Năm 2016, Nhật không có công ty nào phá sản

Ảnh: Reuters

Tuy nhiên, đây không phải là kết quả đáng mừng. Theo Bloomberg, những chuyên gia kinh tế cho rằng điều kiện tín dụng tại Nhật Bản quá dễ dàng, đánh giá nước này đang rất cần tái cơ cấu doanh nghiệp, “dọn sạch” công ty kinh doanh thất bại và tạo chỗ đứng cho các hãng mới.

“Hoàn toàn không tốt. Chu kỳ kinh doanh ở Nhật không hoạt động. Khi chẳng có doanh nghiệp cũ phá sản, không công ty mới nào xuất hiện vì không có chỗ. Các hãng cũ sẽ luôn cạnh tranh về giá cả, đơn giản là vì họ có thể”, nhà kinh tế Martin Schulz thuộc Viện Nghiên cứu Fujitsu cho hay.

Thời gian cuối cùng Nhật Bản không có doanh nghiệp lớn nào phá sản là cách đây 26 năm. Giai đoạn đó kéo dài bốn năm, theo báo cáo của hãng nghiên cứu Teikoku Databank. Song ở thời điểm đó, kinh tế Nhật Bản quá nóng, đạt mức tăng trưởng 5,5% mỗi năm để rồi sau đó gặp khó khi bong bóng tài sản và bất động sản vỡ. Lần này, lãi suất cực thấp và chuyện bảo đảm khoản vay của chính phủ từ sau khủng hoảng tài chính toàn cầu đang giúp giới doanh nghiệp sống khỏe.

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đánh giá tình hình này là thành công kinh tế Nhật, song giới phê bình cho rằng tín dụng dễ dàng khiến nhiều doanh nghiệp “xác sống” tồn tại, trầm trọng hóa tình trạng thiếu hụt lao động, đẩy cao sức cạnh tranh và áp lực giảm giá.

Năm 1942, nhà kinh tế học người Áo Joseph Schumpeter đặt ra thuật ngữ “sự phá hủy sáng tạo” để mô tả mớ lộn xộn khi chủ nghĩa tư bản tự tái tạo. Nhật Bản có thể mắc kẹt trong tình huống ngược lại vì họ từ chối nỗi đau cần thiết để nền kinh tế hồi sinh. Dù vậy, Nhật không phải là quốc gia duy nhất giữ doanh nghiệp làm ăn thất bát tiếp tục sống.

Nghiên cứu công bố trong tháng 1 của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cho hay doanh nghiệp xác sống - những công ty được định nghĩa là liên tục gặp khó trong chuyện trả lãi nợ - làm giảm năng suất, từ đó khiến các nước phát triển tăng trưởng ì ạch.

Ở Hàn Quốc, nơi ngành công nghiệp hàng hải chịu tác động từ chuyện thương mại toàn cầu lao dốc, các ngân hàng quốc doanh tháng trước đồng ý cho Daewoo Shipbuilding & Marine Engineering vay 2,6 tỉ USD, hoán đổi nợ lấy vốn chủ sở hữu để ngăn hãng này vỡ nợ. Đây là lần thứ hai trong vòng chưa đầy hai năm, công ty trên được giải cứu.

Tại Trung Quốc, gần 10% doanh nghiệp niêm yết trên sàn chứng khoán là doanh nghiệp “xác sống”. Họ sống khỏe nhờ sự hỗ trợ liên tục từ chính phủ và nhà băng, nhà kinh tế He Fan thuộc Đại học Renmin ở Bắc Kinh cho hay. Thường thì ngân hàng tiếp tục cho vay vì họ không muốn giữ khư khư khoản nợ xấu, còn chính phủ cứu công ty vì e ngại tình trạng thất nghiệp.

Ở Nhật, các hoạt động bỏ cái cũ, mở đường cho cái mới đặc biệt chậm chạp. Tỷ lệ doanh nghiệp khởi nghiệp và phá sản vào khoảng 5%, chỉ bằng 1/3 so với các nước tiên tiến khác. Nhìn chung, số doanh nghiệp Nhật thất bại giảm trong tám năm liên tiếp. Chuyên gia Schulz cho hay: “Có quá ít công ty phá sản, điều này không bình thường”.

Thu Thảo