Cuộc đua giữ chân lao động nước ngoài ở Nhật Bản

Khi Nhật Bản đang thiếu hụt lao động và phải đối mặt với tình trạng số lao động nước ngoài chọn đến quốc gia này ngày càng giảm do mức lương thấp cùng những thách thức khác về việc làm, một số công ty đang thực hiện các hoạt động phúc lợi bổ sung để giữ chân những lao động này.

Eat & Holdings Inc., một công ty sản xuất và bán thực phẩm đông lạnh, là một trong số ngày càng nhiều doanh nghiệp dựa vào lực lượng lao động nước ngoài và đang thực hiện các bước quan trọng để giữ chân họ, vì việc tìm kiếm những người phù hợp đã trở thành ưu tiên hàng đầu.

Bằng cách cung cấp nhà cho thuê đã trang bị nội thất, hỗ trợ tiếng Nhật và những bữa ăn với chi phí hợp lý tại căng tin, công ty đặt mục tiêu đảm bảo rằng những người lao động nước ngoài "có giá trị" của mình cảm thấy "hoàn toàn an toàn và thoải mái" khi làm việc.

"Chúng tôi đảm bảo sẽ giúp đỡ người lao động nước ngoài bất cứ khi nào họ có vấn đề về y tế, tài chính hoặc bất cứ điều gì", người đại diện bộ phận nhân sự của công ty thực phẩm, điều hành chuỗi cửa hàng bán sủi cảo "Osaka Ohsho", cho biết.

Người đại diện này nói: "Chúng tôi luôn muốn có mặt để giải quyết mọi vấn đề ngay từ giai đoạn đầu. Ấn tượng đầu tiên của họ về công ty chúng tôi rất quan trọng".

Công ty này cung cấp các khoản trợ cấp tài chính hậu hĩnh, bao gồm trợ cấp hàng tháng cho những người lao động vượt qua kỳ thi tiếng Nhật, hỗ trợ đáng kể cho tiền thuê nhà và chi phí thực phẩm để giúp bù đắp chi phí sinh hoạt tăng do lạm phát.

Công ty này cũng chú trọng vào việc thúc đẩy người lao động nước ngoài nâng cao kỹ năng và vượt qua kỳ thi cấp thị thực “kỹ năng đặc định số 1”, cho phép cư trú đến 5 năm.

Công ty còn khuyến khích việc tiến tới đạt được thị thực “kỹ năng đặc định số 2”, cho phép thời gian cư trú không giới hạn, mở đường đến thường trú và cho phép người lao động đưa vợ/chồng và con cái của họ đến Nhật Bản. Những nỗ lực đã được đền đáp, với 16 trong số 18 ứng viên đã vượt qua kỳ thi vào tháng 10/2024.

Khi Nhật Bản phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt lao động nghiêm trọng, luật đã được ban hành vào tháng 6/2024 để thay thế chương trình thực tập sinh nước ngoài gây tranh cãi bằng một hệ thống mới vào năm 2027. Hệ thống mới này rõ ràng nhằm mục đích bồi dưỡng và đảm bảo nhân lực nước ngoài.

Chương trình thực tập sinh nước ngoài đã phải đối mặt với sự chỉ trích rộng rãi vì điều kiện làm việc khắc nghiệt và vi phạm nhân quyền, với nhiều nhà tuyển dụng bị cáo buộc lợi dụng hệ thống này để đảm bảo lao động giá rẻ.

Những người tham gia chương trình mới dự kiến sẽ có được các kỹ năng cần thiết để trong vòng ba năm chuyển sang tư cách kỹ năng đặc định. Họ cũng sẽ được phép chuyển việc sau một hoặc hai năm tại nơi làm việc ban đầu của mình.

Các lĩnh vực đủ điều kiện làm việc theo thị thực kỹ năng đặc định đã được mở rộng lên 16 từ tháng 3/2024, bao gồm vận tải đường bộ và đường sắt cũng như các ngành lâm nghiệp và gỗ.

Nhật Bản có kế hoạch tiếp nhận tới 820.000 công dân nước ngoài theo thị thực kỹ năng đặc định trong 5 năm tài chính tiếp theo bắt đầu từ tháng 4/2024, tăng gấp đôi so với con số ban đầu dự kiến trong 5 năm đến năm tài chính 2023.

Khi ngày càng nhiều công ty tìm cách thuê lao động nước ngoài, Chủ tịch Motoki Yuzuriha của Mynavi Global Corp. - một tổ chức đã đăng ký hỗ trợ hơn 4.000 lao động kỹ năng đặc định tại hơn 690 công ty - nhấn mạnh rằng các nhà tuyển dụng phải luôn thận trọng về các xu hướng và yếu tố có thể khiến người lao động không muốn tiếp tục làm việc.

Chủ tịch Yuzuriha cho biết: "Cuộc khảo sát của chúng tôi phát hiện ra rằng lý do khiến lao động nước ngoài có tay nghề nghỉ việc khác nhau tùy theo ngành nghề, quốc tịch và thời gian làm việc tại công ty".

Một cuộc khảo sát trên toàn quốc do công ty có trụ sở tại Tokyo thực hiện trong khoảng thời gian một năm đến tháng 6/2024, bao gồm ba ngành và 350 lao động nước ngoài có tay nghề nghỉ việc, cho thấy tỷ lệ người trả lời nghỉ việc sau 10 đến 12 tháng làm việc tại một công ty là cao nhất, ở mức 25,4%, nhưng giảm mạnh xuống còn 12,6 phần trăm sau một năm.

"Kết quả cho thấy rằng nếu các công ty thành công trong việc giữ chân người lao động trong 12 tháng, họ có khả năng sẽ tiếp tục làm việc lâu dài", Chủ tịch Yuzuriha nhận định, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cung cấp hỗ trợ cần thiết cho người lao động nước ngoài, đặc biệt là trong giai đoạn đầu sau khi tuyển dụng.

Chủ tịch Yuzuriha cũng ám chỉ những thách thức lâu dài hơn liên quan đến người lao động nước ngoài có tay nghề cao, vì họ cũng nêu ra "các vấn đề về hôn nhân, mang thai hoặc gia đình ở quê nhà" là lý do khiến họ nghỉ việc.

Chủ tịch Yuzuriha cho rằng các lý do liên quan đến gia đình là nguyên nhân chính dẫn đến quyết định nghỉ việc, đây là những vấn đề không thể dễ dàng giải quyết chỉ bằng nỗ lực của riêng một công ty.

Thay vào đó, đây là một chương trình nghị sự mà chính quyền địa phương cũng có thể cần tham gia, chẳng hạn như cung cấp giáo dục đầy đủ hoặc hỗ trợ chăm sóc trẻ em cho người nước ngoài".