Đầu tư công thấm dần vào nền kinh tế

Cuối năm 2023, nền kinh tế đã có nhiều dấu hiệu khởi sắc, tăng trưởng GDP quý IV đạt 6,72%, quý sau cao hơn quý trước (quý I tăng 3,41%, quý II tăng 4,25%, quý III tăng 5,47%) mà một trong những động lực quan trọng thúc đẩy nền kinh tế là đầu tư công. 

Sau ba quý đầu năm không mấy khả quan đến quý IV/2023, nhiều doanh nghiệp xây lắp đã đạt được những con số tích cực trong kết quả sản xuất kinh doanh. Điều này cho thấy đầu tư công luôn có độ trễ và nguồn vốn này đã bắt đầu thấm vào nền kinh tế.

Đầu tư công bắt đầu thấm vào nền kinh tế

Khác với phần lớn doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu khi có một năm 2023 vô cùng khó khăn ảm đảm, những doanh nghiệp xây lắp lại có một năm khá thuận lợi nhờ động thái đẩy mạnh đầu tư công của Chính phủ.

“3 ca, 4 kíp” là khẩu hiệu được nhiều nhà thầu đưa ra trong giai đoạn từ cuối năm 2023 để đẩy nhanh tiến độ các dự án, ngay cả trong dịp Tết Nguyên đán. Đây cũng là năm khởi công hàng loạt đại dự án như: Một số dự án thành phần của cao tốc Bắc - Nam, Dự án Vành đai 4 Hà Nội, vành đai 3 TP HCM, sân bay Long Thành.

Theo báo cáo từ VDSC, nhóm vật liệu xây dựng (đá xây dựng, xi măng, nhựa đường, thép) được hưởng lợi trực tiếp ngay sau giai đoạn giải phóng mặt bằng, bước vào triển khai dự án, cho đến khi hoàn thành hoạt động xây dựng dự án. Mức độ hấp thụ vốn đầu tư công nhanh hay chậm phụ thuộc vào đặc thù từng ngành và khả năng quản lý chi phí của các doanh nghiệp.

Với ngành thép, doanh nghiệp cung ứng thép xây dựng được hưởng lợi. Với các ngành mà chi phí vận chuyển tác động lớn đến khả năng tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp như xi măng và đá xây dựng, các doanh nghiệp có thị phần lớn và có vị trí gần các dự án đang triển khai sẽ được hưởng lợi tốt hơn phần còn lại của ngành.

Đặc biệt, đối với ngành Đá xây dựng, hiện nay tại nhiều dự án đầu tư công (Dự án Cao tốc Bắc - Nam hay Sân bay quốc tế Long Thành) đang có tình trạng thiếu nguồn đất phục vụ san lấp. Do đó, các doanh nghiệp đầu ngành đá, sở hữu các mỏ đá với trữ lượng lớn, vị trí nằm gần các dự án trọng điểm sẽ được hưởng lợi. 

Nhiều doanh nghiệp đại chúng đầu ngành xây lắp như Vinaconex (VCG), Đèo Cả (HHV), Cienco4 (C4G), Lizen (LCG)… đã trúng thầu nhiều dự án đầu tư công, nhờ đó kết qua kinh doanh của nhóm doanh nghiệp này đã có sự khởi sắc. Đến quý IV/2023, doanh thu và lợi nhuận của các doanh nghiệp xây lắp mới thực sự được cải thiện. Tuy nhiên, mức độ phản ánh vào kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp chưa đồng nhất.

Theo báo cáo của CTCP Đầu tư Hạ tầng giao thông Đèo Cả (HHV), công ty đạt doanh thu hơn 861 tỷ đồng trong quý IV/2023, tăng gần 40% so với cùng kỳ năm 2022. Luỹ kế cả năm 2023, HHV ghi nhận doanh thu hợp nhất đạt 2.686 tỷ đồng, tăng hơn 28% và vượt 8% kế hoạch. Tương ứng, LNST ghi nhận 362 tỷ đồng, tăng 22% so với năm 2022 và vượt 7% kế hoạch.

Với nhóm doanh nghiệp xây lắp có quy mô nhỏ hơn, đầu tư công cũng là yếu tố giúp họ đạt được những kết quả tích cực. "Doanh thu quý IV/2023 của doanh nghiệp tăng cao là nhờ đẩy nhanh thi công các dự án cao tốc trúng thầu trong năm 2023" là lý giải về kết quả doanh thu tăng 2,4 lần trong quý IV/2023 của CTCP Lizen (LCG) nêu rõ khi công bố báo cáo tài chính hợp nhất.

