Xuất khẩu cá tra sang EU chưa thoát khỏi mức âm

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP) tính đến nửa đầu tháng 5, tổng giá trị xuất khẩu cá tra sang thị trường EU đạt hơn 39 triệu USD, giảm 26% so với cùng kỳ năm trước.

Trong đó, giá trị xuất khẩu sang Hà Lan giảm gần 22%, Tây Ban Nha giảm 33%, Đức giảm 51% và Bỉ giảm 38%. Như vậy, ba năm trở lại đây, giá trị xuất khẩu cá tra sang EU vẫn chưa thể thoát khỏi mức tăng trưởng âm ảm đạm.

Theo nguồn tin từ một số nhà nhập khẩu lớn của EU, năm 2020, thị trường thủy sản EU bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi COVID-19, các biện pháp giãn cách ở Italia, Pháp, Đức... tác động không nhỏ tới lưu thông vận chuyển hàng hóa nội khối và ngoại khối.

Đầu năm 2021, thị trường bán lẻ EU tăng mạnh, tăng 30% so với năm trước. Tuy nhiên ngành dịch vụ thực phẩm như nhà hàng, khách sạn... vẫn tăng trưởng chậm.

Dù giá bán cá tra ở EU vẫn ổn định, các nhà nhập khẩu theo phương thức FOB  dè dặt mua hàng do chi phí vận chuyển đường biển cao. Tháng 3, giá cá tra philê cao cấp chưa qua xử lý tại TP HCM  dao động 2,2 - 3,3 USD/kg.

Theo VASEP, phần lớn sản phẩm cá tra xuất khẩu sang EU là sản phẩm cá tra philê đông lạnh. Trong đó, Hà Lan là thị trường xuất khẩu lớn nhất của doanh nghiệp cá tra Việt Nam, đây cũng vẫn là thị trường nhập khẩu sản phẩm cá tra giá trị gia tăng lớn.

Việt Nam xuất khẩu chủ yếu các sản phẩm sau sang thị trường Hà Lan: Cá tra philê đông lạnh, philê cá tra organic đông lạnh, cá tra cắt khoanh đông lạnh, cá tra nguyên con đông lạnh, cá tra philê xiên que đông lạnh…

Tại Châu Âu, thị trường lớn nhất của cá tra là khu vực Bắc Âu, người tiêu dùng quan tâm nhiều tới tính an toàn, giá cả và sự tiện lợi. Các nhà nhập khẩu chuyên dụng sẽ nhập khẩu các sản phẩm cá tra đông lạnh sang Châu Âu bằng tàu container.

Sau đó, họ có thể bán cá tra trực tiếp cho các phân khúc thị trường có liên quan hoặc gia tăng giá trị cho sản phẩm cá tra trước khi đưa sản phẩm ra thị trường. Hầu hết, các sản phẩm cá tra được cung cấp thông qua kênh bán buôn và bán lẻ trên khắp châu Âu.

Hiện nay, Bangladesh và Trung Quốc là hai đối thủ cạnh tranh với cá tra Việt Nam, tuy số lượng nhập khẩu từ hai thị trường này vẫn chiếm tỷ trọng nhỏ nhưng giá trị nhập khẩu lại ngày càng tăng.

Do các vấn đề về chuỗi cung ứng, các nhà xuất khẩu Bangladesh thường không thể bán hàng cho các thị trường khắt khe cao cấp như lĩnh vực bán lẻ, nơi thường phải có chứng nhận về truy xuất nguồn gốc, chất lượng và tính bền vững.

Thay vào đó, cá tra Bangladesh thường nằm ở phân khúc thấp của thị trường dịch vụ ăn uống. Một lợi thế lớn đối với Bangladesh là quốc gia này được hưởng lợi từ quy chế GSP+, quy chế này cho phép các nhà xuất khẩu được miễn thuế nhập khẩu. Do đó, cá tra Bangladesh khá cạnh tranh trên thị trường châu Âu về giá cả.

Ngoài ra, Trung Quốc là một quốc gia khác xuất khẩu số lượng nhỏ cá tra sang EU, sản lượng không 50 - 100 tấn/năm.