Bên lề Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV: Đề xuất tăng mức giảm thuế VAT lên 3-5%

Trong bối cảnh tốc độ tăng trưởng kinh tế đã bắt đầu thể hiện chiều hướng suy giảm từ quý IV/2022 và nhất là trong các tháng đầu năm 2023, với mục tiếp tiếp tục hỗ trợ cho khu vực sản xuất, kinh doanh và người dân gặp nhiều khó khăn sau đại dịch COVID-19, Chính phủ đã đề xuất Quốc hội giảm 2% thuế giá trị gia tăng trong năm 2023.

Theo đánh giá của các chuyên gia, doanh nghiệp, đây là giải pháp cần thiết, góp phần giảm giá thành sản phẩm, kích cầu tiêu dùng, kích thích sản xuất, tạo việc làm cho người lao động, từ đó giúp phục hồi kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội.

Bên lề Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, một số đại biểu đề xuất tăng mức giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) lên 3 - 5% thay vì mức 2%. Việc này nhằm đưa nền kinh tế vượt qua khó khăn và lâu dài là tái cấu trúc nền kinh tế.

Giảm thuế để kích cầu tiêu dùng

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn TP HCM) cho rằng, trước mắt nên giảm 2% thuế VAT, nhưng thời gian tới, cần tiếp tục giảm thêm loại thuế này để kích cầu tiêu dùng, kích cầu nội địa. Doanh nghiệp khó khăn liên tiếp, liên tục trong gần 3 năm qua. Bây giờ phải rất bình tĩnh để giải quyết các bài toán một cách tổng thể. Không thể giải quyết theo kiểu chữa cháy, vì đám cháy này sẽ lan sang đám cháy khác.

Ngoài ra, cần phải vừa có giải pháp cấp bách ngắn hạn, vừa có giải pháp dài hạn để phục hồi nền kinh tế; trong đó chú ý đến hai khó khăn chính là thị trường và vốn.

Với doanh nghiệp làm hàng xuất khẩu, hiện tại khó khăn nhất là về thị trường. Thị trường nước ngoài đang rất bấp bênh khi kinh tế thế giới trên đà suy giảm. Do đó, theo đại biểu, nếu thị trường quốc tế khó khăn kéo dài thì phải tính đến thị trường trong nước.

Đặc biệt, Việt Nam có dân số khoảng 100 triệu dân, nhưng độ mở của nền kinh tế lên tới 200%, gấp đôi GDP. Độ mở lớn sẽ chịu ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài rất lớn.

Trong khi đó, Việt Nam xuất khẩu đạt tới 90% tổng ngân sách quốc nội (GDP) nhưng giá trị gia tăng vẫn rất thấp, chủ yếu nhập khẩu nguyên phụ liệu và bán thành phẩm.

Là một quốc gia nông nghiệp nhưng Việt Nam vẫn phải nhập khẩu hàng tỷ USD hàng nông sản. Những tháng vừa qua cho thấy sức mua ngày càng yếu. Người dân đã bị thiệt hại nhiều sau hai năm dịch COVID-19.

Bởi vậy, theo đại biểu Trần Hoàng Ngân ngay lập tức có thể xây dựng một gói hỗ trợ an sinh xã hội nữa với nhiều mục đích khác nhau. Gói này giúp giảm khó khăn cho những người lao động bị cắt giảm việc làm, hộ gia đình khó khăn, gia đình chính sách… Hơn nữa, gói này sẽ giúp kích cầu, tăng tổng cầu cho nền kinh tế. 

Quốc hội với mô hình hoạt động ngày càng năng động có thể sẵn sàng làm việc, có thể họp trực tuyến, họp bất thường để quyết những vấn đề cấp bách hỗ trợ nền kinh tế. 

