Kỷ nguyên vàng của các startup công nghệ Thung lũng Silicon dần khép lại: Các founder lần lượt từ nhiệm, nhà đầu tư hạn chế rót vốn

Các “vị vua trẻ” của Thung lũng Silicon đang rời khỏi những con kỳ lân của họ. Họ đăng tải trên mạng xã hội những bài viết đầy tình cảm về “di sản” của mình, bày tỏ hy vọng về tương lai của công ty. Họ muốn dời bỏ các startup mà mình đã thành lập, theo New York Times.

Founder lần lượt rời khỏi các startup

Trong những tuần gần đây, Ben Silbermann, người đồng sáng lập Pinterest, đã từ chức CEO; Joe Gebbia, người đồng sáng lập Airbnb, cũng tuyên bố rời khỏi vị trí lãnh đạo công ty; Apoorva Mehta, người sáng lập Instacart cho biết sẽ kết thúc nhiệm kỳ chủ tịch khi công ty IPO, sớm nhất là trong năm nay.

Việc từ chức báo hiệu sự kết thúc của một kỷ nguyên tại các công ty này, những công ty có giá trị và nổi tiếng nhất xuất thân từ Thung lũng Silicon trong thập kỷ qua.

Trong những năm gần đây, các nhà đầu tư đã đổ nhiều tiền vào một nhóm các startup được gọi là kỳ lân (những startup được định giá từ 1 tỷ USD trở lên), và những người sáng lập của họ được coi như những “anh hùng” có tầm nhìn xa. Những người sáng lập đó đã đấu tranh cho các quyền sở hữu đặc biệt giúp họ kiểm soát công ty của mình, một sự thay đổi so với trước đây, khi các doanh nhân thường bị thay thế bởi các CEO có kinh nghiệm hơn hoặc bị áp lực phải bán cổ phần.

Tuy nhiên, khi thị trường chứng khoán sụt giảm nghiêm trọng trong năm nay, đặc biệt là các công ty công nghệ, cách tiếp cận này bắt đầu thay đổi. Các nhà đầu tư mạo hiểm đã rút lui trong quá trình thực hiện giao dịch của họ và kêu gọi các startup được đánh giá cao của Thung lũng Silicon cắt giảm chi phí và hoạt động một cách thận trọng. Ngành công nghiệp này bắt đầu nói về những “CEO thời chiến”, những người có thể làm nhiều việc với nguồn nhân lực ít hơn.

Wil Schroter, người sáng lập Startups.com, một chương trình thúc đẩy dành cho các startup cho biết: “Tất cả đã thay đổi trong 90 ngày qua và sẽ chưa thể quay trở lại trong thời gian ngắn”.

Việc những nhà sáng lập và đồng sáng lập lần lượt rời bỏ startup do mình thành lập đã để lại nhiều hệ quả. Giá cổ phiếu Pinterest đã giảm 60% so với một năm trước, giá cổ phiếu Airbnb cũng giảm 25% so với một năm trước hay mức định giá nội bộ của Instacart cũng bị giảm gần 40% vào tháng 3.

"Kỷ nguyên thân thiện với founder" đã qua

Trong thế giới startup, Mark Zuckerberg có lẽ là cái tên hiếm hoi vẫn còn đang trị vì đế chế của mình từ khi thành lập. Mark Zuckerberg từng yêu cầu các nhà đầu tư để ông giữ quyền kiểm soát đối với Facebook khi công ty phát triển, qua đó góp phần mở ra kỷ nguyên “thân thiện với người sáng lập” ngày nay.

Trace Cohen, 34 tuổi, một nhà đầu tư trong các công ty khởi nghiệp cho biết: “Câu chuyện của Mark Zuckerberg truyền cảm hứng cho cả thế hệ chúng tôi tin vào điều không tưởng rằng những nhà sáng lập có thể thành lập và dẫn dắt công ty đến thành công”.

Những người sáng lập đã tận dụng lợi thế của họ. Họ vẫn giữ được những công việc hàng đầu, ngay cả khi các công ty phát triển vượt bậc. Ngoài ra, họ cũng cố gắng giữ công ty ở trạng thái tư nhân càng lâu càng tốt, nhằm tránh những thực tế kinh doanh khó khăn như tập trung vào lợi nhuận.

