Bí quyết giúp công ty mẹ Shopee lần đầu báo lãi: Tiết kiệm tối đa, lãnh đạo không nhận lương, sử dụng cả giấy vệ sinh một lõi

Sea (công ty mẹ Shoppe) từng là một hiện tượng trên thị trường chứng khoán, chạy đua với mức vốn hóa thị trường hơn 200 tỷ USD mặc dù thua lỗ nặng, nhưng thế giới giờ đây đã thay đổi, theo Bloomberg.

Các nhà đầu tư đã quay lưng lại với các công ty khi họ tiếp tục thua lỗ. Vì vậy, Sea đã phải thay đổi. Trong bối cảnh thị trường công nghệ gặp nhiều khó khăn trong việc gọi vốn, nhà sáng lập Sea Forrest Li đã nói với đội ngũ lãnh đạo rằng đã tới lúc công ty tập trung vào lợi nhuận.

Bản ghi nhớ gần đây được lan truyền trong nội bộ công ty đã khởi động một cuộc đại tu toàn diện tại Sea trong vài tháng tới. Công ty đã sa thải khoảng hơn 7.500 nhân viên, tương đương khoảng 10% lực lượng lao động, mặc dù Sea từ chối tiết lộ con số thực tế. Ngoài ra, ban lãnh đạo công ty cũng đã từ bỏ hoàn toàn khoản lương mà họ được nhận.

Các chuyến bay hạng thương gia cho lãnh đạo khi đi công tác đã bị cấm, thay vào đó là các chuyến bay hạng phổ thông. Chi phí ăn uống hàng ngày được giới hạn ở mức 30 USD, khách sạn ở mức 150 USD/đêm. Đồ ăn nhẹ cũng biến mất khỏi văn phòng. Sea đã thay thế thương hiệu trà cao cấp địa phương TWG bằng Lipton. Thậm chí, nhiều phòng vệ sinh ở công ty đã thay giấy hai lớp bằng các loại giấy một lớp.

“Chúng tôi quan tâm đến từng xu. Bạn có thể có ước mơ và hoài bão lớn, nhưng nếu bạn không thể sống sót thì sao? Trong đầu bạn khi đó luôn văng vẳng một câu nói: “Chúng ta sắp hết tiền”, ông Forrest Li chia sẻ.

Những biện pháp tiết kiệm chi phí khắt khe của tỷ phú người Singapore đã được đền đáp. Vào tháng 3, Sea đã có lần đầu báo lãi trong một quý. Giá cổ phiếu công ty lập tức tăng vọt 22%. Tuần trước, Sea đã thông báo sẽ tăng lương thêm 5% so với mức lương hiện tại cho hầu hết nhân viên. Giá trị vốn hóa thị trường công ty hiện đã tăng gấp đôi so với tháng 11/2022.

Giống như rất nhiều startup công nghệ cùng thế hệ, Sea đã “đổ máu” trong nhiều năm. Trên thực tế, công ty đã mất hơn 8 tỷ USD kể từ khi thành lập để chi trả cho sự tăng trưởng trong hoạt động thương mại điện tử, trò chơi và tài chính.

Những gì mà Sea đạt được tạo ra thách thức cho các công ty khác. Trong số các đối thủ cạnh tranh trong khu vực, Grab Holdings Ltd. của Singapore vẫn lỗ hơn 300 triệu USD mỗi quý, trong khi Tập đoàn GoTo của Indonesia lỗ hơn 250 triệu USD. Sea cũng có thể tạo ra sự cạnh tranh với những gã khổng lồ công nghệ toàn cầu như Alibaba Group Holding Ltd. và Amazon.com Inc., cả hai đều đang tìm kiếm sự tăng trưởng ở các thị trường mới nổi.

Những dấu hiệu tồi tệ bắt đầu xảy ra

Tháng 11/2021, tỷ phú Forrest Li đã tổ chức bữa tối cho nhóm lãnh đạo của mình tại nhà riêng ở Singapore để đánh dấu sinh nhật lần thứ 44 của mình. Họ có nhiều điều để ăn mừng. Giá cổ phiếu của Sea đã tăng kỷ lục vào tháng 10/2021, giúp công ty được định giá hơn 200 tỷ USD. Trong năm 2020, Sea từng có thời điểm là cổ phiếu hoạt động tốt nhất trên thế giới.

Tuy nhiên, ngay trong bữa tối, ông Li đã chỉ ra những điều đáng ngại. Ông nhận thấy rằng trên Free Fire, trò chơi di động nhiều người chơi phổ biến của công ty với 150 triệu người dùng hàng ngày, mọi người bắt đầu dành ít thời gian và tiền bạc hơn khi các hạn chế trong đại dịch COVID-19 được nới lỏng. Lễ kỷ niệm biến thành một cuộc tranh luận về việc thế giới sẽ thay đổi như thế nào sau đại dịch.

Sau đó, tháng 2/2022, Ấn Độ đột ngột cấm Free Fire, cùng với hàng chục ứng dụng của Trung Quốc, trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa hai nước. Mặc dù Li là công dân Singapore và đặt trụ sở công ty của mình ở đó, nhưng ông có gốc Trung Quốc và gã khổng lồ Tencent Holdings Ltd. là một cổ đông lớn của Sea. Sự kiện này đánh dấu thất bại lớn tại một thị trường tăng trưởng quan trọng của công ty.