Quý này, LCG đạt doanh thu thuần đạt 833,3 tỷ đồng, tương đương tăng gấp 2,4 lần so với cùng kỳ năm 2022. Sau khi trừ giá vốn và các chi phí, Lizen báo lãi sau thuế quý IV tăng 100% so với cùng kỳ đạt 63,3 tỷ đồng. 

Với năm 2024, đây được xem là năm bản lề để hoàn thành kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021 - 2025. Đầu tư công tiếp tục được thúc đẩy nhưng trên mức nền cao của năm 2023 với các dự án giao thông quan trọng được giải ngân vốn mạnh trong năm 2023 gồm: Cao tốc Bắc Nam phía Đông (32.500 tỷ đồng); Hoàn thiện Cao tốc Bắc Nam giai đoạn 1 (10.800 tỷ đồng); Chi bồi thường giải phóng mặt bằng Vành đai 4 – Hà Nội và Vành đai 3 – TP HCM (19.800 tỷ đồng).

Ngược lại, báo cáo hợp nhất Vinaconex (mã: VCG) công bố cho thấy, năm 2023, doanh thu hợp nhất toàn Tổng công ty đạt 12.704 tỷ đồng, tăng mạnh so với 8.452 tỷ đồng doanh thu của năm ngoái. Lợi nhuận sau thuế quý IV/2023 đạt 131 tỷ đồng, lũy kế cả năm đạt 336 tỷ đồng.  

Tuy nhiên, nếu xét riêng mảng xây lắp, dù liên tiếp trúng nhiều gói thầu, đặc biệt là các gói thầu thuộc dự án sân bay Long Thành (gói 5.10; 4.6; 3.4) và doanh thu hoạt động xây lắp của công ty tăng mạnh so với năm trước đó nhưng hoạt động xây lắp của Vinaconex vẫn đang chịu lỗ.

Cụ thể, cả năm 2023, Vinaconex đạt gần 8.300 tỷ đồng doanh thu xây lắp. Chi phí giá vốn cho hoạt động này lên đến 8.600 tỷ đồng. Tức lỗ gộp từ hoạt động này xấp xỉ 300 tỷ đồng.

Kỳ vọng vào hiệu ứng lan tỏa

Phải đến cuối năm 2023, đầu năm 2024 nguồn vốn đầu tư công mới thực sự thấm vào nền kinh tế cũng được các chuyên gia kinh tế dự báo từ trước, chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Thành nhìn nhận vốn đầu tư công luôn có độ trễ khoảng 5 tháng.      

Trong quý I, gần như vốn đầu tư công sẽ không giải ngân được, quý II chuẩn bị, tới quý III và quý IV mới là lúc tiền ra. Tốc độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 đã cao hơn hẳn năm trước đó và do độ trễ của đầu tư công nên con số 32 tỷ USD sẽ tác động đến kinh tế vào cuối năm, đầu năm 2024.

TS. Sử Đình Thành, Giám đốc Đại học Kinh tế TP HCM cũng cho rằng đầu tư công luôn có độ trễ. Nhưng một khi tiền đã được bơm ra sẽ luôn có tác động với sự tăng trưởng kinh tế trong dài hạn.

Năm ngoái, lượng vốn đầu tư công bơm ra nền kinh tế khá lớn và sẽ tác động nhiều đến tăng trưởng cuối năm ngoái, đầu năm nay. Tuy nhiên, nếu muốn lan toả tốt hơn đến nền kinh tế thì cần chuẩn bị thật tốt các nguồn lực để hấp thụ nguồn vốn đó. "Điển hình như sân bay Long Thành, chúng ta còn thiếu rất nhiều trong việc chuẩn bị nguồn lực để sẵn sàng để đưa dự án vào vận hành và hoạt động hiệu quả", GS. Thành nói.

Các chuyên gia cho rằng vốn đầu tư công tiếp tục là động lực quan trọng cho tăng trưởng GDP, không chỉ từ số vốn được giải ngân năm nay mà còn từ các năm trước thấm dần vào nền kinh tế. 

Tốc độ giải ngân đầu tư công đang có những chuyển biến tích cực dưới sự chỉ đạo đốc thúc sát sao của Chính phủ. Điều này được kỳ vọng sẽ giúp vòng quay tiền nhanh hơn, tạo ra hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện hiệu quả kinh tế tổng thể.