Đế chế Alibaba ra sao sau khi Jack Ma nghỉ hưu?

Hôm nay (10/9), Jack Ma đón sinh nhật lần thứ 55 và theo kế hoạch do chính ông công bố, Chủ tịch Alibaba sẽ nghỉ hưu và giao lại vai trò điều hành cho CEO Daniel Zhang.

Nghỉ hưu ở tuổi 55 được xem là quá sớm ở một quốc gia mà những nhà sáng lập thường giữ vai trò đến tuổi 80 như Trung Quốc.

Chủ tịch Alibaba Jack Ma. Ảnh: AFP

Sự rời đi của Jack Ma trùng với dịp Alibaba kỷ niệm 20 năm thành lập. Đây có lẽ là một dấu hiệu cho thấy đại gia thương mại điện tử này đã hoàn toàn chuyển sang một kỷ nguyên mới với sự điều hành được trao cho thế hệ lãnh đạo trẻ hơn.

"Jack Ma đã mong muốn một ngày nào đó được nghỉ hưu từ ngày đầu thành lập Alibaba", Duncan Clark, một người bạn của Chủ tịch Alibaba, đồng thời cùng là tác giả cuốn sách "Ngôi nhà mà Jack Ma gây dựng" nói. 

Clark tiết lộ, Jack Ma không có trình độ chuyên môn về quản lý cũng như tài chính hay kỹ thuật, vì vậy ông luôn tìm các tài năng như Zhang để giúp sức. Tỷ phú Trung Quốc đã lên kế hoạch cho quá trình chuyển đổi này trong thời gian rất dài.

Nhà văn này đánh giá, việc Jack Ma tuyên bố nghỉ hưu trước khi thực hiện một năm cũng giúp ông trở nên độc nhất, đặc biệt là ở Trung Quốc – đất nước có xu hướng tôn sùng người sáng lập và văn hóa doanh nghiệp đa thế hệ. Jack Ma cũng là một trong số ít những nhà lãnh đạo trong giới công nghệ trao lại vị trí cho người kế nhiệm từ sớm.

"Lợi nhuận và doanh thu dài hạn của Alibaba sẽ được hưởng lợi từ các khoản đầu tư chiến lược của họ vào những công nghệ sử dụng trí tuệ nhân tạo và dữ liệu phân tích người dùng để kiếm tiền từ các phân khúc kinh doanh mới hơn như tài chính, logistics, điện toán đám mây, truyền thông và giải trí", Vey-Sern Ling, chuyên gia phân tích tại Boomberg Intelligence nhận định.

Các chuyên gia dự đoán, dù nghỉ hưu, Jack Ma sẽ vẫn có những ảnh hưởng với Alibaba. "Tôi không nghĩ Jack Ma sẽ đột ngột biến mất và cắt đứt quan hệ với Alibaba. Ông ấy sẽ vẫn là một trong những gương mặt quen thuộc của công ty dù không còn vai trò chính thức", David de Cremer, Giáo sư về quản lý và tổ chức tại Đại học Quốc gia Singapore nhận định.

Giáo sư này cho rằng, kế hoạch chuyển giao quyền lực như Jack Ma rất hiếm tại Trung Quốc nhưng kế hoạch quản trị doanh nghiệp như này sẽ có thể phổ biến hơn nhiều khi mà các doanh nghiệp tại đây đang tìm cách IPO và kinh doanh ở phương Tây.

"Những gì bạn thấy hiện tại là doanh nghiệp Trung Quốc chưa đầu tư nhiều vào các tài năng, cũng như tuyển dụng những người họ có thể đào tạo để trở thành lãnh đạo công ty trong tương lại", Cremer cho hay.

Trong khi đó, Jeffrey Towson, một giáo sư về đầu tư tại Peking University thường viết về Alibaba chỉ ra rằng, sự đổi mới sáng tạo của Apple đã bị đình trệ khi Tim Cook tiếp quản công ty, Microsoft cũng mất phương hướng khi Steve Ballmer đảm nhiệm vai trò Giám đốc điều hành thay Bill Gates.

Tuy nhiên, ông Towson dự đoán, Alibaba sẽ là một trong số ít những công ty thành công khi chuyển giao quyền điều hành cho thế hệ tiếp theo. Alibaba đã phát triển thịnh vượng, liên tục bắt kịp xu hướng dưới sự điều hành của giám đốc Zhang từ 2015 đến nay.

Jack Ma và Daniel Zhang trong một sự kiện của Alibaba năm 2015. Ảnh: Reuters

Dù không còn làm Chủ tịch Alibaba, Jack Ma sẽ vẫn ở hội đồng quản trị doanh nghiệp này cho đến cuộc họp đại hội cổ đông năm 2020. Ông cũng sẽ là một đối tác trọn đời của Alibaba Partnership – một nhóm các giám đốc điều hành cấp cao có quyền đề cử đa số các lãnh đạo trong hội đồng quản trị.

Dưới sự lãnh đạo của Jack Ma, Alibaba đã trở thành doanh nghiệp đi đầu trong ngành thương mại điện tử Trung Quốc với vốn hóa khoảng 460 tỷ USD. Năm ngoái, tổng giá trị mua sắm trong ngày Lễ Độc Thân trên Alibaba đạt 30,8 tỷ USD. Theo WPP và hãng tư vấn Kantar, đây là thương hiệu bán lẻ có giá trị nhất thế giới bên ngoài nước Mỹ.

Công ty tài chính Ant Financial là một trong hai đơn vị cung cấp dịch vụ thanh toán di động đang thống trị thị trường Trung Quốc. Chưa đầy một thập kỷ phát triển, mảng kinh doanh điện toán đám mây của Alibaba đã vươn lên vị trí thứ 3 toàn cầu. 

Đầu năm nay, doanh nghiệp của Jack Ma cũng giới thiệu bộ chip xử lý hãng tự phát triển lần đầu tiên và đẩy mạnh vào mảng trí tuệ nhân tạo.

Người sẽ tiếp quản những thành quả của Jack Ma là Zhang, năm nay 47 tuổi. Ông đã giữ vị trí Giám đốc điều hành Alibaba từ năm 2015. Các nhà đầu tư và giới phân tích sẽ theo dõi Zhang điều hành Alibaba khi cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung ngày càng leo thang, kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại. 

Bên cánh đó, Alibaba cũng phải chiến đấu với các đối thủ nội địa như Pinduoduo and JD.com tại các thành phố nhỏ - những nơi được xem là động lực tăng trưởng tiếp theo cho tiêu dùng ở Trung Quốc.