Chuyên gia: 'Ngành phân bón chịu thuế VAT thấp có lợi hơn rất nhiều so với không chịu thuế'

Phát biểu tại Tọa đàm "Sửa thuế để thúc đẩy hoạt động doanh nghiệp" do Báo Đầu tư tổ chức sáng 14/6, các chuyên gia đều ủng hộ đề xuất đưa phân bón được đưa vào diện chịu thuế GTGT 5% tại dự thảo Luật Thuế giá trị gia tăng, dự kiến trình Quốc hội xem xét tới đây, thay vì không chịu thuế như quy định hiện hành .

Bởi lẽ, trên thực tế với một số ngành sản xuất, việc chịu thuế giá trị gia tăng (VAT) thấp ở mức độ vừa phải có lợi hơn rất nhiều so với đối tượng không chịu thuế.

Nguyên nhân là khi không chịu thuế VAT doanh nghiệp cũng không được kê khai, khấu trừ các chi phí VAT đã bỏ ra trong quá trình sản xuất (VAT đầu vào), gồm đầu tư, mua sắm tài sản cố định. Trong khi đó, các chi phí đầu vào đang chịu thuế VAT 7 - 8% nên nếu áp mức VAT đầu ra 5% doanh nghiệp sản xuất phân bón lại được khấu trừ 7 - 8% đầu vào kia sẽ được lợi hơn.

Việc có khoản chêch lệch giảm trừ ở VAT đầu vào ở mức 7 - 8% và đầu ra giúp chi phí sản xuất phân bón sẽ giảm từ 2 - 3%, từ đó có cơ sở giá bán thấp hơn tăng sức cạnh tranh với doanh nghiệp ngoại.

Doanh nghiệp phân bón "thiệt đơn, thiệt kép"

Ông Nguyễn Văn Phụng, nguyên Vụ trưởng Vụ quản lý Thuế Doanh nghiệp lớn Tổng cục Thuế cho biết, trước đây khi áp dụng Luật Thuế giá trị gia tăng năm 2008, phân bón là đối tượng chịu thuế VAT 5%.

Tuy nhiên, Luật số 71 ban hành ngày 26/11/2014 quy định phân bón, máy móc, thiết bị chuyên dùng phục vụ sản xuất nông nghiệp thuộc đối tượng không chịu thuế VAT kể từ ngày 1/1/2015. Từ đó, ngành phân bón gặp khó khăn hơn cả khi chịu thuế VAT.

"Năm 2014 không có số liệu để minh chứng chịu thuế 5% sẽ tốt hơn 0%. Nhưng thực tế 10 năm qua đã chứng minh nếu áp thuế 0%, các doanh nghiệp phân bón có cơ hội giảm giá cho bà con, ra điều kiện hạ giá cho bà con để chứng minh đúng, hiệu quả kinh tế nông nghiệp", ông Phụng nói.  

Theo ông, cần phải giải thích cho nông dân áp dụng thuế VAT 5% là người dân hưởng lợi chứ không phải giá phân sẽ tăng lên 5% vì giá đầu vào đã được khấu trừ không có lý gì giá bán ra tăng.

Bên cạnh đó, khi không chịu thuế, chi phí sản xuất phân bón nội địa cao hơn dẫn đến giá thành phân bón sản xuất trong nước tăng gây bất lợi trong cạnh tranh với sản phẩm phân bón nhập khẩu.

Mỗi năm ngành nông nghiệp tiêu thụ 11-12 triệu tấn phân bón, trong đó các sản phẩm sản xuất trong nước khoảng 8 triệu tấn, còn lại nhập khẩu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp nước ngoài họ chịu thuế VAT nên được khấu trừ và giá nhập vào thấp hơn so với giá sản xuất trong nước. Cho nên doanh nghiệp nội địa và người nông dân "thiệt đơn thiệt kép", ông Phụng nói.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Hoàng Trung, Phó tổng giám đốc CTCP DAP –Vinachem cũng cho hay là một trong hai đơn vị sản xuất DAP tại Việt Nam, toàn bộ chi phí đầu vào phải tính vào giá thành sản xuất, hàng năm tính vào khoảng 7 - 8% chi phí sản xuất tăng thêm, ước tính mỗi năm mất khoảng 100 tỷ đồng, 10 năm nay thì luỹ kế lên tới con số hàng nghìn tỷ đồng. 

Ông Trung phân tích, khi giá thành sản xuất tăng, mà giá bán trên thị trường không điều chỉnh được, vì có sự cạnh tranh bất bình đẳng giữa hàng sản xuất trong nước và nhập khẩu.

Phân bón nhập khẩu không phải chịu thuế, có điều kiện để giảm giá bán và trong nước, hàng sản xuất lại bị tăng giá thành, nên ngành sản xuất phân bón trong nước thời gian qua không làm chủ được thị trường, không chi phối được thị trường, phải theo luật chơi của phân bón nhập khẩu.

