Đề xuất phát hành 100.000 tỷ đồng trái phiếu cho vay nhà xã hội

Theo dự thảo nghị quyết đang lấy ý kiến, gói tín dụng ưu đãi 100.000 tỷ đồng cho vay mua, thuê, xây dựng nhà ở xã hội sẽ thực hiện tới 2030. Giai đoạn 2025-2029, mỗi năm nguồn lực cần bố trí cho gói ưu đãi này khoảng 16.500 tỷ đồng. Riêng 2030, số vốn cần là 17.500 tỷ.

Bộ Tài chính được giao nghiên cứu nguồn lực cho gói này từ phát hành trái phiếu Chính phủ. Ngân hàng Chính sách xã hội phải xây dựng đề án phát hành trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Cơ quan này cũng cần ưu tiên phân bổ gói 100.000 tỷ ổn định và báo cáo kết quả hàng quý.

Tiêu chí, điều kiện vay của gói áp dụng theo Nghị định 100/2024. Theo đó, người dân được vay tối đa 80% giá trị hợp đồng mua, thuê mua nhà ở xã hội. Trường hợp xây mới, sửa chữa nhà ở, mức vay tối đa là 70% và không quá 1 tỷ đồng. Lãi suất bằng mức cho vay với hộ nghèo được Thủ tướng quy định, chẳng hạn hiện mức này là 6,6% một năm. Thời hạn vay tối đa 25 năm.

Tại tờ trình dự thảo nghị quyết, Bộ Xây dựng cho biết đề án xây dựng một triệu căn nhà ở xã hội đến năm 2030 của Chính phủ cần nguồn lực lên đến 500.000 tỷ đồng. Trong đó, khoảng 50% nhu cầu vay thuộc người mua nhà, tương đương 250.000 tỷ đồng.

Song hiện mới có gói 120.000 tỷ đồng được các ngân hàng thương mại chủ động cân đối và vốn ngân sách qua Ngân hàng Chính sách xã hội. So với nhu cầu vốn phát triển nhà ở xã hội đến 2030, gói 120.000 tỷ chiếm khoảng 24%. Do đó, cần thêm gói tín dụng ưu đãi để đảm bảo mục tiêu cả nước có 1 triệu căn nhà ở xã hội 5 năm tới.

Bộ này ước tính gói ưu đãi 100.000 tỷ đồng chiếm khoảng 20% tổng nhu cầu vốn phát triển loại nhà này tới 2030.

Thực tế, việc giải ngân gói tín dụng 120.000 tỷ đồng cho nhà ở xã hội vừa qua chưa hiệu quả. Tỷ lệ giải ngân mới đạt gần 1%, tức khoảng 1.344 tỷ đồng. Trong số này khoảng 1.295 tỷ cho chủ đầu tư tại 12 dự án, còn lại người mua nhà. Nhiều doanh nghiệp và người mua phản ánh lãi suất còn cao trong khi thời gian hưởng ưu đãi suất ngắn, trong 3-5 năm.

Trước đó, trong báo cáo về quản lý thị trường bất động sản và nhà ở xã hội giai đoạn 2015-2023, Đoàn giám sát Quốc hội đánh giá việc triển khai đề án xây một triệu căn nhà xã hội chưa đạt yêu cầu, đa số địa phương chưa hoàn thành chỉ tiêu.

Theo báo cáo, việc triển khai còn bị động, do ngân sách chưa bố trí thỏa đáng. Vì thế, phần lớn dự án xây bằng nguồn lực ngoài nhà nước do doanh nghiệp hoặc hợp tác xã xây dựng. Trong khi thực tế nhiều doanh nghiệp tại khu công nghiệp không mặn mà việc xây nhà cho công nhân.