FDI vào Việt Nam qua các 'thiên đường thuế' tăng 47% sau một năm

Oxfam vừa công bố báo cáo “Cuộc đua thuế” ngày 12/12 đưa ra danh sách các thiên đường thuế tồi tệ nhất trên thế giới.

Giảm thuế để gánh nặng lên người nghèo

Báo cáo của Oxfam nhận định, hành vi trốn thuế của các công ty đa quốc gia khiến các nước nghèo mất đi ít nhất 100 tỷ USD hàng năm, trong đó có Việt Nam. Số tiền này đủ để tạo cơ hội cho 124 triệu trẻ em thất học được đến trường và cứu sống ít nhất 6 triệu trẻ em mỗi năm.

Tuy nhiên, báo cáo của Oxfam chỉ ra rằng thiên đường thuế chỉ là một phần của vấn đề. Các quốc gia trên khắp thế giới đang cắt giảm thuế cho doanh nghiệp để cạnh tranh thu hút đầu tư. Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp trung bình của các nước nhóm G20 là 40% vào 25 năm trước. Hiện nay, con số này xuống dưới 30%.

Oxfam cho rằng, đánh thuế thu nhập doanh nghiệp, đặc biệt là các công ty thành công và lớn, là một trong những phương thức đánh thuế tiến bộ nhất. Phương thức đánh thuế này giúp các quốc gia tăng thu ngân sách.

Khi giảm gánh nặng thuế cho các công ty lớn, các quốc gia có hai xu hướng: hoặc cắt giảm chi tiêu cần thiết cho việc giảm bất bình đẳng và nghèo đói, hoặc bù khoản thâm hụt bằng cách đánh thuế cao hơn, như thuế giá trị gia tăng vào những nhóm khác, không giàu có của xã hội.

"Không có người thắng cuộc trong cuộc đua xuống đáy về thuế thu nhập doanh nghiệp. Những người dân thường – đặc biệt là những người nghèo nhất – đang phải trả giá cho cuộc đua nguy hiểm này với việc thuế cá nhân bị tăng lên và các dịch vụ thiết yếu, như chăm sóc sức khỏe và giáo dục bị cắt giảm”, báo cáo của Oxfam chỉ rõ.

Việt Nam cần làm gì?

Cũng theo kết quả nghiên cứu của Oxfam, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam đến từ các thiên đường thuế càng ngày càng thường xuyên hơn, tăng 47% chỉ trong vòng một năm.

Một số vùng lãnh thổ nằm trong danh sách thiên đường thuế tồi tệ nhất của Oxfam đang tăng cường các hoạt động và ngày càng trở thành nguồn đầu tư thường xuyên tại Việt Nam (K, Singapore, BVI, Jersey, Luxembourg, Quần đảo Cayman hoặc Bermuda).

Oxfam cảnh báo, nếu không có cơ chế quản lý phù hợp sẽ dẫn đến rủi ro là lợi nhuận của các khoản đầu tư này sẽ không được giữ tại Việt Nam. Nghiên cứu sắp được công bố của Oxfam tại Việt Nam cho thấy mặc dù ưu đãi thuế được sử dụng rộng rãi, có ít bằng chứng cho thấy ưu đãi thuế giúp tăng đầu tư hoặc tăng trưởng kinh tế.

Các ưu đãi thuế lớn nhất, cụ thể là miễn thuế có thời hạn, được dành cho khoản đầu tư lớn trong sản xuất và bất động sản. Các khoản đầu tư này vẫn được thực hiện cho dù không có các ưu đãi này, làm thất thoát một khoản doanh thu đáng kể mà không mang lại lợi ích kinh tế đi kèm.

"Tính phức tạp của quy định ưu đãi thuế của Việt Nam và thiếu thông tin, số liệu, đã gây khó khăn cho nhà nghiên cứu và nhà đầu tư phân tích chính xác chi phí và lợi ích của ưu đãi thuế", Oxfam bình luận. Ví dụ, trong năm 2014, nhằm thu hút đầu tư của Samsung, Indonesia miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 10 năm, còn Việt Nam là 15 năm.

Theo Oxfam, Chính phủ Việt Nam đang xây dựng Nghị định chống chuyển giá và Nghị định này cần bổ sung quy định yêu cầu tất cả công ty đa quốc gia công bố báo cáo tài chính tại các quốc gia họ đang có hoạt động kinh doanh, từ đó làm rõ công ty đang nộp những loại thuế nào và tại đâu.