Mỹ kiềm chế ngành bán dẫn Trung Quốc, Việt Nam và Ấn Độ có thể hưởng lợi

Hồi tháng 10, chính quyền Tổng thống Joe Biden đã chính thức yêu cầu doanh nghiệp phải xin giấy phép trước khi xuất khẩu chất bán dẫn tiên tiến hoặc các máy móc sản xuất liên quan đến Trung Quốc.

Doanh nghiệp cũng cần sự chấp thuận của Washington nếu họ sử dụng thiết bị của Mỹ để sản xuất một số loại chip cao cấp cho thị trường Trung Quốc. Hiện, các công ty bán dẫn đang cố gắng giải quyết khó khăn.

Theo CNBC, TSMC của Đài Loan và các đối thủ Hàn Quốc như Samsung và SK Hynix đã được miễn trừ một năm để tiếp tục gửi thiết bị sản xuất chip của Mỹ đến các cơ sở của họ ở Trung Quốc.

ASML, hãng sản xuất thiết bị quang khắc của Hà Lan, cho biết nhân viên của họ ở Mỹ bị cấm cung cấp một số dịch vụ nhất định cho các nhà máy chế tạo chất bán dẫn tiên tiến ở Trung Quốc.

Giới chuyên gia cho rằng động thái mới của Mỹ đang khiến các nhà sản xuất bán dẫn phải cân nhắc chuyển một phần dây chuyền sang Việt Nam và Ấn Độ.

Tuy nhiên, họ nhận định các hạn chế trên sẽ không thể gây gián đoạn đến cuộc cạnh tranh toàn cầu về ưu thế sản xuất chất bán dẫn.

Ông Walter Kuijpers, đối tác tại KPMG, cho biết số lượng yêu cầu tư vấn từ các khách hàng và khách hàng tiềm năng về việc mở rộng công suất chip tại Đông Nam Á đã tăng từ 30% đến 40% so với trước đại dịch.

Vị chuyên gia nói: “Doanh nghiệp nhận thấy lợi ích khi tách biệt các chuỗi cung ứng thay vì phụ thuộc vào một chuỗi duy nhất...Những diễn biến địa chính trị gần đây có thể đẩy nhanh các chiến lược vốn đã được triển khai này”.

Chuyển từ Trung Quốc sang châu Á

Động thái hạn chế xuất khẩu chip của Mỹ là diễn biến mới nhất trong một loạt biến động mà ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu trị giá 600 tỷ USD phải đối mặt trong những năm qua.

Trong quá khứ, các nhà sản xuất từng bị thu hút bởi năng lực cạnh tranh của Trung Quốc trong lĩnh vực chế tạo chip. 

Song, trong vài năm gần đây, họ đã phải cố gắng xoay xở với bài toán chi phí lao động ngày càng tăng ở đất nước tỷ dân, tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng và rủi ro địa chính trị leo thang.

Các nhà sản xuất chip từng “đóng cọc” tại Trung Quốc giờ đây đang tìm kiếm động lực mới để tái tạo dây chuyền ở những nơi khác.

Ông Jan Nicholas, Giám đốc phụ trách mảng bán dẫn tại Deloitte, cho biết doanh nghiệp đang muốn chuyển đến một địa điểm nào đó gần Trung Quốc để đạt mức sản lượng và công suất cao nhất có thể.

Theo vị giám đốc, Đông Nam Á đã trở thành một lựa chọn phù hợp cho các nhà máy muốn chuyển ra khỏi Trung Quốc.

Đông Nam Á được coi là hấp dẫn hơn so với các trung tâm sản xuất chip như Hàn Quốc và Đài Loan, do khu vực này vẫn giữ vị thế trung lập trong cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc.

Chia sẻ với CNBC, giáo sư Sarah Kreps tại Đại học Cornell nhận xét, các quốc gia như Việt Nam và Ấn Độ đang đóng vai trò như “một cầu nối trung lập giữa hai gã khổng lồ”.

Việt Nam

Trong mắt các nhà sản xuất chất bán dẫn, Việt Nam đang dần hiện lên như một cứ điểm sản xuất thay thế cho Trung Quốc.

