Gia tăng áp lực nợ xấu ở mảng bất động sản, môi trường lãi suất cao và những thách thức với kinh tế 2023

Trong báo cáo mới công bố, CTCP Chứng khoán VNDirect phân tích những thuận lợi, khó khăn và những biến số đối với triển vọng vĩ mô Việt Nam năm 2023.

Khối phân tích dự báo Việt Nam sẽ đối mặt các thách thức do tăng trưởng xuất khẩu thấp, môi trường lãi suất cao, lạm phát thế giới vẫn ở mức cảnh báo, thanh khoản thắt chặt và gia tăng áp lực nợ xấu ở mảng bất động sản trong năm 2023.

"Chúng tôi nhận thấy động lực tăng trưởng kinh tế trong năm 2023 không nhiều, bao gồm: khôi phục du lịch quốc tế, đẩy nhanh giải ngân đầu tư công vào phát triển cơ sở hạ tầng và xu hướng chuyển đổi năng lượng đang diễn ra mạnh mẽ", các chuyên gia tại đây cho biết.

VNDirect dự báo tăng trưởng GDP 2023 đạt 6,7%, cao hơn so với mục tiêu 6,5% của Chính phủ, song thấp hơn mức ước tính 7,9% năm 2022. Ngoài ra, lộ trình mở cửa của Trung Quốc và gia tăng cạnh tranh FDI giữa các nước trong khu vực là những biến số quan trọng đối với triển vọng kinh tế trong thời gian tới. 

Xuất khẩu dự báo chỉ tăng 9-10% trong năm tới

Phân tích thêm, VNDirect nhận định có rất nhiều thách thức đến từ ngoại cảnh và nội kéo đà tăng trưởng của Việt Nam chậm lại trong năm 2023.

Về khả năng xuất khẩu tăng trưởng chậm lại do cầu thế giới suy yếu, khối phân tích dẫn báo cáo triển vọng kinh tế toàn cầu mới nhất của Fitch, tăng trưởng chi tiêu của người tiêu dùng được dự báo đạt 2,5% trong năm 2022 trước khi giảm xuống còn 0,9% vào năm 2023 trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế toàn cầu giảm tốc.

Đà tăng lãi suất điều hành quyết liệt của Fed sẽ tác động mạnh hơn đến tăng trưởng việc làm và chi tiêu của người tiêu dùng Mỹ và EU - đối tác thương mại lớn của Việt Nam trong năm 2023.

Một số công ty công nghệ của Mỹ (Twitter, Meta) gần đây đã tuyên bố sa thải nhân viên và tiến hành các biện pháp cắt giảm chi phí khác, kéo theo lo ngại chỉ số thất nghiệp gia tăng. Ngoài ra, hai nhà bán lẻ lớn nhất của Mỹ là Amazon và Walmart đã công bố kết quả kinh doanh quý III/2022 kém khả quan.

Doanh thu và lơi nhuận ròng của Amazon trong quý III/2022 lần lượt giảm 15,4% và 9,6% so với cùng kỳ, trong khi Walmart ghi nhận khoản lỗ ròng 1,7 tỷ USD trong quý III/2022.

Việc mở cửa trở lại và nhu cầu nội địa phục hồi của nền kinh tế Trung Quốc khó có thể bù đắp được nhu cầu tiêu dùng suy giảm tại Mỹ và châu Âu trong năm 2023.

Do đó, VNDirect cho rằng tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam sẽ chậm lại trong năm 2023 và dự báo giá trị xuất khẩu của Việt Nam tăng 9-10% so với cùng kỳ trong năm 2023, thấp hơn mức tăng trưởng dự báo của năm 2022 là 14%.

"Chúng tôi dự báo giá trị nhập khẩu của Việt Nam tăng 9-10% trong năm 2023, dựa trên các giả định sau.

Giá hàng hóa toàn cầu tiếp tục hạ nhiệt trong năm 2023; tỷ giá USD/VND tăng mạnh thời gian qua làm giảm nhu cầu đối với hàng tiêu dùng nhập khẩu; nhu cầu nguyên vật liệu đầu vào cho hoạt động sản xuất tăng chậm lại trong bối cảnh kinh tế toàn cầu giảm tốc", báo cáo nêu.

Khối phân tích cũng dự báo thặng dư thương mại của Việt Nam sẽ tăng lên 12 tỷ USD trong năm 2023 từ mức thặng dư thương mại dự kiến là 10,4 tỷ USD trong năm 2022. 

Áp lực lãi suất và tỷ giá còn kéo dài cho đến ít nhất quý II/2023

VNDirect dự báo áp lực đối với mặt bằng lãi suất trong nước và tỷ giá hối đoái có thể kéo dài cho đến quý II/2023, sau đó sẽ giảm bớt đáng kể sau khi Fed chuyển dịch chính sách tiền tệ sang hướng trung lập hơn.

Dự báo NHNN có thể giữ nguyên lãi suất điều hành trong năm 2023 do các yếu tố sau.

Thứ nhất, Fed giảm tốc độ tăng lãi suất trong năm 2023 và chỉ số đồng USD có xu hướng giảm (một số tổ chức nghiên cứu hàng đầu dự báo chỉ số đồng USD sẽ ở mức 103-106 trong năm 2023).

Yếu tố thứ hai, lạm phát trong nước tăng nhưng vẫn trong tầm kiểm soát. Trong bối cảnh áp lực tỷ giá giảm, NHNN có thể xem xét ưu tiên mục tiêu ổn định mặt bằng lãi suất để hỗ trợ doanh nghiệp và nền kinh tế, đặc biệt trong nửa cuối năm 2023.