Tuy nhiên, cái khó của doanh nghiệp là việc tiếp cận vốn. Hiện nay, dư nợ tín dụng rất thấp cho thấy khả năng cung ứng vốn cho nền kinh tế là có. Vì thế, cần khôi phục, củng cố và phát triển Quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Quỹ này được thành lập từ ngân sách, thu từ thuế mà các doanh nghiệp đóng khi hoạt động tốt. Việc này giống như dùng mô hình của quỹ để bảo lãnh cho doanh nghiệp vay vốn, duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh. 

Cân nhắc tiếp tục giảm thuế

Theo đại biểu Lê Thanh Vân (Đoàn Cà Mau), thay vì chỉ dừng lại ở mức giảm 2% thuế VAT, việc giảm thuế xuống tiếp 3-5% sẽ hỗ trợ rất lớn cho người dân và doanh nghiệp.

Hơn nữa, việc giảm thuế VAT sẽ giúp chi phí giá thành hàng hoá xuống thấp, thúc đẩy mua bán, giúp tăng doanh số. Thị trường hiện tại rất cần có những chính sách kích cầu để doanh nghiệp vượt qua khó khăn.

Do đó, nếu doanh số bán hàng của doanh nghiệp tăng lên thì thuế thu nhập doanh nghiệp cũng tăng, thu nhập cá nhân cũng tăng lên, từ đó cũng thu được thêm thuế cho ngân sách Nhà nước.

Chính vì vậy, giải pháp tài khoá cần song hành với chính sách tiền tệ. Gần đây nhất, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại hạ lãi suất, muốn vậy thì ngân hàng cũng phải giảm chi phí quản lý, chi phí thủ tục, tiết giảm và chia sẻ khó khăn với người dân và doanh nghiệp.

Thế nhưng, quan trọng nhất là cải cách thủ tục hành chính để doanh nghiệp và người dân tiếp cận được nguồn vốn mới là vấn đề quan trọng. Có thể chấp nhận giảm thu để chia sẻ khó khăn với doanh nghiệp và người dân, tiết kiệm chi, giảm mạnh chi thường xuyên và cắt bớt các dự án công trình không giải ngân được, thu hồi vốn để tái đầu tư công trình khác hiệu quả hơn, cơ cấu lại dòng tiền phân bổ.

Về chính sách giảm thuế VAT theo đề xuất của Bộ Tài chính, Chính phủ, mức thuế giá trị gia tăng trong 6 tháng cuối năm đối với toàn bộ hàng hoá đang chịu thuế suất 10% sẽ giảm 2%, xuống mức 8%.

Tuy nhiên, cho ý kiến mới đây, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội không đồng tình, thống nhất Chính phủ xem xét không mở rộng phạm vi giảm thuế VAT, chỉ giảm theo danh mục hàng hoá theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội được thực hiện năm 2022.

Tại Tờ trình về tiếp tục thực hiện chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/1/2022, năm 2023, Chính phủ đề xuất tiếp tục thực hiện chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% quy định tại điểm a khoản 1.1 Điều 3 Nghị quyết số 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội trong thời gian từ ngày 1/7/2023 đến hết ngày 31/12/2023.

Theo đó, giảm 2% thuế suất thuế giá trị gia tăng, áp dụng đối với các nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức thuế suất 10% (còn 8%), trừ một số nhóm hàng hóa, dịch vụ sau: viễn thông, công nghệ thông tin, hoạt động tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kim loại, sản phẩm từ kim loại đúc sẵn, sản phẩm khai khoáng (không kể khai thác than), than cốc, dầu mỏ tinh chế, sản phẩm hoá chất, sản phẩm hàng hóa và dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt.

Phương án này được kỳ vọng đảm bảo đúng mục tiêu kích cầu tiêu dùng, phù hợp với bối cảnh kinh tế hiện nay, qua đó thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh sớm phục hồi và phát triển để đóng góp trở lại cho ngân sách Nhà nước cũng như nền kinh tế.

Trước đó, việc thực hiện chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 đã gián tiếp kích cầu tiêu dùng nội địa tăng cao, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng năm 2022 tăng 19,8% so với năm trước, thu thuế giá trị gia tăng nội địa không giảm mà tăng 10% so với cùng kỳ.