"Phân bón nhập khẩu hình thành mặt bằng chung cho giá trên thị trường, chúng tôi bắt buộc phải chấp nhận theo. Giá thành tăng lên nhưng giá bán không thể điều chỉnh theo. Đó là khó khăn lớn nhất cho Công ty, cũng là nguyên nhân khiến sản xuất – kinh doanh sụt giảm", ông Trung nói. 

Theo ông, một thiệt hại lớn hơn là trong 10 năm qua, doanh nghiệp vừa chịu cạnh tranh vừa chịu tác động của luật thuế 71 dẫn tới không muốn đầu tư nâng cấp nhà máy vì không được hoàn thuế đầu vào.Ttrong 10 năm qua, ở Việt Nam, không nhiều doanh nghiệp phân bón đầu tư các dự án lớn.

"Việc thiếu vắng các dự án lớn đầu tư lớn vào ngành phân bón trong thời gian qua làm hạn chế sự phát triển, không thúc đẩy sản xuất, làm cho doanh nghiệp không có động lực để tăng đầu tư, tái đầu tư, nâng cao quy mô sản xuất và chất lượng sản phẩm. Dẫn tới bà con nông dân cũng thiệt hại khi không được sử dụng sản phẩm tốt hơn", vị lãnh đạo DAP –Vinachem cho hay.

Lợi ích từ việc áp thuế VAT 5% với ngành phân bón

Phân tích về những lợi ích khi áp dụng thuế VAT 5% với ngành phân bón, ông Phụng cho rằng có ba lợi ích rất cụ thể.

Thứ nhất là, tăng thu ngân sách đối với thuế nhập khẩu trong khi vẫn giữ mặt bằng giá bán trong nước. Đối với nông dân có cơ hội yêu cầu doanh nghiệp bán giá mới thấp hơn, yêu cầu doanh nghiệp phân bón thực hiện nguyên tắc đúng theo Luật, được khấu trừ đầu vào cần hạ mặt bằng giá bán.

Thứ hai, chúng ta đang hướng đến kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, tiến tới kinh tế nông nghiệp nông thôn. Hiện có rất nhiều doanh nghiệp lớn đầu tư về nông thôn, việc áp thuế VAT giúp doanh nghiệp phân bón được khấu trừ kê khai thuế VAT đầu vào.

Dự thảo luật sửa đổi điều này có nhiều điểm quan trọng, vẫn giữ nguyên 26 hàng hóa không chịu thuế nhưng 12 hàng hóa dịch vụ được đưa ra diện chịu thuế, tính chất liên hoàn tốt hơn. Quy định khấu trừ thuế đầu vào hiện cũng đã chặt chẽ hơn, tránh gian lận, kiểm soát bằng hóa đơn điện tử, đảm bảo minh bạch trong kê khai VAT đầu vào.

Thứ ba, có những doanh nghiệp chuyên sản xuất mặt hàng chịu thuế 5% nhưng đầu vào 10%, trước đó phân bón thuốc trừ sâu, ngành dược, thiết bị… thuế đầu ra thấp hơn đầu vào, nhà nước hoàn lại cho doanh nghiệp, tránh doanh nghiệp bị mất vốn.

"Hiện nay có gần 100.000 tỷ thuế VAT đầu vào không được khấu trừ, đang nằm ở các doanh nghiệp đang hạch toán ghi nợ tài khoản kế toán - tài khoản 133, thuế VAT đầu vào được khấu trừ nhưng không được khấu trừ, nó là một khoản mất vốn. Với quy định này của Luật thuế giá trị gia tăng, doanh nghiệp sẽ tốt hơn", ông Phụng nói.

Đại diện DAP –Vinachem cũng cho rằng việc áp thuế VAT 5% sẽ giúp doanh nghiệp giảm được chi phí thuế đầu vào, dẫn tới giảm giá thành, tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Từ cơ hội này, ngành sản xuất phân bón trong nước sẽ có sự cạnh tranh với phân bón nhập khẩu tốt hơn và mong muốn chiếm lĩnh được thị trường, gia tăng được thị phần. Gia tăng thị phần thì doanh nghiệp sẽ điều chỉnh được giá bán, tăng hậu mãi cho người nông dân.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp sẽ có nguồn lực, động lực để gia tăng đầu tư, tái đầu tư, nâng cấp, sửa chữa máy móc thiết bị, mở rộng quy mô sản xuất. Đây là tiền đề rất quan trọng đối với ngành sản xuất phân bón trong nước.

"Chúng ta đã qua rất nhiều năm không đổi mới được công nghệ, do vướng các thủ tục về luật thuế, dẫn tới hiệu quả kinh tế không có nên không đổi mới được", vị này cho hay.