Khối phân tích dự báo lãi suất tái cấp vốn duy trì ở mức 6% và lãi suất tái chiết khấu duy trì ở mức 4,5% trong năm 2023.

Áp lực đối với đồng VND kỳ vọng sẽ giảm đáng kể từ quý II/2023. Dự báo đồng VND có thể tăng 1-2% so với USD trong năm 2023 do Fed chuyển từ chính sách "thắt chặt tiền tệ" sang "bình thường hóa" vào năm tới.

Tuy nhiên, không thể loại trừ rủi ro Fed sẽ thắt chặt tiền tệ mạnh hơn và lâu hơn so với kỳ vọng của thị trường nếu lạm phát hạ nhiệt không như kỳ vọng của Fed (do xung đột Nga-Ukraine leo thang, khủng hoảng lương thực, gián đoạn chuỗi cung ứng). Nếu điều đó xảy ra, tỷ giá hối đoái và lãi suất của Việt Nam có thể chịu nhiều áp lực nhiều hơn so với dự báo của VNDirect trong năm 2023.  

Lạm phát sẽ tăng trong 2023 nhưng vẫn trong tầm kiểm soát

Về lạm phát, các chuyên gia của VNDirect dự báo lạm bình quân của Việt Nam tăng 3,8% trong năm 2023 (so với kỳ vọng 3,2% trong năm 2022), vẫn nằm trong mục tiêu kiểm soát lạm phát trung bình năm 2023 dưới 4,5% của Chính phủ.

Các yếu tố hỗ trợ kiểm soát lạm phát năm 2023 bao gồm giá cả hàng hóa thế giới được kỳ vọng sẽ tiếp tục hạ nhiệt trong năm 2023 và NHNN thực hiện chính sách tiền tệ và cung tiền thận trọng để kiểm soát lạm phát.  

Báo cáo cho biết các yếu tố làm tăng lạm phát 2023 gồm tăng trưởng nhu cầu tiêu dùng trong nước có thể giảm tốc trong nửa đầu năm 2023, nhưng được bù đắp một phần bởi xu hướng phục hồi của lượng du khách quốc tế.

Kỳ vọng tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng trưởng 8,5-9% trong năm 2023, thấp hơn mức 14-15% trong năm 2022.

Ngoài ra Quốc hội đã quyết định tăng mức lương cơ sở lên 1,8 triệu đồng/tháng, tương ứng với mức tăng 20,8%, sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2023. Đồng thời đề xuất tăng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp nghề nghiệp cho một số đối tượng như người hưởng lương hưu từ ngân sách nhà nước, cán bộ y tế cơ sở…cũng được thông qua.

Theo quan sát của VNDirect, mỗi khi lương cơ sở tăng, lạm phát cũng có xu hướng tăng do tâm lý tăng lương gắn liền với tăng giá hàng tiêu dùng của một số hộ kinh doanh tạp hóa, bán lẻ.

Về phía cung, ba yếu tố có thể làm tăng lạm phát năm tới gồm tác động của việc USD mạnh lên đối với giá nguyên liệu nhập khẩu vẫn còn kéo dài đến quý III/2023; Chính phủ có thể xem xét tăng giá các dịch vụ thiết yếu như điện, y tế, giáo dục trong năm 2023. Đặc biệt, giá bán lẻ điện sẽ chịu áp lực tăng trong năm 2023 do chi phí sản xuất tăng (tỷ giá hối đoái tăng, giá nguyên vật liệu đầu vào tăng như than, khí ga,…).

Bên cạnh đó, sau thời gian tạm dừng tăng giá dịch vụ y tế, giáo dục do ảnh hưởng của dịch COVID-19, Chính phủ có thể xem xét tăng giá các dịch vụ này trong năm 2023.

Một yếu tố khác nữa là lãi suất tăng sẽ làm tăng chi phí của các doanh nghiệp sản xuất, thương mại và logistics, từ đó gia tăng áp lực tăng giá đầu ra. 

Thách thức từ thị trường bất động sản

VNDirect cho biết nhiều dấu hiệu cho thấy thị trường bất động sản trong nước đang bước vào chu kỳ giảm.

Thứ nhất, các doanh nghiệp bất động sản khó tìm được cách đảo nợ do các quy định chặt chẽ hơn về phát hành trái phiếu doanh nghiệp và thắt chặt tín dụng.

Ngoài ra, lãi suất vay mua nhà tăng kéo theo nhu cầu mua nhà giảm và nguồn cung mới sụt giảm đến từ trì hoãn quá trình phê duyệt dự án do chờ Luật Đất đai sửa đổi.

Theo CBRE, doanh thu ký bán đã giảm kể từ quý III/2022 khi khối lượng căn hộ giao dịch giảm mạnh 40% so với quý trước/+128% so với cùng kỳ ở cả TP HCM và Hà Nội.

Tương tự, khối lượng ký bán của BĐS nghỉ dưỡng liền thổ giảm mạnh 70,4% so với quý trước/+85% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, chu kỳ giảm này có thể khác với đáy của chu kỳ năm 2011-2013.

VNDirect nhận thấy tình trạng tài chính của các doanh nghiệp bất động sản đã niêm yết hiện đang tốt hơn so với chu kỳ giảm lần trước. Vì vậy, kỳ vọng chu kỳ giảm lần này sẽ có ít khốc liệt hơn và với thời gian ngắn hơn.

Ngoài ra, việc Luật Đất đai 2023 có hiệu lực từ nửa cuối năm 2024 sẽ giải quyết nút thắt trong phê duyệt các dự án khu đô thị mới, giúp nguồn cung nhà ở phục hồi từ năm 2024-2025.