Một năm sau khi bitcoin trở thành đồng tiền pháp định tại El Salvador, không ai còn 'mặn mà' với nó

Năm ngoái, Tổng thống El Salvador Nayib Bukele xuất hiện trên sân khấu trong tiếng pháo hoa và ca khúc “You Shook Me All night Long” của nhóm AC/DC. Ông khiến đám đông những người ủng hộ tiền mã hoá hào hứng khi khẳng định bitcoin sẽ cách mạng hoá quốc gia của ông.

Đó là thời điểm tháng 11 năm ngoái khi giá bitcoin đạt đỉnh và El Salvador vừa bắt đầu khởi động “thí nghiệm” trở thành quốc gia đầu tiên coi tiền mã hoá là tiền pháp định.

Đến nay, một năm kể từ khi El Salvador bước chân vào hành trình này, tiếng pháo hoa dè dặt hơn hẳn. Việc đón nhận tiền mã hoá chậm chạp cộng tình trạng giảm giá liên tục khiến sự hào hứng không còn. Bitcoin chưa thể thay thế đồng USD ở El Salvador, thế nhưng nó cũng chưa mang đến những hậu quả về tài chính mà quốc gia này đã được cảnh báo. Ít nhất là chưa, theo Bloomberg.

 “Không ai còn thực sự nói về bitcoin ở đây nữa. Nó đã bị quên lãng”, Carlos Acevedo, cựu thống đốc ngân hàng trung ương El Salvador, chia sẻ. “Tôi không biết có nên gọi nó là thất bại không nhưng chắc chắn nó không phải một thành công”.

Khi công bố chấp nhận tiền mã hoá là tiền pháp định, ông Bukele tạo ra một cơn địa chấn trong cộng đồng tiền số nhưng cũng thu hút không ít chỉ trích. Màn ra mắt của bitcoin vào ngày 7/9 tràn ngập lỗi kỹ thuật và khiến nhiều người nghi hoặc. Cùng thời điểm, ông Bukele phản bác lại những người nghi ngờ và mờ nhiều người ủng hộ bitcoin đến văn phòng tổng thống của ông.

Khi triển khai bitcoin tại El Salvado, người dân nước này được mời dùng một ví điện tử do chính phủ phát hành có sẵn số lượng bitcoin trị giá 30 USD. Theo luật, người dân có thể thanh toán thuế bằng đồng bitcoin và doanh nghiệp nên chấp nhận nó như một phương thức thanh toán, trừ khi họ không thể làm vậy vì lý do công nghệ.

Thế nhưng, biến động giá của bitcoin đã khiến người dùng hoảng sợ. Ông Acevedo cũng nhận định bitcoin thường được đón nhận ở các quốc gia có mạng thanh toán nghèo nàn như Argentina, Venezuela và Cuba. “Ở El Salvador, chúng tôi có mạng thanh toán tốt, tại sao phải chuyển tiền bằng tiền mã hoá?”, ông nói.

Phần lớn người El Salvador chưa đổ nhiều tiền vào bitcoin, ông Acevedo nhận định. Điều này khiến họ tránh được đợt thị trường giảm giá vừa qua. Thế nhưng, chính phủ El Salvador thì không may mắn như vậy. Chính phủ nước này thậm chí vẫn mua vào khi giá xuống và kết quả là đang ngồi trên một đống lỗ.

Một loạt khảo sát gần đây cho thấy một số lượng nhỏ người tham gia khảo sát tiếp tục sử dụng ví điện tử và một số ít doanh nghiệp đăng ký giao dịch bằng bitcoin. Ngân hàng trung ương cũng nói rằng chỉ có 2% giao dịch chuyển tiền được thực hiện bằng ví mã hoá.

