Giá tiêu tăng mạnh do đâu?

Ba yếu tố giúp giá tiêu tăng mạnh

Thời gian gần đây, giá tiêu liên tục tăng mạnh,  chạm mức 50.000 đồng/kg. So với hồi đầu tháng, giá tiêu hiện tăng 10.500-11.000 đồng/kg lên 48.500 -  50.000 đồng/kg.

Trao đổi với người viết ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam cho biết có ba nguyên nhân chính dẫn đến giá tiêu tăng mạnh trong thời gian qua.

Đầu tiên, tại Trung Quốc lệnh giãn cách xã hội đã nới lỏng dần do đó nhu cầu hồ tiêu đang dần phục hồi trở lại. 

Nguyên nhân thứ hai, thời điểm sau Tết, một số doanh nghiệp kí hợp đồng bán tiêu giao trong thời điểm tháng 5, do đó hiện tại nguồn cung bị thiếu tạm thời.

Theo Bộ Công Thương, nhu cầu thu mua hạt tiêu của các doanh nghiệp tăng mạnh, trong khi người dân hạn chế bán ra khiến giá hạt tiêu tăng. Xu hướng này được dự báo sẽ tiếp tục diễn ra trong thời gian tới do lượng hàng xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc ổn định.

Cuối cùng, ông Hải cho biết người dân thấy giá tăng nên găm hàng và hạn chế bán ra để chờ giá tăng hơn nữa. Điều này khiến nguồn cung ở các doanh nghiệp vốn đã thấp nay còn khan hiếm hơn.

Đợt tăng giá chỉ là tạm thời

Tuy nhiên, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam cũng nhận mạnh rằng đợt tăng giá này chỉ là tạm thời chứ không phải là biểu hiện của đợt phục hồi giá dài hạn do nguồn cung trên thế giới vẫn đang lớn hơn cầu.

Trên thực tế, giá tiêu thế giới vẫn đang trong xu hướng giảm. Theo Cục Xuất nhập khẩu ngày 18/5, tại cảng Kochi (Ấn Độ), giá hạt tiêu đen xuất khẩu giảm 1,4% so với ngày 29/4, xuống còn 4.326 USD/tấn.

Tại cảng Hải Khẩu, Trung Quốc, ngày 17/5, giá hạt tiêu trắng xuất khẩu đạt mức 4.415 USD/tấn, giảm 1,3% so với ngày 30/4.

“Trong khi nhu cầu hồ tiêu trên thế giới chỉ tăng trưởng 2,5%/năm thì tốc độ tăng trưởng nguồn cung lên tới 8%/năm”, ông Hải cho biết.

Theo Bộ Công Thương, năm 2019, sản lượng tiêu toàn cầu ước đạt 602.000 tấn trong khi nhu cầu chỉ khoảng 568.000 tấn.

Dự báo đến 2050, sản lượng hạt tiêu thế giới sẽ tăng lên 1 triệu tấn và nhu cầu tiêu dùng hạt tiêu thế giới cũng tăng lên, nhưng chưa cân đối với nguồn cung.

Trong những năm gần đây, do ảnh hưởng bởi giá tiêu thấp, nhiều hộ dân đã thay thế loại cây này bằng cây khác có hiệu quả kinh tế cao hơn. Bơn cạnh đó, dịch bệnh trên cây tiêu cũng ảnh hưởng đến diện tích trồng.

Theo số liệu thống kê của Sở NN&PTNT Bình Phước, tổng diện tích hồ tiêu toàn tỉnh năm 2019 là 16.855ha, giảm 132ha so với cùng kỳ. Trong đó có trên 892ha nhiễm bệnh tuyến trùng, 339ha nhiễm bệnh chết chậm chủ yếu tập chung ở 2 huyện Bù Đốp và Lộc Ninh.

Diện tích hồ tiêu của huyện Bù Đốp trong 3 năm qua giảm mạnh, do giá cả xuống, nên người trồng không khâu chăm sóc dẫn đến vườn bị suy yếu kéo theo dịch bệnh.

Mặc dù vậy, ông Hải cho biết: “Sản lượng tiêu của Việt Nam năm nay dự kiến chỉ giảm 5 -10%, không đủ để giá tiêu tăng trong dài hạn”. 

Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng nhận định rằng trong bối cảnh đại dịch COVID-19 còn diễn biến phức tạp và đang tiếp tục lây lan trên toàn cầu, giá tiêu trên thị trường thế giới có khả năng sẽ tiếp tục xu hướng giảm trong thời gian tới, khi phải chịu tác động kép từ đại dịch và áp lực dư cung.

Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn sản lượng hồ tiêu của Việt Nam chiếm tới khoảng một nửa sản lượng tiêu của toàn cầu. 

Tính đến cuối tháng 4, vụ thu hoạch hạt tiêu năm 2020 của Việt Nam đã đạt trên 50% với sản lượng ước đạt 250.000 tấn, tồn kho năm 2019 chuyển sang khoảng 90.000 tấn, do đó nguồn cung năm 2020 ước đạt khoảng 350.000 tấn.

Tăng cường chế biến để nâng cao giá trị

Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết 95% hạt tiêu của Việt Nam dùng cho xuất khẩu còn lại 5% tiêu thụ ở nội địa.

Sản phẩm hồ tiêu chế biến chủ yếu bao gồm: Tiêu đen, tiêu trắng, tiêu nghiền bột; ngoài ra còn có các sản phẩm có số lượng ít như: tiêu đỏ, tiêu xanh, tiêu đỏ ngâm nước muối. 

Tuy nhiên, cơ cấu sản phẩm hồ tiêu chế biến chưa hợp lý, tiêu trắng (tiêu sọ) có giá trị gia tăng cao chỉ chiếm 10 – 15% tổng sản lượng.

Hồ tiêu Việt Nam chủ yếu vẫn xuất thô, luôn cạnh tranh bằng giá ở phân khúc thấp. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ngành hàng hạt tiêu có 18 nhà máy chế biến quy mô công nghiệp, tổng công suất khoảng 70.000 – 80.000 tấn/năm.

Trong đó có 14 nhà máy có công nghệ khá hiện đại, có sản phẩm chế biến đạt các tiêu chuẩn quốc tế: ESA, ASTA… Tỉ lệ sử dụng công suất thiết kế bình quân là 56,4%. Chế biến công nghiệp chiếm khoảng 65% sản lượng. 

Giải pháp dài hơi cho vấn đề này là phải quy hoạch lại vùng sản xuất, sau đó đẩy mạnh ứng dụng khoa học kỹ thuật, chuẩn hóa quy trình canh tác, liên kết sản xuất hồ tiêu theo hướng nông nghiệp sạch. Đây là hướng đi tất yếu để phát triển cây tiêu bền vững.