Bài học từ thử nghiệm hợp pháp hóa bitcoin của El Salvador: Thiệt hại 60 triệu USD, bị cho là phản khoa học (Kỳ 1)

Một cư dân El Salvador 37 tuổi có tên là Edgardo Acevedo đã phát hiện ra rằng thử nghiệm bitcoin, tiền điện tử trên toàn quốc là tương đối “phản khoa học”. Là một kỹ sư phần mềm làm việc tại thủ đô, Acevedo cho biết: “Tôi không nghĩ rằng bất cứ điều gì đã thay đổi, ngoại trừ việc đất nước được biết đến nhiều hơn trước, nhưng đời sống kinh tế của người dân Salvador vẫn như cũ hoặc tệ hơn một vài năm trước đây”, theo CNBC.

Acevedo, người còn được biết đến với bút danh Ishi Kawa nói với CNBC rằng mặc dù bitcoin đã trở thành chủ đề bàn tán trong cả nước và trên toàn cầu, nhưng khả năng chấp nhận vẫn ở mức thấp và cá nhân anh nhận thấy rằng có rất ít doanh nghiệp chấp nhận thanh toán bằng đồng tiền điện tử lớn nhất thế giới.  “Những gì đã được cải thiện là vấn đề bạo lực và tội phạm, nhưng về mặt kinh tế, tôi có thể nói rằng không có gì thay đổi”, Acevedo nói.

Thời kỳ khó khăn cho Tổng thống El Salvador Nayib Bukele vì bitcoin trượt giá

Việc sử dụng bitcoin ở El Salvador dường như đang ở mức rất thấp, vì đồng tiền này đã mất khoảng 60% giá trị kể từ khi thử nghiệm bắt đầu và quốc gia này vẫn phải đối mặt với tăng trưởng kinh tế giảm mạnh và thâm hụt cao. Tỷ lệ nợ trên GDP của El Salvador - một chỉ số quan trọng được sử dụng để so sánh những gì một quốc gia nợ với những gì nó tạo ra đã lên tới gần 87% trong năm nay, làm dấy lên lo ngại rằng quốc gia này không có khả năng giải quyết các khoản nợ.

Dữ liệu từ Bloomberg Economics cho thấy El Salvador đứng đầu bảng xếp hạng các quốc gia thị trường mới nổi dễ bị vỡ nợ. Ngay cả khi họ giải quyết được một số khoản nợ chưa thanh toán, các nghĩa vụ cho vay trong nước và đa phương của đất nước này thực sự là mối đe dọa thực sự, một phần là do các nhà cho vay lớn nhất thế giới không muốn đưa tiền mặt cho một quốc gia đặt cược tương lai của mình vào một trong những tài sản dễ bay hơi nhất trên hành tinh - bitcoin.

Ảnh hưởng của bitcoin ở El Salvador còn thấp

Khi Luật Bitcoin của El Salvador có hiệu lực vào ngày 7/9/2021, nhiều người hy vọng rằng nó sẽ khắc phục một số vấn đề lớn với cách người Salvador gửi, nhận và tiêu tiền.

Là một phần của luật, giá cả hiện nay với nhiều mặt hàng, dịch vụ ở El Salvador đôi khi được niêm yết bằng bitcoin, các khoản đóng góp thuế có thể được trả bằng tiền kỹ thuật số và các sàn giao dịch bằng bitcoin sẽ không phải chịu thuế lãi vốn. Tuy nhiên, điều quan trọng là Tổng thống Bukele đã thúc đẩy luật như một cách để mở rộng nền tảng tài chính kỹ thuật số. Rõ ràng, điều này là không khả quan vì El Salvador là một quốc gia có tới 70% dân số không được tiếp cận với các dịch vụ tài chính truyền thống.

