Lạm phát xanh khiến các quốc gia Đông Nam Á chùn bước trong phát triển năng lượng tái tạo

Theo Nikkei Asia, các nước Đông Nam Á từ Malaysia tới Việt Nam đang gặp khó khăn trong việc giảm khí thải carbon do lo ngại về tài chính và lạm phát. Điều này được minh họa rõ nét qua việc Indonesia hạ thấp mục tiêu năng lượng tái tạo.

Mới đây, Hội đồng Năng lượng Quốc gia Indonesia đã điều chỉnh giảm mục tiêu tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng hợp nguồn năng lượng của quốc gia xuống còn 17-19% vào năm 2025 và 19-21% vào năm 2030. 

Mục tiêu ban đầu dự kiến đạt 23% vào năm 2025. Mặc dù đặt mục tiêu đầy tham vọng là 70% năng lượng tái tạo vào năm 2060, nhưng các nhà điều hành hội đồng cho rằng mục tiêu trước đó là quá khó để đạt được. Hiện tại, năng lượng tái tạo chỉ chiếm 13% nguồn năng lượng của Indonesia.

Quyết định giảm mục tiêu này diễn ra ngay sau khi Bộ Năng lượng Indonesia thông báo việc áp dụng thuế carbon sẽ bị trì hoãn đến năm 2026, thay vì dự kiến vào năm 2022.

Chi phí ngày càng tăng để chuyển sang năng lượng xanh là một lý do chính khiến Indonesia điều chỉnh mục tiêu. Phó Tổng thống sắp nhậm chức Gibran Rakabuming, con trai của Tổng thống Joko "Jokowi" Widodo, đã từng nhấn mạnh trong một cuộc tranh luận bầu cử rằng "chuyển đổi sang năng lượng xanh cần được thực hiện thận trọng. Chúng ta không nên đặt gánh nặng cho người dân, những người nghèo khó, bằng chi phí nghiên cứu phát triển và chi phí chuyển đổi năng lượng đắt đỏ”.

Lo ngại về "lạm phát xanh" - tình trạng chi phí năng lượng tái tạo tăng cao - cũng là một thách thức. Malaysia, một quốc gia Đông Nam Á khác, cũng có thể gặp khó khăn tương tự do họ phụ thuộc nhiều vào các thiết bị nhập khẩu để sản xuất năng lượng tái tạo. Đồng nội tệ yếu khiến chi phí nhập khẩu tăng lên.

Mặc dù Malaysia đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng để giảm phát thải khí carbon, với 10 dự án trọng điểm và dự kiến thu hút đầu tư hơn 25 tỷ ringgit (khoảng 5,5 tỷ USD) vào năm 2030, nhưng Thứ Thủ tướng Malaysia, Fadillah Yusof, cảnh báo rằng việc huy động tài chính cho các công nghệ xanh có thể trở nên khó khăn hơn do các nhà đầu tư "có thể lo ngại về rủi ro liên quan đến các công nghệ mới và tác động tiềm ẩn của lạm phát xanh”.

Bộ trưởng Môi trường và Biến đổi Khí hậu Malaysia, Nik Nazmi, cho biết đất nước này sẽ cần khoản đầu tư đáng kể vào năng lượng sạch, hiệu quả năng lượng và cơ sở hạ tầng bền vững để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Tuy nhiên, "bộ cũng nhận thức được rằng đồng tiền yếu hơn sẽ làm tăng chi phí nhập khẩu công nghệ, thiết bị và chuyên môn cần thiết cho các dự án giảm phát thải quy mô lớn”.

Ông Prakash Sharma, Phó Chủ tịch nghiên cứu đa hàng hóa tại công ty tư vấn năng lượng Wood Mackenzie, cho biết "Mối lo ngại về lạm phát xanh ở Đông Nam Á là có thật". Ông lưu ý rằng môi trường kinh tế vĩ mô đã thay đổi đáng kể trong ba năm qua. "Chi phí vốn tăng, áp lực chuỗi cung ứng, lạm phát chi phí đã ảnh hưởng đến giá thành của các công nghệ tái tạo một cách đáng kể", ông nói với Nikkei Asia, đồng thời nói thêm rằng tình hình này khiến việc trì hoãn việc áp dụng năng lượng tái tạo là "không thể tránh khỏi".

