Giải pháp nào cứu vớt TISCO?
Nhà máy Gang thép Thái Nguyên được đầu tư hàng ngàn tỷ đồng nhưng cả chục năm nay nằm "đắp chiếu".
Cụ thể, khi một doanh nghiệp gặp khó khăn về tài chính cũng như các khoản nợ không chỉ là nợ thuế với nhà nước mà còn là những khoản nợ với các nhà cung ứng. Thực chất, các nhà cung ứng đã rất kỳ vọng vào một dự án chưa có đủ ngân sách và quỹ tiền, thậm chí họ còn hợp đồng trước với nhau và thực hiện hợp đồng đó, từ đây dẫn đến tình trạng nợ vòng.
Ông Lợi lý giải, nợ vòng là bản thân các doanh nghiệp đó nợ lẫn nhau, tất cả các doanh nghiệp này rơi vào khó khăn tài chính và đều nợ tiền của chính phủ và chính phủ lại nợ tiền để cung ứng lại cho các dự án đó. Việc nợ này được ví như “chiếc vòng kim cô” kìm hãm sự phát triển của một nền kinh tế, mà TISCO cũng chỉ là một trong những biểu hiện trong quản lý yếu kém suốt cả quá trình về chiến lược đầu tư, kế hoạch sản xuất kinh doanh và kiểm soát an toàn tài chính doanh nghiệp.
Vì vậy, theo triết lý của người Mỹ, đó là không bao giờ muốn để một doanh nghiệp yếu kém tồn tại trong nền kinh tế, vì nó sẽ sinh ra sự đổ vỡ dây chuyền hay còn gọi là domino. Cách xử lý thì có rất nhiều, nhưng theo quan điểm cá nhân ông Lợi, trường hợp TISCO nên xử lý theo giải pháp nợ vòng và quan điểm của nền kinh tế thị trường như nước Mỹ từng quản trị, nền kinh tế của Mỹ không phân biệt nguồn gốc, sở hữu doanh nghiệp là tư nhân hay nhà nước, nhưng nếu rơi vào tình trạng mất kiểm soát thì buộc họ phải có khoảng thời gian 6 tháng xử lý tái cơ cấu.
Giải pháp tái cơ cấu gồm có mua bán nợ, đàm phán với các chủ nợ nhằm kéo dài nợ ngắn hạn sang dài hạn. Cũng có thể đưa chủ nợ thành cổ đông, đây là những người nắm rõ nhất về công nghệ, thị trường kinh doanh của doanh nghiệp, cùng chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp vì họ đã từng là người cung ứng sản phẩm máy móc thiết bị… họ muốn lấy lại phần tài chính đã bán cho doanh nghiệp thì họ có thể mua lại để sáp nhập rồi vực lại doanh nghiệp.
Tuy nhiên, theo ông Lợi, những giải pháp trên không hề dễ dàng đối với một doanh nghiệp đã xảy ra nhiều tai tiếng và khó khăn về tài chính như TISCO. “Giải pháp cuối cùng khi không xử lý được thì nên mở thầu để bán doanh nghiệp. Bán doanh nghiệp có 2 giải pháp, nếu bán cả gói thì rất khó khăn cho đối tác, vì họ phải nhìn thấy lối thoát thì mới dám mua. Còn cách thứ 2 là chia nhỏ để bán, cách này sẽ khả thi hơn”, ông Lợi nhìn nhận.
Còn theo TS. Vũ Hùng Phương (ĐHKTQD), phương án giải cứu TISCO, đó là nhà nước có thể đề nghị không mang tính chính thức để thuyết phục phía đối tác Trung Quốc thực hiện đúng cam kết như trong hợp đồng đã ký. Nếu không chỉ còn giải pháp đưa ra tòa án, việc đưa ra tòa nước nào sẽ phụ thuộc hợp đồng đã ký giữa 2 bên. Khi có tranh chấp sẽ sử dụng hệ thống luật nước nào, có thể là Singapore, Việt Nam hay Trung Quốc thì tùy thuộc vào hợp đồng 2 bên đã ký.
“Đây là những nỗ lực cuối cùng để giải thoát cho TISCO lúc này, còn nếu bơm thêm tiền vào dự án này chắc chắn không khả thi. Vì nhà nước sẽ không bao giờ dùng tiền ngân sách để đưa vào dự án này nữa”, ông Phương nói.