Để giúp tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng giao dịch và thanh toán bitcoin trên toàn quốc, El Salvador đã ra mắt ví ảo có tên “chivo” cung cấp các giao dịch miễn phí, cho phép thanh toán xuyên biên giới nhanh chóng và chỉ cần điện thoại di động có kết nối internet. Nỗ lực này nhằm mục đích đưa người dùng tham gia một cách nhanh chóng, cả để mở rộng việc chấp nhận bitcoin và cung cấp một sự thúc đẩy thuận tiện cho những người chưa bao giờ biết đến hệ thống ngân hàng.

Hồi tháng 1, Tổng thống Bukele đã viết trên Twitter rằng khoảng 60% dân số, tương đương 4 triệu người, đã sử dụng ứng dụng chivo và số người Salvador có ví chivo cao hơn người có tài khoản ngân hàng truyền thống. Tuy nhiên, đến nay, ở El Savaldor có độ phủ sóng internet và điện thoại thông minh chỉ khoảng 64,6%.

Báo cáo hồi tháng 4 bởi Văn phòng Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Mỹ cho thấy rằng chỉ 20% những người đã tải xuống ví chivo tiếp tục sử dụng nó sau khi nhận và chi 30 USD tiền thưởng. Nghiên cứu được thực hiện dựa trên một “cuộc khảo sát đại diện trên toàn quốc” với 1.800 hộ gia đình.

Thực trạng không mấy khả quan khi một quốc gia hợp pháp hóa bitcoin

Garcia hiện đang sống ở Saskatchewan của Canada đã vượt biên khỏi El Salvador khi mới 11 tuổi sau khi phiến quân đánh bom nhà anh, nhưng anh vẫn giữ liên lạc chặt chẽ với gia đình và bạn bè ở lại - và đôi khi anh cũng gửi tiền về nhà. Garcia nói: “Có những nơi mà bitcoin phổ biến, như ở El Zonte, nhưng rõ ràng là phạm vi sử dụng không quá lớn”.

“Các chuỗi lớn như McDonald, Starbucks và hầu hết các thương gia tại trung tâm thương mại sẽ chấp nhận bitcoin - nhưng mọi người có đang sử dụng nó không? Không sử dụng quá nhiều ở các địa phương”, anh nói thêm, khẳng định "chủ yếu là khách du lịch sử dụng bitcoin".

Trong khi đó, ông Frank Muci, một nhà chính sách tại Trường Kinh tế London, người có kinh nghiệm tư vấn cho các chính phủ ở Mỹ Latinh cho biết: “Họ (chính phủ) đưa cho mọi người những chiếc ví, họ buộc các doanh nghiệp phải chấp nhận chúng, nhưng về cơ bản, theo tôi, đó là một chiếc bánh mì kẹp không có gì to tát. Không ai thực sự sử dụng ứng dụng để thanh toán bằng bitcoin. Những người sử dụng nó, hầu vẫn đều là để giao dịch đổi USD".

Thử nghiệm bitcoin của El Salvador cũng liên quan đến việc xây dựng cơ sở hạ tầng máy ATM bitcoin trên toàn quốc, nhưng chúng quá xa để nhiều người có thể tiếp cận.

Một hy vọng khác cho ví chivo là nó sẽ giúp tiết kiệm hàng trăm triệu USD phí chuyển tiền. Kiều hối, hoặc tiền do người di cư gửi về nhà, chiếm hơn 20% tổng sản phẩm quốc nội của El Salvador và một số hộ gia đình nhận được hơn 60% thu nhập chỉ từ nguồn này. Các dịch vụ đương nhiệm có thể tính phí từ 10% trở lên đối với các khoản phí chuyển tiền quốc tế đó, đôi khi có thể mất vài ngày để đến nơi và yêu cầu nhận hàng thực tế.

Với kỳ vọng hạn chế thất thoát khoản tiền gửi này bằng ví bitcoin nhưng dữ liệu chính thức vào năm 2022 cho thấy chỉ 1,6% lượng kiều hối được gửi tiền về El Salvador qua ví kỹ thuật số. Theo báo cáo của Deutsche Bank từ tháng 9, một phần lý do khiến việc chuyển bitcoin không được chú ý có liên quan đến sự phức tạp của việc mua và bán bitcoin lấy USD.

(Còn tiếp)