Khi công nghệ trở thành ngành thống trị nền kinh tế, sự sùng bái của nhà sáng lập đã xâm nhập vào nền văn hóa đại chúng thông qua những người nổi tiếng như Ashton Kutcher và các chương trình truyền hình như “Thung lũng Silicon” của HBO.

Một số nhà sáng lập đã đi quá xa. Việc chi tiêu và tiệc tùng của Adam Neumann khiến ông buộc phải rời WeWork vào năm 2019, mặc dù ông nắm cổ phần kiểm soát trong công ty. Trong khi đó, những chiến lược đầy tham vọng của Travis Kalanick tại Uber đã khiến ông bị lật đổ vào năm 2017, bất chấp lượng ông nắm giữ lượng cổ phiếu có quyền biểu quyết lớn.

Một số khác vẫn giữ cách làm việc và ở nguyên vị trí của mình vượt qua đợt IPO. Nhưng hoá ra, việc điều hành một công ty niêm yết, nhận thêm công việc được uỷ thác và những dự báo của các nhà phân tích lại khác xa với sự hối hả và hồi hộp khi mới khởi nghiệp. Giờ đây, khi những rắc rối gia tăng trong bối cảnh thị trường suy thoái, họ đang từ bỏ quyền kiểm soát mà họ từng chiến đấu để có được.

Trong thông báo của mình, ông Silbermann nói rằng việc điều hành Pinterest là “món quà của cả cuộc đời”. Ông Gebbia, người sẽ trở thành cố vấn cho Airbnb, đã đăng một đoạn hồi tưởng về những ngày đầu của công ty, cùng với những bức ảnh, biệt danh của những người đồng sáng lập và những bài học về lòng tốt của nhân loại.

Rời đi với tư cách là những tỷ phú, họ đã thể hiện sự tích cực hướng về tương lai của Thung lũng Silicon. Pinterest "chỉ mới bắt đầu", Airbnb "đang nắm trong tay những thứ tốt nhất" còn Instacart thì có "cơ hội to lớn phía trước", những nhà sáng lập viết như vậy.

Các startup cần những CEO dày dạn kinh nghiệm

Các nhà đầu tư cho biết họ dự đoán sẽ có nhiều đơn từ chức hơn từ những người sáng lập, những người nhận ra rằng giờ đây họ phải làm việc chăm chỉ hơn với mức lương ít hơn.

Tuần trước, Brad Hargreaves, người sáng lập Common, một công ty khởi nghiệp vận hành không gian sống chung, tuyên bố sẽ từ chức CEO, qua đảm nhận vai trò Giám đốc sáng tạo. Người đứng đầu bộ phận bất động sản của công ty, Karlene Holloman, một người kỳ cựu trong ngành khách sạn, sẽ đảm nhận vị trí CEO.

Sự suy thoái của thị trường ảnh hưởng đến quyết định của ông Hargreaves. Ông nói, trong những thời điểm khó khăn, thật tốt nếu có một người sáng lập ở cấp cao nhất của công ty có thể giúp các nhà đầu tư, nhân viên và khách hàng cùng nhìn về một hướng. Ông cũng nói rằng môi trường kinh doanh ngày nay đòi hỏi một người có kinh nghiệm và kỹ năng hoạt động tốt hơn.

Dù vậy, vẫn có những nhà sáng lập trụ lại khi nền kinh tế bắt đầu suy thoái, chẳng hạn như những nhà sáng lập của Stripe, Coinbase và Discord. Để trụ lại, họ sẽ phải đáp ứng những yêu cầu khó khăn và áp lực hơn.

Chẳng hạn, ứng dụng giao dịch chứng khoán Robinhood đã sa thải hơn 1.000 nhân viên trong năm nay vì mất đi những khách hàng tích cực. Dan Dolev, một nhà phân tích tại Mizuho Securities, cho biết một số nhà đầu tư đã đề nghị Robinhood nên đưa về một CEO dày dạn kinh nghiệm hơn để giúp đỡ người đồng sáng lập, Vlad Tenev.

Không ai có thể buộc Tenev phải rời khỏi vị trí khi ông và nhà đồng sáng lập Baiju Bhatt cùng nắm giữ cổ phần kiểm soát trong công ty. Ông Dolev nói: “Họ là những người sáng lập điển hình khi họ rất giỏi về ý tưởng và nội dung sáng tạo, nhưng có thể tìm sự trợ giúp cho các hoạt động vận hành”.