Yếu điểm bộc lộ trong thử thách
 |
Trong bối cảnh thương mại và tài chính thế giới biến động đầy rủi ro như vậy, giới đầu tư chẳng còn cách nào khác ngoài rời bỏ những tài sản rủi ro và nắm giữ tiền mặt.
Khác với những lần trước, sự biến động của thị trường tài chính quốc tế lần này thường trực ở cường độ cao và quan trọng hơn có cả sự nhập cuộc của chứng khoán Trung Quốc. Chỉ số Shanghai lần đầu tiên trong vòng hai năm qua về dưới 3.000 điểm, đóng cửa chỉ còn 2.906 điểm vào ngày 19-6-2018. Năm 2016, khi chỉ số Shanghai giảm dưới 3.000 điểm, Trung Quốc đã can thiệp bằng sự tham gia mua vào cổ phiếu của hàng loạt quỹ đầu tư nhà nước. Giờ đây thế giới lại quan sát liệu Trung Quốc có “cứu” chứng khoán?
Nếu câu trả lời là không, biến động của thị trường tài chính nước này có thể gây hậu quả không thể dự báo trước cho tài chính quốc tế. Các thị trường mới nổi, cận biên cũng không thể thoát khỏi tác động của nó. Ngày 19-6-2018, trả lời phỏng vấn Bloomberg, Bộ trưởng Tài chính Indonesia, nhận xét các thị trường mới nổi không thể thay đổi kịp để thích ứng với các biến động thế giới đang diễn ra quá nhanh. Sự chống đỡ trước “cơn bão” bên ngoài của các thị trường mới nổi và cận biên rõ ràng kém hơn các nền kinh tế phát triển.
Chứng khoán Việt Nam, bên cạnh tác động từ bên ngoài, còn có những vấn đề nội tại như định giá chung cao hơn các nước khu vực, sự tập trung vào một số cổ phiếu vốn hóa lớn trên thị trường cũng quá cao và sự phân hóa giữa các nhóm ngành đang ở đỉnh điểm. VN-Index đang tăng trưởng âm so với cuối năm ngoái, nhưng thị giá một số cổ phiếu vốn hóa lớn vẫn còn dao động ở vùng đỉnh so với chính nó, trong khi những cổ phiếu đã rẻ thì lại càng rẻ hơn do nằm ngoài mối quan tâm của thị trường.
Chịu thử thách từ bên ngoài, VN-Index đang bộc lộ những điểm yếu. Thứ nhất tâm lý nhà đầu tư bị chi phối áp đảo từ việc bán ròng của khối ngoại qua giao dịch khớp lệnh. Các tháng 11 và 12-2017 và tháng 1-2018 khi nước ngoài liên tục mua ròng, nhà đầu tư trong nước cũng chạy theo mua. Giờ họ bán, không ít nhà đầu tư nội cũng bán.
Thứ hai, sau gần hai mươi năm thành lập Hose, nhà đầu tư Việt Nam vẫn chưa được bán khống trên thị trường cơ sở, tức không có biện pháp tự bảo vệ nào khác ngoài cắt lỗ bán luôn. Những ngày VN-Index giảm sâu, giá trị giao dịch danh nghĩa và số hợp đồng được mở trên thị trường phái sinh vọt lên đột biến vì nhà đầu tư có thể bán khống các hợp đồng tương lai. Điều này chỉ ra nhu cầu giao dịch của giới đầu tư rất lớn nhưng sân chơi chứng khoán eo hẹp và những rào cản kỹ thuật đang rất không thuận lợi thu hút dòng tiền nhàn rỗi lúc nào cũng tồn tại.
Thứ ba chứng khoán Việt Nam diễn biến giật cục, lên nhanh, mạnh bao nhiêu, xuống cũng với cường độ không kém, trong khi thời gian qua phát biểu của các quan chức, đại diện cơ quan quản lý đều toàn “màu hồng”, khiến không ít nhà đầu tư chỉ nhìn thấy ưu thế, mà quên đi rằng VN-Index mới chỉ thực sự để lại một thập kỷ suy thoái từ tháng 10 năm ngoái. Cho đến hiện tại vẫn có những khẳng định chứng khoán bây giờ khác hẳn, không giống như các năm 2007-2008, trong khi thế giới người ta đã đề cập đến chu kỳ tăng trưởng và suy thoái kinh tế mười năm. Các quốc gia có nền kinh tế bền vững hơn chúng ta đều tỏ ra thận trọng với chính sách tiền tệ, tài khóa, còn chúng ta, sự thận trọng mới chỉ thể hiện từ phía Ngân hàng Nhà nước với tăng trưởng tín dụng đang được hạn chế ở mức 15%.
Trước mắt, có lẽ nên nhìn nhận khả năng xuất khẩu của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng ra sao thời gian tới khi hàng nông sản của ta xuất thô là chủ yếu và hàng hóa nguyên liệu đang bị bán tháo trên thị trường Trung Quốc do nguy cơ chiến tranh thương mại giữa hai cường quốc. Xuất khẩu đường, cao su, chè, cà phê, gạo... qua Trung Quốc sẽ chịu tác động thế nào? Cần có nhiều kịch bản để chuẩn bị đối phó.
Với chứng khoán, hãy để thị trường quyết định. Khi điều chỉnh đến một mức định giá hấp dẫn, dòng tiền sẽ trở lại mà không cần bất cứ lời “hiệu triệu” nào. Nhiều cổ phiếu đã tạm về lại vùng đáy của ngày 28-5-2018, thậm chí phá đáy, nhưng vẫn còn vô số cổ phiếu neo ở mức giá “bất thường”. Đáy không thể được tạo bằng 1-2 phiên, sự ổn định của thị trường đòi hỏi phải trải qua nhiều ngày giao dịch. Và khi những điểm yếu của VN-Index đã bộc lộ, xóa bỏ chúng là một quá trình, trong đó tâm lý là một nhân tố quan trọng nên được tham khảo bằng cả quá khứ, chứ không đơn thuần là diễn biến thị trường hôm nay.