Vào tháng 3/2022, các nhà đầu tư bắt đầu bán phá giá cổ phiếu Sea. Công ty đã mất hơn 45% giá trị thị trường trong 5 ngày. Đối với Li, đó là một hồi chuông cảnh tỉnh rằng mọi thứ tồi tệ hơn ông nghĩ. Đó là khi ông bắt đầu viết bản ghi nhớ gửi tới toàn bộ doanh nghiệp.

Tỷ phú Forrest Li và nhóm lãnh đạo cấp cao vào trạng thái khủng hoảng. Họ bắt đầu các cuộc họp hàng tháng để thảo luận về dự báo dòng tiền, cùng với các cuộc họp định kỳ hàng tuần. Ông Li cho biết trong cuộc phỏng vấn rằng họ đã xem qua 200 phiên bản dự báo tài chính khác nhau vào năm 2022, giống như việc viết lại ngân sách hai ngày/lần.

Rút khỏi một số thị trường, học theo Amazon để tăng trưởng và đạt điểm hòa vốn

Vào tháng 8, một kỹ sư Trung Quốc đã đăng trên tài khoản WeChat của mình rằng Shopee đã hủy bỏ lời mời làm việc của anh ấy ngay sau khi anh hạ cánh xuống sân bay Singapore. Giữa tâm bão dư luận tiêu cực, Shopee xin lỗi và bồi thường thiệt hại cho người này.

Theo một nhân viên từng làm việc tại Sea, các nhân viên đã sử dụng tiền túi của họ để tổ chức các sự kiện nhằm thúc đẩy tinh thần mọi người. Một người khác mô tả giai đoạn mệt mỏi này là “thời kỳ gián điệp”.

Tỷ phú Forrest Li dựa vào các bản ghi nhớ nội bộ để giao tiếp với nhân viên và giải thích những gì ông đang cố gắng hoàn thành. Trong một bản ghi nhớ được gửi vào tháng 9/2022, ông cho biết ban lãnh đạo Sea sẽ không nhận thù lao cho tới khi công ty đạt được trạng thái “tự cung tự cấp”.

Từng có thời điểm Sea tự hào rằng họ có thể cung cấp cho nhân viên loại trà hảo hạng nhất ở Singapore, những đặc quyền tương xứng với những người làm việc tại Amazon, một trong những công ty lớn nhất thế giới. Giờ đây, tỷ phú Forrest Li dường như muốn phá vỡ suy nghĩ đó. Sea phải quản lý chi phí một cách chặt chẽ hơn. Tỷ phú Forrest Li chia sẻ: “Chúng tôi sẽ liên tục giảm chi phí. Nó không chỉ để tiết kiệm mà còn để điều hành doanh nghiệp hiệu quả hơn. Đây sẽ là chế độ dài hạn cho chúng tôi”.

Sau khi Sea cắt giảm ngân sách giải trí để nhân viên không còn có thể dùng bữa với các nhà cung cấp hoặc đối tác, Li đã động viên mọi người bằng cách nói với họ rằng công ty không thể chi trả cho những thứ như vậy nữa. Sea cũng đã kêu gọi hầu hết nhân viên ở Đông Nam Á trở lại văn phòng vào cuối năm ngoái, một trong những công ty internet lớn đầu tiên làm như vậy trong khu vực.

Mặc dù Li thừa nhận con đường khó khăn, song ông tỏ ra tự tin về việc Sea sắp đạt đến điểm hòa vốn. Ông cho biết con đường của công ty, theo nhiều cách, bắt nguồn từ tiền lệ của Amazon và người sáng lập Jeff Bezos.

Li lập luận rằng Sea có cơ hội duy nhất để đưa thương mại điện tử đến các thị trường mới nổi, những nơi mà Amazon có thể gặp bất lợi. Thành công ở những quốc gia này có thể phụ thuộc vào việc phục vụ những khách hàng sống ở những hòn đảo xa xôi, tìm giải pháp thanh toán ở những nơi ít người có thẻ tín dụng hoặc chuyển phát bưu kiện ở những nơi không có đường hoặc mã bưu chính thích hợp.

Trong khi phần lớn sự mở rộng của Sea là ở các thị trường châu Á như Indonesia, Li cũng cho rằng công ty có lợi thế ở Brazil, nơi Shopee đã thành công kể từ khi ra mắt vào năm 2019. Với dân số 214 triệu người và thu nhập bình quân đầu người ở mức khá, ông cho rằng quốc gia này là thị trường tăng trưởng hứa hẹn nhất của Sea.

Tỷ phú Forrest Li tự tin vào tương lai của công ty

Những ngày này, Li cho biết ông đang phân chia thời gian của mình giữa Singapore và California để theo sát cuộc cách mạng trí tuệ nhân tạo “đáng kinh ngạc” đang diễn ra ở Thung lũng Silicon. Ông tin rằng AI sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc thay thế phần lớn công việc lặp đi lặp lại cho các mảng kinh doanh thương mại điện tử, trò chơi và công nghệ tài chính của Sea.

Khi cuộc phỏng vấn tại trụ sở chính của Sea kết thúc, ông Li được hỏi liệu công ty có thể tiếp tục tạo ra lợi nhuận mỗi quý hay không. Dù vậy, tỷ phú Forrest Li chia sẻ rằng không thể tiết lộ quá nhiều vì Sea đang trong giai đoạn im lặng.

Tuy nhiên, đó không thực sự là vấn đề lớn, ông nói thêm. Điều quan trọng là Sea đã có thể chứng minh cho nhân viên và nhà đầu tư thấy rằng họ có thể đạt được mức hòa vốn khi cần thiết. Vì vậy, bây giờ, Sea có thể hiệu chỉnh tăng trưởng và lợi nhuận tùy thuộc vào các ưu tiên chiến lược.