Theo một báo cáo của Oxford Economics vào tháng 2, các nền kinh tế chính của Đông Nam Á sẽ phải gánh chịu chi phí năng lượng tăng trong giai đoạn đầu của quá trình giảm phát thải carbon do thuế carbon được đánh vào nhiên liệu hóa thạch, cùng với giá kim loại và khoáng sản tăng do nhu cầu sản xuất xe điện và các khoản đầu tư xanh khác gia tăng.

Báo cáo cho biết "Mô hình của chúng tôi cho thấy việc chuyển đổi sang phát thải ròng bằng 0 ban đầu sẽ mang lại những tác động kinh tế bất lợi thông qua chi phí năng lượng cao hơn, nhưng những lợi ích cuối cùng sẽ đến từ những tác động tích cực từ các khoản đầu tư". Báo cáo cũng nói thêm rằng các nước xuất khẩu năng lượng ròng là Indonesia và Malaysia "có thể phải đối mặt với những chi phí trả trước lớn nhất".

Oxford Economics cho biết chi phí ban đầu để giảm phát thải carbon ở Singapore sẽ bị hạn chế. Tuy nhiên, cơ quan Biến đổi Khí hậu Quốc gia của Singapore cho biết Singapore phải đối mặt với những hạn chế trong việc tìm kiếm các nguồn năng lượng xanh, vì diện tích nhỏ của quốc đảo này khiến họ không thể khai thác các nguồn năng lượng trên quy mô rộng hơn.

Ngoài ra, chính phủ Singapore vào tháng trước đã công bố yêu cầu tất cả các chuyến bay khởi hành từ quốc gia này phải sử dụng nhiên liệu hàng không bền vững bắt đầu từ năm 2026, bất chấp lo ngại về việc nhiên liệu này đắt hơn nhiên liệu máy bay truyền thống, điều có thể khiến các hãng hàng không chuyển chi phí cao hơn cho hành khách.

Như vậy, chi phí năng lượng tái tạo tăng cao, đồng tiền yếu và những khoản đầu tư ban đầu lớn là những thách thức chung mà các quốc gia Đông Nam Á đang phải đối mặt trong quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch.

Hãy lấy trường hợp của Việt Nam, quốc gia dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về năng lực điện gió và mặt trời với tổng công suất hơn 19 gigawatt, gấp đôi so với phần còn lại của khu vực. Tuy nhiên, chi phí năng lượng sạch tăng cao khiến Việt Nam phải gia tăng sử dụng nhiên liệu hóa thạch. Điều này xuất phát từ nhu cầu cấp thiết tránh tình trạng mất điện, vốn đã ảnh hưởng đến các nhà máy như Samsung Electronics vào năm ngoái.

Bên cạnh đó, việc tích hợp các dự án điện gió và mặt trời vào lưới điện vốn đã quá tải cũng là một thách thức. 

Đông Nam Á là một trong những khu vực dễ bị tổn thương nhất bởi biến đổi khí hậu, thường xuyên phải đối mặt với nước biển dâng, lũ lụt, bão nhiệt đới, nắng nóng và hạn hán. Mặc dù các quốc gia trong khu vực đã cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 và đưa ra các chính sách chủ chốt như chương trình trợ cấp xe điện của Thái Lan, nhưng tiến độ chuyển đổi sang năng lượng tái tạo lại chậm chạp đáng kể.

Hiện tại, tương lai của "Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Công bằng" (JETP) - một chương trình tài chính khí hậu do các nước phát triển hỗ trợ, nhằm huy động tổng cộng 35,5 tỷ USD để hỗ trợ quá trình chuyển đổi năng lượng của Indonesia và Việt Nam - đang bị đặt dấu hỏi. Chương trình này được công bố vào năm 2022 nhưng đến nay vẫn chưa đi vào thực tế, theo Nikkei Asia.

Ông Fabby Tumiwa, Giám đốc điều hành của tổ chức nghiên cứu IESR, cho biết việc giảm mục tiêu năng lượng tái tạo sẽ khiến Indonesia xa hơn mục tiêu của JETP là nâng tỷ trọng của các nguồn năng lượng xanh trong cơ cấu năng lượng lên ít nhất 34% vào năm 2030. Ông Tumiwa nói rằng các mục tiêu thấp hơn "khiến các nhà đầu tư và cộng đồng quốc tế nghi ngờ về tính đáng tin cậy trong chính sách chuyển đổi năng lượng của Indonesia".