'Kẻ ăn không hết, người lần chẳng ra’: Mỹ dự chi hàng trăm triệu USD mua một thực phẩm mà Việt Nam đang bán rẻ như cho

Hai nửa thế giới

Tại nền kinh tế lớn nhất thế giới, giá trung bình của một tá trứng đã chạm mức cao kỷ lục vào tháng 1, lên tới 4,95 USD (tương đương hơn 126.000 đồng). Giá trứng tăng sốc ảnh hưởng đến ví tiền của người Mỹ mỗi khi họ đến cửa hàng tạp hoá hay siêu thị.

Theo số liệu từ Bộ Lao động Mỹ, giá của một tá trứng loại A đã phi mã khoảng 65% kể từ đầu năm 2024. Mức giá hiện tại đang vượt qua kỷ lục thiết lập vào tháng 1/2023, khi giá trung bình đạt 4,82 USD.

Đợt bùng phát cúm gia cầm tồi tệ nhất trong lịch sử nước Mỹ đã buộc nông dân phải tiêu huỷ khoảng 160 triệu con gà mái đẻ kể từ năm 2022. Điều đó khiến nguồn cung sụt giảm mạnh, kéo giá trứng tăng nóng.

Tin xấu là đà tăng của giá trứng không có dấu hiệu chậm lại. Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự đoán giá trứng nhiều khả năng sẽ tăng thêm 41% trong năm 2025.

Giữa lúc giá trứng tăng không ngừng nghỉ, người tiêu dùng trên khắp cả nước, và đặc biệt là ở những bang có quy định chặt chẽ hoặc các bang có đàn gia cầm bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đang chới với.

Chẳng hạn, tại California (một trong những bang giàu nhất nhất nước Mỹ), một tá trứng có giá 9,32 USD vào tuần trước, tăng so với con số 4,41 USD vào năm ngoái và 2,65 USD vào năm 2022, theo tờ San Diego Union-Tribune.

Tại Pennsylvania, nơi hai triệu con gà bị ảnh hưởng, một người dùng trên nền tảng X chia sẻ vào cuối tháng 1 rằng một tá trứng trắng gà nuôi không nhốt lồng có giá 6,4 USD, trong khi trứng nâu gà nuôi không nhốt lồng có giá 4,95 USD.

Ohio hiện đang dẫn đầu nước Mỹ về số ca cúm gia cầm với 10 triệu con gà bị ảnh hưởng. Các nhà hàng địa phương phải trả nhiều tiền hơn cho trứng bán buôn - một nhà hàng cho biết họ đã chứng kiến giá tăng 50 USD.

Quả thực, bây giờ nhiều người Mỹ không còn cần số liệu để biết trứng không còn là một trong những loại protein rẻ nhất thế giới nữa.

Trên mạng xã hội Facebook, cô Valerie Wilder đến từ bang Alabama gần đây vừa đăng tải một đoạn phim ngắn. Cô cho biết mình đã mua một hộp 18 quả trứng với giá 3,82 USD vào đầu tháng 2 nhưng chỉ hai tuần sau, chúng có giá 6,82 USD.

Cô Emily Taversa sống ở bang Indiana từng nói đùa về giá trứng đắt đỏ trong một bài đăng. “Tôi nên tiết kiệm tiền để đi chơi du thuyền hay đến cửa hàng và mua trứng? Chi phí cũng tương đương nhau và đi du thuyền lại được phục vụ cả trứng”.

Trái ngược với những gì đang diễn ra tại Mỹ, câu chuyện về trứng ở Việt Nam những ngày gần đây khác hẳn.

Trên nhiều tuyến đường, cửa hàng tại TP HCM và trên mạng xã hội, trứng gà đang được rao bán với giá chỉ 1.800 - 2.000 đồng/quả, giảm 50% so với trước Tết Nguyên đán. Một số nơi giảm sâu còn 1.600 đồng/quả.

Nguyên nhân giá trứng giảm mạnh chủ yếu là do đợt nghỉ Tết kéo dài. Gà vào chu kỳ sinh sản sẽ đẻ liên tục mỗi ngày nhưng mức tiêu thụ trong 10 ngày Tết không lớn, dẫn đến tồn kho tăng cao. Vì vậy, người chăn nuôi và thương lái buộc phải bán giá thấp để giải quyết tồn kho trứng.

Mỹ nghĩ cách hạ nhiệt giá trứng

Quay trở lại bên kia địa cầu, trong một nỗ lực mới nhằm kiềm chế giá trứng, vào ngày 26/2, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Mỹ Brooke Rollins đã công bố một chiến lược gồm 5 điểm. Trong đó, bà nhấn mạnh chính phủ sẽ xem xét tăng nhập khẩu.

