Mexico và Canada đe dọa sẽ ‘ăn miếng, trả miếng’ với kế hoạch thuế quan của ông Trump

Phản ứng quyết liệt

Chỉ bằng một bài viết trên mạng xã hội, ông Donald Trump đã buộc một số nguyên thủ trên thế giới phải nhanh chóng phản ứng, khiến giá cổ phiếu của các nhà sản xuất ô tô Mỹ lao dốc và nhà đầu tư vội vã đánh giá tác động kinh tế tiềm tàng.

Hôm 25/11, Tổng thống đắc cử Mỹ đã đăng tải lên mạng xã hội Truth Social kế hoạch áp thuế 25% lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Mexico và Canada cũng như áp thuế bổ sung 10% đối với Trung Quốc. Ông cáo buộc hai nước Bắc Mỹ không nỗ lực đủ để hạn chế tình trạng di cư bất hợp pháp và buôn bán ma túy vào Mỹ.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cảnh báo đất nước của bà có thể phản ứng lại bằng cách áp thuế quan lên hàng hóa Mỹ, nhấn mạnh động thái này có khả năng gây ra hậu quả kinh tế nặng nề.

Bà phát biểu tại buổi họp báo thường kỳ: “Quyết định áp thuế quan này sẽ được theo sau bởi một quyết định áp thuế quan khác, cứ thế đến khi hai nước khiến những doanh nghiệp chung gặp rủi ro”.

Về phía Canada, Thủ tướng Justin Trudeau nhanh chóng điện đàm với ông Trump sau khi có thông tin trên. Vị thủ tướng nỗ lực trấn an chủ nhân tiếp theo của Nhà Trắng rằng ông đã nhận được thông điệp của Mỹ, nhưng lưu ý vấn đề xuất phát từ biên giới Canada quá nhỏ so với những gì xảy ra tại biên giới Mỹ - Mexico.

Song, Canada cũng không loại trừ khả năng trả đũa.  Bộ trưởng Tài chính Chrystia Freeland chỉ ra rằng Canada đã “ăn miếng trả miếng” với thuế quan của Mỹ khi ông Trump chĩa mũi dùi vào mặt hàng nhôm và thép của nước này trong nhiệm kỳ đầu tiên.

Bà Freeland phát biểu trước các phóng viên: “Điều quan trọng là chúng ta đã vượt qua được thách thức đó, phản ứng của chúng ta đã thành công. Và lý do chúng ta thành công là chúng ta thông minh, đoàn kết và mạnh mẽ”.

Các bên đều thua thiệt

Theo tờ Bloomberg, Mexico sẽ chịu khá nhiều tổn thất trong trường hợp chiến tranh thương mại nổ ra. Viện Brookings ước tính ít nhất 9 triệu việc làm của nước này phụ thuộc vào hoạt động xuất khẩu sang Mỹ và Canada.

Trong báo cáo hôm 26/11, Moody’s Analytics đã hạ dự báo tăng trưởng GDP năm 2025 của Mexico từ 1,3% xuống 0,6%, phản ánh nguy cơ thương mại suy yếu, FDI sụt giảm và lượng kiều hối đi xuống.

Trong khi đó, Canada là nhà cung cấp dầu thô lớn nhất của Mỹ. Mối quan hệ thương mại song phương giữa hai quốc gia thuộc vào hàng lớn nhất trên thế giới. Mỗi ngày hai nước giao dịch khoảng 2,6 tỷ USD hàng hoá và dịch vụ. 

Nền kinh tế Canada phụ thuộc vào hoạt động bán năng lượng, ô tô, khoáng sản và những mặt hàng khác sang Mỹ. Người tiêu dùng và doanh nghiệp Canada cũng phụ thuộc nhiều vào hàng nhập khẩu do Mỹ sản xuất.

Ông Trevor Tombe, Giáo sư kinh tế thuộc Đại học Calgary, ước tính nếu Mỹ áp thuế quan 25%, GDP thực tế của Canada sẽ giảm khoảng 2,6% mỗi năm. Ông dự đoán Canada sẽ rơi vào suy thoái trong năm tới.

Hôm 26/11, đồng peso có lúc sụt 2,8% xuống còn 20,8 peso đổi 1 USD, mức tồi tệ nhất kể từ tháng 8/2022. Trong khi đó, chỉ số chứng khoán chính của Mexico lần đầu tiên rơi xuống dưới 50.000 điểm trong một năm qua. Đồng đôla Canada chạm đáy 4 năm.

Trong bài phát biểu hôm 26/11, Tổng thống Sheinbaum của Mexico cảnh báo một cuộc chiến thuế quan sẽ làm tổn thương doanh nghiệp Mỹ, bao gồm các nhà sản xuất ô tô lớn như General Motors và Ford. Hai công ty đã hoạt động tại Mexico trong hàng thập kỷ, chủ yếu để xuất khẩu xe cho người tiêu dùng Mỹ.

Các nhà đầu tư có vẻ hiểu rõ tác động lan tỏa mà bà Sheinbaum cảnh báo. Cổ phiếu hai công ty ô tô trên đi xuống trong phiên vừa qua.

Thuế quan tăng còn đe dọa kéo chi phí sản xuất đi lên và khiến giá ô tô vượt qua tầm với của nhiều người tiêu dùng. Công ty nghiên cứu GlobalData cho biết chỉ tính riêng trong năm 2023 đã có khoảng 2,3 triệu chiếc ô tô và xe tải hạng nhẹ nhập khẩu vào Mỹ qua Mexico.

Đề xuất áp thuế quan bổ sung 10% lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc thấp hơn nhiều con số 60% mà ông Trump từng đề cập khi tranh cử.

Bắc Kinh cũng đã có phản hồi về tuyên bố trên mạng xã hội của ông Trump. Ông Liu Pengyu, người phát ngôn của Đại sứ quán Trung Quốc, cho biết Bắc Kinh đã thông báo cho Washington về những tiến bộ đạt được trong nỗ lực chống ma túy và nhấn mạnh mối quan hệ hợp tác kinh tế - thương mại giữa hai nước giúp cho “đôi bên cùng có lợi”.

Ông viết trên nền tảng mạng xã hội X: “Sẽ không nước nào giành chiến thắng trong một cuộc chiến thương mại hay cuộc chiến thuế quan”.