Trong quý I, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt kỷ lục gần 2,2 triệu tấn với trị giá thu về 1,4 tỷ USD. Tại trong nước, mặc dù có sự điều chỉnh giảm trong những tháng đầu năm nhưng giá lúa gạo vẫn đang cao hơn 20-30% so với cùng kỳ năm ngoái

Trong báo cáo mới đây, Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo tiêu thụ gạo toàn cầu trong niên vụ 2023-2024 ở mức kỷ lục 522,9 triệu tấn, tăng 2,7 triệu tấn so với niên vụ trước và vượt sản lượng 7,5 triệu tấn. Với dự báo này, tồn kho cuối kỳ toàn cầu trong niên vụ 2023-2024 sẽ giảm xuống chỉ còn 169,2 triệu tấn, mức thấp nhất trong 6 năm.

Kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam đã tăng tới gần 56% chỉ sau 2 tháng đầu năm. Các dự báo gần đây cho thấy nhu cầu nhập khẩu của Philippines và Indonesia, hai khách hàng lớn nhất của Việt Nam vẫn duy trì ở mức cao trong năm nay.

Xuất khẩu gạo tháng đầu năm tăng trưởng khả quan, tuy nhiên giá trong nước đang có sự điều chỉnh giảm do áp lực nguồn cung từ vụ thu hoạch Đông Xuân - vụ mùa lớn nhất trong năm. Trên thị trường thế giới, Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo nguồn cung toàn cầu thiếu hụt khoảng 9,2 triệu tấn, dẫn đến tồn kho giảm xuống mức thấp nhất trong 6 năm.

Năm 2023, xuất khẩu gạo của Việt Nam sang khu vực châu Phi đã tăng hơn 6% về lượng và 27,7% về trị giá so với năm 2022. Các biện pháp hạn chế xuất khẩu của Ấn Độ đang mở ra cơ hội lớn cho gạo Việt Nam gia tăng thị phần tại châu Phi.

Việt Nam đã xuất khẩu kỷ lục gần 104.000 tấn gạo sang Liên minh châu Âu (EU) trong năm 2023 với giá trị thu về 71,7 triệu USD, tăng 10% so với năm 2022. Đây cũng là năm thứ hai liên tiếp xuất khẩu gạo sang EU vượt hạn ngạch 80.000 tấn/năm của Hiệp định EVFTA.

2023 được đánh giá là năm được mùa, được giá của ngành gạo Việt Nam. Theo đó, sản lượng lúa cả nước tăng 1,9% so với năm trước, trong khi xuất khẩu đạt kỷ lục hơn 8,1 triệu tấn với kim ngạch thu về 4,67 tỷ USD. Đáng chú ý, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam trong năm vừa qua đã tăng lên mức cao nhất trong 15 năm qua, có nhiều thời điểm vượt cả Thái Lan và Ấn Độ

Tính đến giữa tháng 12, giá gạo 5% tấm xuất khẩu của Việt Nam vẫn duy trì ở mức cao là 655-660 USD/tấn, tăng 10 USD/tấn so với tháng trước do nguồn cung không còn nhiều. Các thương nhân cho biết nguồn cung chỉ có thể tăng trở lại vào tháng 3 năm sau khi nông dân thu hoạch vụ Đông xuân.

Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) dự báo tiêu thụ gạo toàn cầu trong niên vụ 2023-2024 sẽ vượt sản lượng 7,4 triệu tấn. Điều này dẫn đến tồn kho cuối kỳ toàn cầu sẽ giảm xuống còn 167,4 triệu tấn trong niên vụ 2023-2024, mức thấp nhất trong 6 năm qua. Trong đó, tồn kho tại Trung Quốc và Ấn Độ được dự báo sẽ tiếp tục thu hẹp.

Xuất khẩu gạo của Việt Nam bật tăng mạnh trong tháng 8 sau khi Ấn Độ ban hành lệnh cấm xuất khẩu gạo non-basmati. Luỹ kế trong 8 tháng đầu năm, Việt Nam đã vượt qua Thái Lan để trở thành nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới, tăng 21,4% về lượng và tăng 35,7% về trị giá so với cùng kỳ năm 2022.

Một số doanh nghiệp ngại ký hợp đồng mới hoặc những đơn hàng lớn vì giá gạo nguyên liệu biến động mạnh khiến việc thu mua khó khăn và tiềm ẩn rủi ro.

Một số doanh nghiệp lo ngại động thái áp giá trần đối với gạo của Philippines có thể khiến các nhà nhập khẩu nước này huỷ hợp đồng vì thua lỗ. Tuy nhiên, số khác lại cho rằng mức độ ảnh hưởng không quá lớn do nhu cầu của Philippines cao trong khi tồn kho trên thế giới không còn nhiều.

Trong tuần này, giá gạo 5% tấm của Việt Nam được giao dịch ổn định quanh mức 643 USD/tấn, còn giá gạo 5% tấm của Thái Lan neo gần mức 646 USD/tấn.

Giới chuyên gia cho rằng mặc dù việc áp giá trần đối với gạo có thể kiểm soát giá bán lẻ hiện nay, nhưng điều này sẽ có những tác động khác nhau, ngay cả khi được thực thi tốt.

GS. TS Võ Tòng Xuân cho rằng nguồn cung gạo thế giới giảm trong khi nhu cầu vẫn cao thì giá có thể lên đến 1.000 USD/tấn. Tuy nhiên thời điểm này nhiều doanh nghiệp không dám ký thêm đơn hàng mới vì lo ngại thu mua nguyên liệu giá cao, rủi ro trượt giá.