“Chúng tôi sẽ chỉ nhập khẩu nếu trứng đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn nghiêm ngặt của Mỹ và nếu biện pháp đó không gây nguy hiểm cho khả năng tiếp cận thị trường của nông dân Mỹ trong tương lai”, vị bộ trưởng nói.

Bên cạnh đó, cơ quan của bà Rollins có kế hoạch đầu tư tới 1 tỷ USD để giải quyết tình trạng giá trứng tăng cao. Họ dự kiến chi 500 triệu USD để tăng cường an toàn sinh học tại các trang trại, 400 triệu USD hỗ trợ tài chính cho nông dân bị ảnh hưởng và 100 triệu USD để nghiên cứu sâu hơn về vắc xin dành cho gà đẻ trứng.

Về việc nhập khẩu trứng, Mỹ hiện đang mua hàng từ một số nước. Tuy nhiên, lượng trứng nhập khẩu không đáng kể so với lượng trứng mà nông dân và doanh nghiệp Mỹ sản xuất mỗi năm.

Trên thực tế, Mỹ là một trong những “cường quốc trứng”, xếp thứ 4 thế giới về sản lượng năm 2023. Dữ liệu từ USDA cho thấy nước này chỉ nhập khẩu khoảng 129 triệu USD trứng trong năm đó.

Mỹ có thể nhập khẩu trứng từ đâu?

Theo các nhà nghiên cứu của USDA, Mỹ đang nhập khẩu trứng và sản phẩm từ trứng từ một nhóm nhỏ đối tác như Canada, Thổ Nhĩ Kỳ, Đài Loan và Lithuania.

Trong tháng này, Egg Producers Central Union - một hiệp hội đại diện cho các nhà sản xuất trứng Thổ Nhĩ Kỳ - cho biết họ sẽ vận chuyển 15.000 tấn trứng đến Mỹ. Số trứng này trị giá khoảng 37 triệu USD.

USDA kỳ vọng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ cung ứng thêm trứng. Năm nay, Thổ Nhĩ Kỳ dự kiến sẽ tăng lượng trứng xuất khẩu sang Mỹ lên 420 triệu quả, gấp 6 lần năm ngoái. Tuy nhiên, con số này là quá nhỏ so với nhu cầu của người tiêu dùng Mỹ.

Mặt khác, các nhà phân tích cho biết Thổ Nhĩ Kỳ có thể tăng sản lượng để cung ứng thêm cho Mỹ, nhưng việc vận chuyển trứng tươi cũng đặt ra những thách thức riêng.

“Vì trứng chưa đông lạnh có thời hạn sử dụng khoảng 5 tuần nên bản chất của chuỗi cung ứng trứng tương đối chặt chẽ”, ông Sterling Smith, cố vấn quản lý rủi ro của công ty dịch vụ tài chính StoneX Group, cho hay.

Trong các thông báo của mình, USDA không nêu rõ các quốc gia nào khác có thể xuất khẩu nhiều trứng hơn nhưng cơ quan này lưu ý các cân nhắc về an toàn sẽ là một yếu tố quan trọng.

Các hướng dẫn của chính phủ Mỹ về sản xuất và an toàn trứng thuộc nhóm nghiêm ngặt nhất thế giới nên cũng không rõ bao nhiêu nhà cung cấp có thể đáp ứng những yêu cầu đó.

Vào năm 2023, Thổ Nhĩ Kỳ là nhà xuất khẩu trứng lớn thứ 5 thế giới, sau Hà Lan, Mỹ, Ba Lan và Đức. Năm đó, Thổ Nhĩ Kỳ xuất khẩu tổng cộng 411 triệu USD trứng gà ra nước ngoài, chủ yếu qua vùng Vịnh.

Liệu nhập khẩu có giúp giảm giá trứng?

Biện pháp nhập khẩu có thể có ích, nhưng một trong những nguyên nhân chủ yếu khiến giá trứng tăng cao như hiện nay là do người tiêu dùng tích trữ.

“Chúng ta chứng kiến sự sụt giảm lớn về nguồn cung do cúm gia cầm, nhưng chúng ta cũng thấy tình trạng mua hàng trong hoảng loạn của người tiêu dùng”, nhà kinh tế Brian Earnest của ngân hàng nông nghiệp CoBank chỉ ra.

Chưa kể, do chuỗi cung ứng tương đối chặt chẽ của hoạt động thương mại trứng, đưa thêm nguồn cung vào sẽ giúp giá cả hạ nhiệt phần nào nhưng kết quả cuối cùng được cho là khá hạn chế.