Hộp đen của tàu bay Trung Quốc gặp nạn có thể tiết lộ thông tin gì?

Ngày 23/3, Trung Quốc đã tìm thấy một trong hai hộp đen trên chiếc tàu bay Boeing 737-800 của hãng hàng không China Eastern Airlines gặp nạn hôm 21/3, làm tất cả 132 người trên khoang tử vong.

Theo Reuters, chiếc hộp đen được tìm thấy có chức năng ghi lại âm thanh ở trong buồng lái. Các quan chức hàng không Trung Quốc cho biết thiết bị ghi dữ liệu có vẻ vẫn còn tương đối nguyên vẹn sau tai nạn.

Vậy hộp đen có chức năng gì và giúp ích cho quá trình điều tra như thế nào? Sau đây là một số thông tin cơ bản:

Hộp đen là gì?

Những chiếc hộp đen đầu tiên được sơn màu đen. Ngày nay, hộp đen được sơn màu cam bắt mắt để dễ phát hiện sau tai nạn, nhưng cái tên vẫn được giữ nguyên như thuở ban đầu.

Bất cứ khi nào có tai nạn máy bay, các cơ quan chức năng đều tập trung tìm hộp đen để xác định nguyên nhân.

Nhiều nhà sử học cho rằng hộp đen là phát minh của một nhà khoa học người Australia tên là David Warren vào những năm 1950. Ngày nay tất cả máy bay thương mại đều phải có hộp đen.

Mục đích của việc lắp hộp đen không phải là để xác định trách nhiệm pháp lý mà là để giúp xác định nguyên nhân tai nạn và tránh thảm kịch lặp lại.

Hộp đen thay đổi như thế nào theo thời gian?

Phiên bản hộp đen đầu tiên chỉ ghi được lượng dữ liệu rất hạn chế trên các băng từ hoặc lá kim loại. Các hộp đen hiện đại sử dụng bộ nhớ thể rắn (SSD).

Thông tin nằm ở trong nhiều lớp vỏ bọc có khả năng chịu được các va đập cực mạnh lên tới 3.400 lần trọng lực trái đất.

Tháng 3/2019, một tàu bay Boeing 737 MAX của Ethiopian Airlines cũng lao đầu xuống đất với tốc độ cao như chiếc Boeing 737-800 của China Eastern Airlines vào tháng 3/2022. Cả hai hộp đen của chiếc 737 MAX đều được tìm thấy sau đó, giúp làm sáng tỏ nguyên nhân tai nạn là lỗi thiết kế của Boeing.

Hộp đen to nhỏ ra sao?

Mỗi chiếc hộp đen thường nặng khoảng 4,5 kg và có 4 cấu phần chính:

- Một bộ khung hoặc giao diện được thiết kế nhằm giữ an toàn cho thiết bị cũng như cho phép ghi và phát lại dữ liệu

- Một bộ phát tín hiệu (beacon) dưới nước. Nếu máy bay rơi xuống biển, thiết bị này sẽ phát ra tín hiệu điện từ với bán kính 2 km, giúp lực lượng cứu hộ dễ tìm thấy hộp đen.

- Phần lõi chứa "Đơn vị bộ nhớ chống chịu được tai nạn" làm bằng thép không rỉ và titan.

- Trong cùng là các dữ liệu được ghi trên các con chip hoặc các công nghệ cũ hơn.

Mỗi máy bay có hai hộp đen. Một chiếc ghi lại giọng nói của cơ trưởng và cơ phó cũng như những âm thanh khác trong buồng lái, chiếc kia ghi lại các dữ liệu về chuyến bay như độ cao, tốc độ gió, hướng bay, công suất động cơ, …

Theo Reuters, cả hai hộp đen của chiếc Boeing 737-800 của China Eastern Airlines đều do công ty Honeywell của Mỹ sản xuất. Chiếc được tìm thấy ngày 23/3 là chiếc ghi lại tiếng trong buồng lái.

Chiếc hộp đen còn lại chưa được tìm thấy. Cả hai hộp đen đều được lắp ở gần đuôi máy bay do đây là bộ phận ít bị hư hại nhất trong các vụ tai nạn hàng không. 

Vì máy bay rơi trên đất liền nên bộ phát tín hiệu (beacon) của hộp đen sẽ không hoạt động và không giúp gì cho hoạt động tìm kiếm.

Theo trang tin DW, trước khi được đưa vào sử dụng, hộp đen phải trải qua những điều kiện kiểm tra hết sức khắc nghiệt như: Va chạm với bức tường bê tông với vận tốc 750 km/h, chịu được sức ép 2,25 tấn trong ít nhất 5 phút, chịu nhiệt độ tối đa 1.100 độ C trong một giờ, và chịu được áp lực nước ở độ sâu 6.000 mét.

Theo thông tin từ FlightRadar24, chiếc Boeing 737-800 của China Eastern Airlines lao đầu xuống đất theo phương gần như thẳng đứng với tốc độ 1.000 km/h, có lúc lên tới 1.100 km/giờ, tức là khá sát với vận tốc âm thanh 1.225 km/h. Tốc độ bay thông thường của một tàu bay thương mại là khoảng 700 - 900 km/h.

Hộp đen sẽ được xử lý như thế nào?

Các chuyên gia kỹ thuật sẽ tháo các lớp bảo vệ và thật cẩn thận làm sạch các điểm nối để tránh vô tình xóa mất dữ liệu. Các tệp dữ liệu hoặc ghi âm cần phải được tải xuống và sao chép.

Dữ liệu ban đầu sẽ không có ý nghĩa gì và cần phải được giải mã rồi mới có thể biến thành các đồ thị trực quan.

Các điều tra viên đôi khi dùng đến "phân tích phổ". Đây là một kiểu phân tích âm thanh cho phép các nhà khoa học xác định những âm thanh bị lẫn với nhiều nhiễu loạn xung quanh, chẳng hạn như tiếng còi báo động hoặc những tiếng nổ nhỏ đầu tiên.

Hộp đen chứa được bao nhiêu thông tin?

Câu trả lời tùy thuộc vào loại hộp đen cụ thể. Hiện nay các bên liên quan chưa tiết lộ loại hộp đen Honeywell được dùng trong chiếc 737-800 của China Eastern Airlines được sản xuất khi nào.

Một chiếc 737-800 của Air India Express gặp nạn năm 2020 cũng có hai hộp đen của Honeywell. Một chiếc có thể ghi lại 120 phút âm thanh buồng lái, chiếc kia ghi lại dữ liệu của 25 giờ bay.

Chuyến bay xấu số của China Eastern Airlines hôm 21/3 chỉ dài 66 phút nên hai chiếc hộp đen có thể ghi lại toàn bộ thông tin.

Khi nào thì có kết quả phân tích hộp đen?

Thông tin sơ bộ về tai nạn máy bay thường được công bố khoảng một tháng sau vụ việc, tuy nhiên lượng thông tin không nhiều. Các cuộc điều tra chuyên sâu hơn thường mất một năm hoặc lâu hơn.