Dân chủ và Cộng hòa: Đảng nào kiểm soát Quốc hội Mỹ nhiều hơn?

Sau cuộc bầu cử nước rút ngày 5/1 vừa qua tại bang Georgia, cả hai ứng viên Đảng Dân chủ đều lật đổ các đương kim nghị sĩ Đảng Cộng hòa để giành được hai ghế trong Thượng viện Mỹ.

Hiện nay hai Đảng Dân chủ và Cộng hòa đều có 50 ghế thượng nghị sĩ. Trong trường hợp biểu quyết cho ra kết quả hòa, bên nào có lá phiếu của bà Kamala Harris - Phó Tổng thống kiêm Chủ tịch Thượng viện - thì bên đó sẽ giành chiến thắng. Nói cách khác, Đảng Dân chủ đang chiếm ưu thế nhỏ ở Thượng viện.

Tại Hạ viện, tỷ số nghị sĩ đang là 221 - 211, cũng nghiêng về Đảng Dân chủ. Như vậy, đảng của đương kim Tổng thống Joe Biden đang nắm đa số ở cả hai viện Quốc hội Mỹ.

Theo thống kê của Statista, từ năm 1900 đến nay nước Mỹ đã trải qua 61 khóa Quốc hội (cứ hai năm bầu cử một lần), trong đó chỉ có 9 khóa xảy ra tình trạng mỗi đảng kiểm soát một viện. Trong đa số trường hợp, cả hai viện Quốc hội đều do một đảng nắm giữ, Đảng Dân chủ 31 lần và Đảng Cộng hòa 21 lần.

Tại Hạ viện, Đảng Dân chủ chiếm thế đa số trong 36 khóa Quốc hội còn Đảng Cộng hòa nắm ưu thế trong 25 khóa. Ở Thượng viện, tỷ số là 35 - 26, cũng nghiêng về Đảng Dân chủ. 

Có 17 nhiệm kỳ tổng thống mà người đứng đầu Nhà Trắng phải đối mặt với một Quốc hội hoàn toàn do đảng đối lập kiểm soát. Tổng thống Đảng Cộng hòa Richard Nixon và người kế nhiệm là Gerald Ford phải trải qua tổng cộng 8 năm Đảng Dân chủ nắm cả Thượng viện lẫn Hạ viện.

Quốc hội cũng chuyển từ chỗ chia rẽ (mỗi đảng kiểm soát một viện) sang hoàn toàn do Đảng Dân chủ kiểm soát trong hai năm cuối nhiệm kỳ Tổng thống Ronald Reagan và kéo dài trong suốt 4 năm nhiệm kỳ Tổng thống George H.W.Bush (tức Bush cha).

Tổng thống Đảng Dân chủ Bill Clinton trải qua 6/8 năm tại Nhà Trắng đương đầu với Quốc hội hoàn toàn do Đảng Cộng hòa thắng thế. Tổng thống Obama có hai năm đầu nhiệm kỳ hợp tác với Quốc hội hoàn toàn trong tay Đảng Dân chủ, 4 năm giữa với Quốc hội chia rẽ và hai năm cuối với Quốc hội rơi vào tay Đảng Cộng hòa.

Đến thời Tổng thống Trump, Đảng Cộng hòa kiểm soát lưỡng viện trong hai năm đầu, và Đảng Dân chủ giành lại Hạ viện trong hai năm cuối.

Việc Quốc hội ủng hộ tổng thống có ý nghĩa rất quan trọng, giúp người đứng đầu Nhà Trắng dễ dàng thông qua các dự luật táo bạo và nhiều tham vọng. Chỉ cần một viện nằm trong tay đảng đối lập, tổng thống sẽ rất khó ban hành các đạo luật theo ý mình.