Dù vậy, chính phủ El Salvador vẫn coi đây là một chiến thắng. Bitcoin đã thu hút được đầu tư nước ngoài, du lịch và giúp nhiều người tiếp cận được dịch vụ tài chính hơn, bộ trưởng tài chính Alejandro Zelaya nói. Chính phủ cho biết ví điện tử Chivo đã có hơn 4 triệu người dùng. Du lịch cũng đang trên đà vượt qua mức tiền đại dịch ngay trong năm nay và ngân hàng trung ương cho tiết có 59 công ty tiền mã hoá và blockchain đã đăng ký văn phòng tại El Salvador. 

Ông Zalaya cho biết chính phủ vẫn đang lên kế hoạch phát hành trái phiếu bitcoin bằng công nghệ blockchain song ông thừa nhận đợt giảm giá gần đây khiến tâm lý thị trường tệ đi. Những người ủng hộ cho rằng El Salvador đang ở vị thế tốt để thu hút các công ty trong ngành công nghiệp đầu hứa hẹn này và thậm chí có thể trở thành một trung tâm dịch vụ tài chính trong tương lai.

“Cho rằng xe hơi là một thấy bại vì một năm sau khi Ford bắt đầu sản xuất vào năm 1896 với chưa tới 2% dân số có xe hơi sẽ là cái nhìn thiển cận”, Paolo Ardoino, giám đốc công nghệ Bitfinex, nói. “Chính phủ có tầm nhìn dài hạn. Ngành công nghiệp mã hoá có tính công nghệ cao và đây là ngành mà mọi người đều muốn có trong quốc gia của mình”.

Bitfinex sẽ là sàn giao dịch cho trái phiếu bitcoin và sẽ nộp hồ sơ xin giấy phép hoạt động ở El Salvador khi chính phủ thôgn qua luật chứng khoán số. Công ty tiền gửi và cho vay mã hoá Ledn ghi nhận số lượng người dùng ở El Salvador tăng 678% trong năm 2021, theo người đồng sáng lập Mauricio Di Bartolomeo. Trong khi đó, AlphaPoint được thuê để sửa lỗi cho ví Chivo và nhiều công ty khác cũng hợp tác trong đợt triển khai bitcoin ở El Salvador.

“Tôi không cho rằng mức độ đón nhận thấp. Tôi thấy một quốc gia mà mọi người đều có ví bitcoin và mọi người đều biết bitcoin là gì”, Simon Dixon, người sáng lập startup tài chính mã hoá Bank to the Future, chia sẻ. “Đây là lần đầu tiên tôi gặp một chính phủ có tổng thống thành lập một đội ngũ vận hành với sự gấp gáp và tầm ảnh hưởng của một công ty tăng trưởng nhanh”.

Dù vậy, khát khao của ông Bukele có một điểm trừ. IMF đã trì hoãn phê duyệt chương trình 1,3 tỷ USD cho quốc gia này với lý do đưa ra là rủi ro từ bitcoin. 2.381 bitcoin chính phủ bỏ tiền ra mua hiện cũng chỉ có giá trị 47,2 triệu USD, bằng chưa đến một nửa số tiền đầu tư ban đầu. Moody’s ước tính El Salvador đã chi 375 triệu USD cho phần triển khai bitcoin tại quốc gia này. 

“Thử nghiệm bitcoin được thực hiện trong bối cảnh tài chính công yếu đuối, thâm hụt tài khoá cao và nghi ngờ về thực thi pháp luật tài quốc gia này. Theo quan điểm của tôi, điềun ày sẽ khiến El Salvador không tiếp cận được vốn từ thị trường quốc tế với các điều khoản có lợi trong ngắn và trung hạn”, ông Fabiano Borsato, giám đốc vận hành Torino Capital LLC, nhận định. 

Một khảo sát vào tháng 5 của Universidad Centroamericana Jose Simieon Canas cho thấy 71,1% số người tham gia khảo sát cho rằng luật bitcoin không cải thiện được tình hình tài chính gia đình. Họ cho rằng bitcoin là thất bại chính sách lớn thứ 2  trong năm 2021 của ông Bukele, xếp sau lạm phát tăng.