Biến thể virus từ Anh nghi liên quan đến cụm dịch Hải Dương nguy hiểm đến đâu?

Cuối tháng 12 năm ngoái, Việt Nam báo cáo bệnh nhân COVID-19 đầu tiên nhiễm biến thể SARS-CoV-2 mới của Anh, là một người phụ nữ từ Anh di chuyển về nước hôm 22/12.

Đầu tuần này, giới chức Nhật Bản xác nhận, nữ công nhân Hải Dương dương tính khi vừa nhập cảnh vào nước này cũng nhiễm biến thể virus của Anh. Hà Nội hiện đang cách ly 24 người liên quan đến nữ công nhân Hải Dương nêu trên.

Sáng ngày 28/1, Việt Nam báo cáo hai trường hợp lây nhiễm cộng đồng đầu tiên kể từ tháng 12, lần lượt tại Hải Dương và Quảng Ninh. Đáng chú, một trong hai bệnh nhân là em chồng của nữ công nhân Hải Dương dương tính khi nhập cảnh vào Nhật Bản. Một số người lo ngại hai cụm dịch này cũng có liên quan với biến thể SARS-CoV-2 đang lây lan tại Anh.

Trước hết, biến thể tại Anh là phiên bản tiến hóa của virus SARS-CoV-2. Virus này có mã di truyền được viết bằng RNA thay vì DNA. Đôi khi, trong quá trình tạo bản sao, virus sẽ mắc lỗi khi viết lại RNA của nó. Virus SARS-CoV-2 nhìn chung thường có thể phát hiện và sửa lỗi, song thỉnh thoảng một lỗi di truyền sẽ tạo ra một biến thể mới.

Thông qua kết hợp một số lỗi di truyền, các biến thể gần đây của SARS-CoV-2 có một lợi thế mới: tăng khả năng lây nhiễm. Biến thể tại Anh là một trong các chủng lây nhiễm mạnh như vậy.

Biến thể SARS-CoV-2 tại Anh (B.1.1.7)

Biển thể này lần đầu tiên được phát hiện tại Vương quốc Anh, đặc biệt là ở thủ đô London và Hạt Kent, vào tháng 9 năm ngoái. Nó nhanh chóng lan rộng khắp nước Anh và sau đó lan đến Đan Mạch, Ireland và Mỹ kể từ tháng 12, Washington Post đưa tin.

Đầu tháng 1, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) đưa ra một mô hình dự báo cho thấy biến thể này có thể sẽ trở thành chủng virus chiếm ưu thế tại Mỹ vào tháng 3.

Biến thể ở Anh có số lượng đột biến lớn

Biến thể B.1.1.7 tạo ra các đột biến nhanh hơn nhiều so với dự đoán của các nhà khoa học, NPR cho hay. Biến thể này có 17 đột biến khác nhau trong mã di truyền, 8 trong số đó xuất hiện ở protein gai (spike protein, một phần quan trọng của virus).

Các nhà khoa học đã nghiên cứu nhiều đột biến của biến thể tại Anh và đây chính là nguyên nhân khiến công chúng lo lắng. Một đột biến, được gọi là N501Y, giúp virus liên kết chặt chẽ với tế bào con người hơn. Đột biến này cũng xuất hiện trong biến thể đang lây lan dữ dội ở châu Phi.

D614G, một đột biến khác của B.1.1.7, khiến virus dễ lan rộng hơn. Ngoài ra, biến thể của SARS-CoV-2 tại Anh còn chứa "đột biến xóa" có tên 69-70del, liên quan đến việc mất hai amino acid ở vị trí 69 và 70 trên protein gai. Đột biến lạ này có thể giúp virus tấn công hệ miễn dịch của một số người.

Mức độ nguy hiểm của biến thể

Rõ ràng, biến thể B.1.1.7 dễ lây lan hơn so với các chủng phổ biến hơn. Cuối tháng 12/2020, nhà sinh hóa học Jeremy Luban của Trường Y khoa thuộc Đại học Massachusetts cho biết: "Nếu một người hắt hơi trên xe buýt, biến thể mới này có thể lây nhiễm sang người khác dễ hơn các chủng ban đầu".

Đầu tháng 1, Thủ tướng Anh Boris Johnson từng cảnh báo B.1.1.7 này có thể gây chết người cao hơn các biến thể trước. Gần nhất, trong một báo cáo công bố ngày 22/1, nhóm cố vấn khoa học của chính phủ Anh kết luận, khả năng cao là các trường hợp nhiễm biến thể B.1.1.7 có nguy cơ tử vong cao hơn.

Trng cuộc phỏng vấn với NBC News hôm 25/11, Tiến sĩ Anthony Fauci - chuyên gia bệnh truyền nhiễm hàng đầu nước Mỹ kiêm cố vấn y tế của chính quyền ông Biden, nhận thấy nghiên cứu của chính phủ Anh "rất đáng lo".

"Dữ liệu chính thức chưa được công bố, nhưng nhìn vào dữ liệu sơ bộ mà các nhà khoa học Anh đã phân tích, tôi tin rằng mức độ nghiêm trọng của biến thể B.1.1.7 đã tăng lên. Chúng ta cần phải lưu tâm đến chủng này", ông Fauci nhấn mạnh.

Bảo vệ chính mình như thế nào?

Trước hết, các chuyên gia khuyên bạn nên tuân thủ nghiêm ngặt những hướng dẫn y tế cộng đồng, bao gồm giãn cách xã hội, đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên và hạn chế thời gian ở chung nhà với những người không phải thành viên trong gia đình.

Khi có thể, hãy tiêm chủng vắc xin ngừa COVID-19. Các nhà khoa học nhất trí rằng các loại vắc xin hiện nay vẫn có khả năng bảo vệ trước biến thể B.1.1.7.

Ông Arnold Monto, quyền Chủ tịch Ủy ban Tư vấn về vắc xin và các sản phẩm sinh học của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA), cho hay: "Các biến thể có thể tạo ra thay đổi trong protein gai nhưng không đủ để ngăn vắc xin phát huy tác dụng".

NPR dẫn lời nhà vi sinh vật học Andrew Pekosz của Đại học Johns Hopkins khuyến khích: "Nếu bạn đang chờ đợi vắc xin, đừng từ bỏ mà hãy cứ tiêm vắc xin". 

Theo New York Times, hai hãng dược hàng đầu trên mặt trận vắc xin COVID-19 hiện nay là Moderna và Pfizer đều khẳng định sản phẩm của họ có hiệu quả như nhau đối với các chủng virus ban đầu lẫn biến thể tại Anh.