Bộ trưởng KH&ĐT nêu lý do giải ngân vốn đầu tư công vẫn chậm, 30 tỉnh thành có tỷ lệ dưới 60%

Tại phiên chất vấn Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Nguyễn Chí Dũng diễn ra chiều nay (11/11), đại biểu đoàn Tuyên Quang Âu Thị Mai đề nghị Bộ trưởng cho biết nguyên nhân khiến tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công, cũng như việc giải ngân vốn ODA còn thấp so với kế hoạch, những giải pháp thúc đẩy tiến độ giải ngân vốn đầu tư công năm 2021 và các năm tiếp theo.

Đại biểu tỉnh Quảng Bình Trần Quang Minh dẫn ý kiến của các cử tri cho rằng việc sử dụng vốn vay đầu tư phát triển và đặc biệt là sử dụng vốn ODA thời gian vừa qua ở một số nơi, một số chương trình, dự án chưa hiệu quả gây lãng phí, thậm chí là vi phạm pháp luật… đề nghị Bộ KH&ĐT nêu rõ quá trình thực hiện trách nhiệm quản lý trong vấn đề này cũng như giải pháp trong thời gian tới.

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết hiện nay vấn đề giải ngân đầu tư công được rất nhiều đại biểu Quốc hội cũng như cử tri cả nước quan tâm, cũng đã được nêu tại rất nhiều các kỳ họp Quốc hội khóa trước.

Tuy nhiên, vấn đề hiện nay vẫn chưa được giải quyết một cách triệt để, tỷ lệ giải ngân vẫn đạt tỷ lệ rất thấp và riêng trong năm 2021 quá trình giải ngân vốn đầu tư công bị ảnh hưởng bởi cả nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan.

Bộ trưởng lý giải nguyên nhân thứ nhất do công tác chuẩn bị dự án rấ kém, chất lượng không cao, chủ yếu mang tính hình thức, sau khi được chấp thuận chỉ trương đầu tư mới bắt đầu thực hiện nên mất nhiều thời gian lặp lại các quy trình, điều chỉnh đi điều chỉnh lại nhiều lần mất rất nhiều thời gian.

Nguyên nhân thứ hai là do tiến độ giải phóng mặt bằng là vấn đề chưa giải quyết ngay được. Nếu các quy định trong Luật Đất đai không giải quyết triệt để sẽ khiến công tác giải phóng mặt bằng sẽ không giải quyết được nên thời gian qua vẫn bị vướng mắc về nguồn gốc đất đai, giá đền bù và các tranh chấp khiếu kiện. Ngoài ra, ý thức người dân, công tác đấu thầu hay việc không được bố trí vốn đối ứng cùng rất nhiều vấn đề khác đang ảnh hưởng làm chậm tiến độ các dự án đầu tư công.

Riêng năm 2021, nước ta chịu ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, nhiều địa phương đã phải giãn cách xã hội dẫn đến các vấn đề thiếu nguyên vật liệu, nhân công, lao động, chi phí nguyên vật liệu tăng cao. Ngoài ra, đây cũng là năm đầu tiên Việt Nam thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn.

Với các nguyên nhân trên, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng chỉ ra những giải pháp cần khắc phục trong thời gian tới.

Theo Bộ trưởng, hiện nay toàn bộ vấn đề thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư được phân cấp cho các địa phương; thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn cũng đã phân cấp cho địa phương; việc điều chỉnh chủ trương đầu tư đã phân cấp cho các Bộ,  ngành,  địa phương phê duyệt và giao vốn chi tiết. Như vậy, bản thân là Bộ KH&ĐT hiện nay chỉ còn có ba chức năng chính đó là xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn, đảm bảo đúng chiến lược 10 năm và kế hoạch 5 năm.

Bộ KH&ĐT xây dựng nguyên tắc, tiêu chí báo cáo Quốc hội kế hoạch hàng năm và kế hoạch 5 năm, còn lại tất cả các vấn đề lựa chọn dự án, phê duyệt dự án, thẩm định dự án hay điều chỉnh dự án kéo dài hay không, giao vốn chi tiết… tất cả những việc đó là đã giao triệt để phân cho tất cả các Bộ, ngành, địa phương.

Sau khi được Quốc hội thông qua dự án, Thủ tướng chỉ giao vốn một lần và theo một khoản cho các Bộ,  ngành,  địa phương trước ngày 30/11 của năm trước. Việc triển khai thực hiện giải phóng mặt bằng, đấu thầu, chuẩn bị dự án… tất cả những vấn đề này các Bộ, ngành, địa phương nên cần nhận thức rõ trách nhiệm và trong 63 tỉnh, thành của cả nước nhưng đến hết tháng 10, tỷ lệ giải ngân của khoảng 30 tỉnh thành mới đạt dưới 60%.

Bàn về giải pháp đẩy nhanh tiến độ giải ngân, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng công tác giải ngân trong thời gian tới cần được thực hiện tốt hơn, nhất là việc thực hiện quyết liệt hơn, nghiêm túc hơn các nghị quyết của Chính phủ, đặc biệt là nghị quyết gần đây như Nghị quyết 63 để đẩy nhanh tiến độ giải ngân. Thứ hai, cần giao trách nhiệm cho người đứng đầu phải làm tốt công tác chuẩn bị đầu tư, giải phóng mặt bằng, đấu thầu… cần phải làm nhanh hơn.

Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng cũng phải phát huy tinh thần để hướng dẫn tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đôn đốc, thúc đẩy giải ngân một cách đồng bộ từ Trung ương tới địa phương.

Ngoài ra, Bộ KH&ĐT cũng đang rà soát lại những vấn đề vướng mắc trong Luật Đầu tư để tiếp tục hoàn thiện và cải cách các thể chế liên quan đến giải ngân vốn đầu tư công. Cùng với đó, các địa phương và các Bộ, ngành phải nghiêm túc thực mới có thể mới giải quyết được tận gốc của vấn đề.