Bộ trưởng Bộ Công Thương: 'Việt Nam có thể trở thành nhà xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới trong năm nay'

Ngày 15/6, tại Kì họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV thảo luận ở hội trường về kinh tế - xã hội, ngân sách nhà nước, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã có những lí giải về việc điều hành xuất khẩu gạo trong thời gian qua.

Theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, mặc dù có sự gián đoạn nhất định trong những ngày cuối tháng 3, đầu tháng 4 năm 2020 nhưng xét tổng thể, công tác điều hành xuất khẩu gạo 5 tháng đầu năm 2020 đã bảo đảm được cân đối giữa xuất khẩu và tiêu dùng trong nước, bảo đảm tuyệt đối an ninh lương thực quốc gia, tiêu thụ hết thóc, gạo hàng hóa cho người nông dân với giá tốt, tăng hơn 25% so với năm 2019.

Trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp tại Việt Nam cũng như trên thế giới những tháng đầu năm 2020, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho hay, vào thời điểm 23/3, khi Việt Nam đang phải đối diện với nguy cơ bùng phát dịch bệnh, tâm lí người dân có dấu hiệu không ổn định thì nguy cơ thiếu gạo cho tiêu dùng trong nước là có thực. 

Cùng với đó là diễn biến phức tạp của thời tiết do biến đổi khí hậu và nhuận hai tháng Tư âm lịch, có nguy cơ bùng phát các nhóm sinh vật, sâu bệnh gây hại cho lúa vụ Đông Xuân. Vụ Đông Xuân rất quan trọng, quyết định 60% sản lượng lương thực của khu vực này. 

Do vậy, nếu xảy ra biến cố thì lượng gạo tại vùng ĐBSCL, dù được mùa, cũng sẽ không đủ dùng cho nhu cầu trong nước nếu tiếp tục cho phép xuất khẩu với tốc độ lên tới 25.000 tấn/ngày như 15 ngày đầu tháng 3.

“Trong nước, giá gạo liên tục tăng. Trong 2 tháng đầu năm, xuất khẩu gạo của ta tăng rất nhanh, tới 31,7% so với cùng kì năm trước. Nếu trong 15 ngày cuối tháng 3 mà chúng ta giữ nguyên tốc độ xuất khẩu gạo như vậy thì dự tính đến đầu vụ hè thu sẽ xảy ra tình trạng thiếu hụt nguồn cung lương thực”, ông Tuấn Anh nói.

Trước tình hình trên, Bộ Công Thương đã đề xuất hai giải pháp một là quản lí xuất khẩu gạo theo hạn ngạch, hai là tạm dừng, tạm giãn tiến độ xuất khẩu gạo để có đánh giá chính xác hơn về lượng gạo xuất khẩu cũng như lượng gạo dự trữ.

Theo đó, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định tạm dừng xuất khẩu gạo đến hết tháng 5 để đảm bảo các nguyên tắc điều hành xuất khẩu gạo cũng như ổn định giá gạo trong nước và đảm bảo chủ động trong dự trữ lương thực. 

Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện, trên cơ sở rà soát trữ lượng gạo tồn trữ ở ĐBSCL cũng như trên địa bàn cả nước. Đồng thời, xem xét các hợp đồng gạo mà Việt Nam đã kí với nước ngoài, các bộ, ngành đã chủ động báo cáo và Thủ tướng đồng ý cho phép tiến hành kiểm tra, đánh giá lại toàn diện về các hợp đồng đã đăng kí xuất khẩu gạo cũng như hợp đồng gạo đã giao.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết ngay sau đó, đánh giá có điều kiện để phát triển xuất khẩu gạo, nhất là khi giá gạo thế giới đang tiếp tục ở mức cao và tạo điều kiện thuận lợi cho xuất khẩu gạo của Việt Nam trong khi có đủ cơ sở để yên tâm về vụ gạo hè thu sắp tới cũng như lượng gạo tồn trữ, Thủ tướng đã thống nhất (trong cuộc họp với 13 tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long và các bộ, ngành) tiếp tục cho triển khai hoạt động xuất khẩu gạo trở lại bình thường trong tháng 5.

"Như vậy có thể khẳng định ta đã đạt được mục tiêu giãn tiến độ xuất khẩu gạo để bảo đảm tuyệt đối an ninh lương thực quốc gia trong giai đoạn dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp nhất", Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nói.

Mặc dù có một số ý kiến cho rằng điều hành chưa thực sự thông suốt nhưng kết quả của 5 tháng đầu năm 2020, xuất khẩu gạo của Việt Nam đạt cơ bản tốt. “Đến nay, ta đã xuất khẩu 3,06 triệu tấn gạo, tăng 11,8% so với cùng kì; kim ngạch xuất khẩu đạt 1,48 tỉ USD, tăng 25,44%. Việt Nam có thể trở thành nhà xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới trong năm nay”, ông Tuấn Anh nói.