quá trình làm sai”, ông này cho hay.