HoREA kiến nghị đấu thầu rộng rãi các dự án BT, PPP và đất vàng thuộc sở hữu nhà nước

Các dự án BT, PPP và BOT phát sinh rất nhiều mặt hạn chế, nhiều công trình chỉ định nhà đầu tư. Ảnh: Dự án cầu Phú Mỹ - nguồn VnExpress.

Theo đó, HoREA cho rằng, thời gian qua, nhiều nhà đầu tư đã tham gia thực hiện các gói thầu BT, PPP và BOT. Thậm chí, có cả doanh nghiệp không chuyên ngành cũng tham gia và đã có những thời điểm nở rộ các công trình BT, PPP, BOT.

Tại TP HCM, trong giai đoạn 2011-2015, nguồn vốn ngân sách chi cho đầu tư phát triển gặp nhiều khó khăn, chỉ chiếm 7,6% tổng vốn đầu tư toàn xã hội (thấp hơn cả giai đoạn 2006-2010 đã đạt tới 12%, mà một nguyên nhân là tỷ lệ thành phố được giữ lại từ nguồn thu ngân sách trên địa bàn bị giảm dần, đến nay chỉ còn 18%), nhưng đã được bù đắp bằng nguồn vốn xã hội hóa đạt tỷ lệ 31,7% GRDP. Thành quả này đã làm thay đổi một bước hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng giao thông đô thị và góp phần quan trọng vào sự phát triển của thành phố.

Mới đây, thành phố đã công bố 133 dự án kêu gọi đầu tư theo phương thức xã hội hóa dưới hình thức BT, PPP, trong đó phần lớn là các dự án hạ tầng kỹ thuật, giao thông, chỉnh trang đô thị, điển hình như dự án chỉnh trang khu vực Nam Kênh Đôi, quận 8 có tổng mức đầu tư trên 14.000 tỷ đồng, với quỹ đất đối ứng tại chỗ khoảng 28 ha; dự án cầu Thủ Thiêm 4 có tổng mức đầu tư trên 5.000 tỷ đồng, dự kiến đối ứng bằng 16 khu đất...

Theo HoREA, các dự án BT, PPP và BOT bên cạnh mặt tích cực thì đã phát sinh rất nhiều mặt hạn chế như có rất nhiều công trình BT, PPP, BOT được chỉ định nhà đầu tư. Nguồn vốn chủ sở hữu của nhiều doanh nghiệp chỉ chiếm khoảng 10% còn lại 90% vốn đầu tư xây lắp là đi vay ngân hàng nên có tiềm ẩn rủi ro, làm hưởng đến tiến độ hoàn thành công trình.

“Việc thực hiện phương thức chỉ định nhà đầu tư theo hình thức BT, PPP, BOT khá phổ biến trong thời gian qua đã bộc lộ những mặt hạn chế, có thể dẫn đến phát sinh tiêu cực, lợi ích nhóm, tác động đến môi trường đầu tư kinh doanh và lợi ích xã hội”, văn bản chỉ rõ.

Cụ thể, nhà đầu tư được hưởng lợi hai lần như mong muốn. Một là khi nhận thầu thi công công trình và hai là lúc đầu tư kinh doanh các khu đất đối ứng ở những địa điểm đắc địa.

Ngoài ra, các nhà đầu tư này đã tránh được thủ tục kép khi lựa chọn nhà thầu xây lắp công trình và lựa chọn chủ đầu tư dự án bất động sản. Một làkhi được chỉ định làm nhà thầu xây lắp mà không phải qua thủ tục đấu thầu rộng rãi trong nước, quốc tế để lựa chọn nhà thầu (đầu B: Xây dựng). Hai là khi được chỉ định nhà đầu tư dự án bất động sản các khu đất đối ứng mà không phải qua thủ tục đấu thầu rộng rãi trong nước, quốc tế để lựa chọn nhà đầu tư (đầu T: Chuyển giao).

HoREA cũng cho rằng, tính minh bạch và cạnh tranh lành mạnh của môi trường kinh doanh bị sụt giảm, tác động tiêu cực đến niềm tin của nhà đầu tư và có thể gây thiệt hại ngân sách Nhà nước, gây quan ngại cho xã hội.

Trên cơ sở đó, Hiệp hội Bất động sản TP HCM kiến nghị phổ biến hình thức đấu thầu rộng rãi trong nước hoặc đấu thầu rộng rãi quốc tế để lựa chọn nhà đầu tư đối với các dự án hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng giao thông, chỉnh trang phát triển đô thị theo phương thức xã hội hóa dưới hình thức BT, PPP.

Việc này áp dụng với cả các khu đất vàng trong quá trình thực hiện thu hồi quỹ đất do sắp xếp lại, xử lý trụ sở làm việc, cơ sở hoạt động sự nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh mà tài sản gắn liền với đất thuộc sở hữu Nhà nước.

Hiệp hội cũng đề nghị hạn chế tối đa việc chỉ định nhà đầu tư đối với các trường hợp trên đây.

“Việc chỉ định nhà đầu tư chỉ được thực hiện trong các trường hợp đặc biệt theo điều 26 Luật Đấu thầu để tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh. Củng cố lòng tin cho các nhà đầu tư, làm lợi cho ngân sách Nhà nước và tăng cường sự đồng thuận trong xã hội”, HoREA nhấn mạnh.

‘Đấu thầu dự án BOT có thể còn nguy hiểm hơn chỉ định’ Theo quy định, các dự án PPP (BOT/BT) đều phải tổ chức đấu thầu công khai để lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự ...