Nhà đầu tư chứng khoán Mỹ đã quen 'cưỡi bò tót', liệu có đủ bản lĩnh để 'leo lưng gấu'?

Hàng triệu nhà đầu tư nhỏ lẻ đã bước chân vào thị trường chứng khoán Mỹ trong đại dịch. Có người dè dặt, có người máu lửa, cũng có người quyết tâm dạy cho các gã nhà giàu Phố Wall một bài học. Điểm chung là gần như tất cả đều kiếm được tiền khi nhảy vào thị trường bò tót (bull market) trong phần lớn khoảng thời gian hai năm.

Giờ đây, các “chứng sĩ” nghiệp dư có thể phải quyết chiến với thị trường gấu. 5 tháng bấp bênh đã đẩy chỉ số S&P 500 đến sát bờ vực thị trường gấu (giảm 20% so với đỉnh). Tính đến nay, S&P 500 đã giảm hơn 18% kể từ đỉnh xác lập ngày 3/1.

Theo tờ New York Times, phần đông trong số khoảng 20 triệu nhà đầu tư mới bắt đầu giao dịch trong hai năm qua đã tạm ngưng cuộc chơi, hoặc gấp rút tái cơ cấu lại danh mục sang thế thủ.

S&P Global Market Intelligence cho biết hoạt động giao dịch của các nhà đầu tư nhỏ lẻ trong tháng 4 đã giảm 20% so với thời cơn sốt cổ phiếu meme tháng 1 và 2/2021. Các nền tảng chứng khoán phổ biến cũng có ít người dùng hoạt động hơn. Robinhood có 15,9 triệu người dùng hoạt động trong tháng 3, giảm 10% so với cùng kỳ năm năm ngoái và thấp hơn 8% so với cuối năm.

Công ty nói rằng sự sụt giảm gần đây đến từ “những người dùng có số dư thấp, đối tượng khách hàng này ngày càng ít tham gia vào thị trường hiện tại”.

"Như đứa trẻ bị phạt đòn"

Tâm lý trên các diễn đàn như WallStreetBets của Reddit còn nguội lạnh hơn nữa. Trong sức nóng của thị trường giá lên, các nhà đầu tư nhỏ lẻ đã tập hợp ở đó, đùa rằng chứng khoán sẽ mãi tăng điểm. Sự lạc quan quá trớn đó giờ đã nhường đường cho khiếu hài hước đậm chất châm biếm: Một bài đăng gần đây thể hiện bức hình tử thần giết chết lãi suất thấp và thị trường bò tót.

Ông Jonathan Colon rời khỏi cuộc chơi khi thị trường bắt đầu đảo chiều. Ông để 3.000 USD vào tài khoản mở ở Robinhood tháng 6 năm ngoái và thanh lý toàn bộ danh mục khi chứng khoán Mỹ quay đầu đi xuống hồi tháng 1. Những gì ông thu được là khoản lỗ 100 USD.

Đối với ông, trải nghiệm này “giống như đứa trẻ bị đánh vào tay vài lần và học được rằng mình không được đến chỗ này hoặc chỗ kia”.

Ông Colon tập tành đầu tư bằng tài khoản mô phỏng với số vốn ảo ban đầu là 1 triệu USD. Ông tìm kiếm các công ty có vẻ bị bán tháo quá mạnh để săn món hời, hoặc những công ty tăng cao hơn mức thông thường để bán khống.  

Vài tháng sau, ông chuyển sang đầu tư bằng tiền thật, nhưng không thể lặp lại được tỷ suất lợi nhuận của danh mục mô phỏng trước đây. Ví dụ, một số cổ phiếu không có sẵn để bán khống, và giao dịch thường xuyên rất tốn kém.

Khi thị trường trở nên biến động hơn nhiều, ông ngày càng khó giữ vị thế. Ông luôn sử dụng lệnh dừng lỗ (stop-loss) để ngăn tổn thất nặng. Nhưng với thị trường liên tục xuống dốc, ông liên tiếp bị đẩy ra khỏi vị thế. Ông than thở: “Ngay khi bạn nghĩ chứng khoán không thể nào xuống thấp hơn, thì thị trường cắm đầu”. Khi biến động ngày càng tăng và thời gian rảnh rỗi của bản thân giảm xuống, ông bán sạch cổ phiếu “để an toàn”.

Học cách biết đau

Tuy làn sóng mở tài khoản chứng khoán mới đã ngưng lại, hoạt động giao dịch của nhà đầu tư nhỏ lẻ vẫn cao hơn hẳn giai đoạn trước đại dịch. Đây là minh chứng cho thấy số lượng khổng lồ những người bắt đầu chơi cổ phiếu khi COVID-19 làm đảo lộn cuộc sống bình thường.

Ông Thomas Mason, nhà phân tích cao cấp tại S&P Global Market Intelligence, nói rằng bất chấp sự suy giảm gần đây trên thị trường, chưa chắc nhà đầu tư nhỏ lẻ đang hoảng loạn: “Có vẻ như họ đang phân bổ lại, rút khỏi các cổ phiếu tăng trưởng rủi ro cao sang các khoản đầu tư ít rủi ro hơn”.

Dù khẩu vị có thay đổi, nhà đầu tư nhỏ lẻ vẫn là một phần của cộng đồng đầu tư. Đến cuối tháng 4, công ty giao dịch trực tuyến TD Ameritrade cho biết các khách hàng nhỏ lẻ vẫn đang mua chứng khoán nhiều hơn bán. Sở thích của những vị khách này đã chuyển sang những cái tên ít biến động hoặc ổn định hơn như trái phiếu ngắn hạn.

Cô Shelley Hellmann bắt đầu tích cực giao dịch trong giai đoạn đầu của đại dịch. Cô vẫn đang gắn bó với nghiệp đầu tư, học hỏi và trau dồi cách tiếp cận của mình mỗi ngày. Cô thường dậy vào 3 giờ sáng và bật kênh CNBC để vạch ra chiến lược trong ngày, bao gồm việc phân tích khối lượng và giá.

Trước đây, cô Hellmann là nhà đầu tư theo trường phái mua và nắm giữ. Cô khởi đầu sự nghiệp day trader bằng số vốn 50.000 USD được thừa kế từ ông nội hồi năm 2014. Chiến lược đầu tư của cô càng trở nên phức tạp. Mùa thu năm ngoái, cô nắm giữ vị thế lớn trong một quỹ ETF đặt cược vào sự giảm giá của khí đốt. Giá năng lượng nhảy vọt vì chiến sự Nga-Ukraine khiến cô thua lỗ.

Tuy vậy, cô vẫn nhân được số vốn ban đầu của mình lên 5 lần tính từ đầu năm 2020, cưỡi trên lưng con bò tót đã kéo chỉ số S&P 500 đi lên gần 80% kể từ đáy tháng 3/2020.

Ông Dan Egan, Phó Chủ tịch cấp cao tại công ty tư vấn Betterment nói rằng thua lỗ sau giai đoạn kiếm lời có thể là một trải nghiệm đáng để học hỏi. Ông giải thích: “Nếu bạn có trải nghiệm ban đầu tích cực với đầu tư và nhìn nhận rằng lỗ là một phần của quá trình, thì bạn sẽ ổn. Bạn cần học được nỗi đau trên thị trường là như thế nào”.