Việt Nam đã đầu tư hàng tỷ USD để thành lập các trung tâm nghiên cứu và giáo dục, thu hút các hãng chip lớn đến đặt nhà máy, tờ CNBC viết.

Samsung, nhà sản xuất chip nhớ lớn nhất thế giới, được cho là đã cam kết đầu tư thêm 3,3 tỷ USD vào Việt Nam trong năm nay. Tập đoàn Hàn Quốc này đặt mục tiêu sẽ sản xuất linh kiện bán dẫn tại Việt Nam vào tháng 7/2023.

Bà Kreps cho hay: “Các công ty đã có cơ sở sản xuất ở Trung Quốc như Samsung có thể đầu tư vào những địa điểm thay thế như Việt Nam, các nhà máy mới mang lại nhiều lợi ích tương tự Trung Quốc nhưng không phải chịu áp lực chính trị”.

Ấn Độ

Theo ông Kuijpers từ KPMG, Ấn Độ cũng đang nổi lên như một cơ sở sản xuất thay thế cho Trung Quốc. Quốc gia Nam Á này ngày càng có nguồn nhân lực lớn, chuyên về thiết kế bộ vi xử lý, hệ thống bộ nhớ con và thiết kế vi mạch analog.

Ông nói thêm rằng nguồn lao động dồi dào và chi phí ở Ấn Độ cũng thấp hơn. Tuy nhiên, nước này vẫn đang thiếu năng lực sản xuất, khiến sức hấp dẫn của Ấn Độ giảm đi vài phần.

“Mặc dù trước đây Ấn Độ từng cố gắng xây dựng các nhà máy sản xuất chip, các sáng kiến cũ lại gặp nhiều trở ngại, chẳng hạn như chi phí đầu tư vốn để thiết lập cơ sở sản xuất quá cao”, ông Kuijipers nói.

Trung Quốc vẫn vững vàng vị trí đầu

Dù các nước châu Á khác ngày càng có sức hút trong mắt doanh nghiệp bán dẫn, các chuyên gia nói rằng Trung Quốc vẫn đang dẫn đầu về khả năng cạnh tranh.

Trong bản kế hoạch “Made in China 2025” được công bố năm 2015, Bắc Kinh đã đặt mục tiêu sẽ tự lực cung ứng chất bán dẫn trong tương lai.

Ông Kuijpers cho biết, lĩnh vực chip nội địa của Trung Quốc đang phát triển nhờ nhu cầu ngày càng tăng đối với chip dùng trong các ứng dụng như 5G, xe tự hành và trí tuệ nhân tạo.

Nhìn chung, Trung Quốc hiện vẫn là một tay chơi lớn và là nhà sản xuất chất bán dẫn quan trọng, đặc biệt là đối với các con chip cấp thấp hơn.

Theo một số ước tính, Trung Quốc đang là nhà sản xuất chip bán dẫn lớn thứ ba, chiếm khoảng 16% thị phần công suất toàn cầu, đứng trước Mỹ nhưng xếp sau Hàn Quốc và Đài Loan.

“Trung Quốc đã dành một thời gian dài để phát triển năng lực sản xuất bán dẫn...các quốc gia khác cần tốn một khoảng thời gian tương tự để bật lên...”, ông Nicholas của Deloitte cho hay.

Theo CNBC, không phải ai cũng đồng ý rằng Việt Nam hoặc Ấn Độ sẽ là những nước hưởng lợi trực tiếp từ hạn chế xuất khẩu của Mỹ với Trung Quốc.

Ông Yongwook Ryu, nhà nghiên cứu tại Đại học Quốc gia Singpore, cho hay: “[Tôi] không chắc liệu Việt Nam và Ấn Độ có thể hưởng lợi từ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ hay không, vì họ không có thế mạnh về chế tạo chip”.

Song, ông nói thêm rằng “một quốc gia hoặc doanh nghiệp có thể sản xuất chip chất lượng với giá cạnh tranh - hay nói cách khác, một quốc gia hay doanh nghiệp có thể thay thế Trung Quốc hoặc các nhà sản xuất chip Trung Quốc - có thể thắng lớn trong tương lai”.