Cuộc đua thị phần tín dụng ngân hàng: Trái phiếu doanh nghiệp trở thành 'mặt trận' chính?

Theo số liệu của Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), thị phần tín dụng của 26 ngân hàng niêm yết tính đến năm 2020 đã tăng từ 65,4% cuối năm 2015 lên 71,3% năm 2020. Khi tính cả Agribank - một trong hai bên cho vay lớn nhất thị trường, 27 ngân hàng này chiếm 84,5% tổng thị phần tín dụng năm 2020. 

Tuy nhiên, phần lớn thị phần gia tăng những năm qua thuộc về các ngân hàng thương mại tư nhân, trong khi thị phần tín dụng của các ngân hàng quốc doanh bị thu hẹp. Cụ thể, các ngân hàng quốc doanh đã mất 1,42 điểm % thị phần tín dụng trong 5 năm qua, còn nhóm ngân hàng tư nhân nắm giữ trên 2% thị phần đã tăng 3,5 điểm %.

Đối với các ngân hàng tư nhân nắm giữ trên 2% thị phần tín dụng (MB, Techcombank, VPBank, Sacombank, ACB, SHB), MB đứng đầu với mức tăng 0,9 điểm %. 

Mức tăng của Techcombank và VPBank lần lượt là 0,86 và 0,78 điểm, trong khi ACB chỉ cải thiện thị phần thêm 0,39 điểm %. Bốn ngân hàng này cũng vượt trội hơn các ngân hàng khác trong nhóm về giá trị vốn hóa thị trường. 

Sacombank là ngân hàng duy nhất đánh mất thị phần tín dụng (-0,02 điểm %). Khẩu vị rủi ro và độ dày vốn được phản ánh thông qua mức tăng trưởng tín dụng bình quân 5 năm, trong đó Sacombank có mức thấp nhất (14,5%) do quá trình xử lý tài sản xấu tồn đọng. 

VDSC cho biết có sự chuyển dịch mạnh mẽ sang trái phiếu doanh nghiệp vào năm 2020 để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, trong một năm mà nhu cầu vay vốn bị ảnh hưởng. 

Tại Techcombank, mặc dù có tăng trưởng tín dụng giai đoạn 2016-2019 một phần đóng góp từ trái phiếu doanh nghiệp (14%), đã tăng mạnh tỷ trọng công cụ nợ này vào năm 2020. Sáu ngân hàng trong nhóm này đã tăng số dư trái phiếu doanh nghiệp thêm 88 nghìn tỷ đồng trong năm 2020, chiếm tỷ trọng khá lớn trong tăng trưởng tín dụng. 

Tỷ lệ đóng góp của trái phiếu doanh nghiệp vào tăng trưởng tín dụng năm 2020 trong nhóm dao động từ 20% (MB) đến 38% (Sacombank). Tuy vậy, điều này là chưa đủ để đánh giá đã có sự thay đổi khẩu vị rủi ro của các ngân hàng này, ngoại trừ Techcombank hoạt động tích cực trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong những năm gần đây.

Với nhóm ngân hàng quy nhỏ còn lại có thị phần trên 1% (TPBank, VIB, Eximbank…), hầu hết đều có tăng trưởng tín dụng cao trong giai đoạn 2016 - 2020, nhưng TPBank là ngân hàng duy nhất có tốc độ tăng trưởng kép hàng năm trên 30%. Năm 2020, ngân hàng này cũng gia tăng tỷ trọng trái phiếu doanh nghiệp. 

Dự báo cho năm 2021, VDSC cho rằng các ngân hàng tư nhân lớn, bao gồm Techcombank, MB, VPBank, ACB dự kiến sẽ duy trì xu hướng tăng trưởng tín dụng, đạt trên mức trung bình của ngành. Đồng thời, thị phần tín dụng của các ngân hàng nhóm quốc doanh trong ngắn hạn sẽ duy trì xu hướng giảm do thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng trưởng cao và áp lực về vốn lớn.