Xây dựng Hòa Bình lý giải việc vốn chủ 'bốc hơi' 360 tỷ, lãi giảm hơn 300 tỷ sau kiểm toán

Vốn chủ giảm sau kiểm toán vì 4 nguyên nhân

CTCP Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình (mã: HBC) đã công bố báo cáo tài chính hợp nhất năm 2023 do AASC kiểm toán. Trong báo cáo đã kiểm toán, vốn chủ sở hữu của công ty mẹ là 893,4 tỷ đồng và vốn chủ sở hữu hợp nhất là 93,4 tỷ đồng.

So với báo cáo do công ty tự lập, vốn chủ sở hữu hợp nhất cho chênh lệch 60 lần. Xây dựng Hòa Bình đã có thông cáo giải trình về lý do khiến vốn chủ sở hữu hợp nhất chênh lệch 60 lần giữa hai báo cáo trên.

Theo Xây dựng Hòa Bình, đây là báo cáo do khối Tài chính kế toán của tập đoàn lập dựa vào đặc thù của hoạt động xây dựng và những thông tin số liệu sát với thực tế của thị trường và công ty. 

Xây dựng Hòa Bình nhấn mạnh rằng báo cáo này chỉ xác định những số liệu liên quan đến vốn chủ sở hữu của HBC chưa phù hợp với thực tế khi áp dụng chế độ kế toán của Việt Nam chứ không thay đổi bất cứ một số liệu nào khác.

Đầu tiên, tại báo cáo tự lập, giá các bất động sản được tính theo giá trị trường, trong khi báo cáo kiểm toán ghi nhận theo giá gốc. Theo Xây dựng Hòa Bình, thị trường địa ốc ở Việt Nam có sự biến động gia tăng giá liên tục trong nhiều năm. 

Cách ghi nhận này đã gây ra sự chênh lệch rất lớn giữa 2 bản báo cáo. Chẳng hạn, theo Xây dựng Hòa Bình, trụ sở 235 Võ Thị Sáu, Quận 3, TP HCM, theo ghi nhận trên sổ sách chỉ có 5 tỷ VNĐ nhưng giá giao dịch hiện nay trên thị trường không dưới 75 tỷ đồng, tức chênh lệch đến 15 lần. 

Ngoài bất động sản, định giá những tài sản cố định của công ty trong báo cáo kiểm toán cũng thấp hơn rất nhiều so với thực tế, nhiều tài sản cố định thậm chí không được đưa vào định giá vốn chủ sở hữu. Theo báo cáo tự lập thì giá trị bất động sản theo thị trường hiện nay là 4.789 tỷ đồng, trong khi báo cáo kiểm toán chỉ ghi nhận 2.470 tỷ đồng, chênh lệch 2.319 tỷ đồng.

Thứ hai, Xây dựng Hòa Bình cho rằng giá trị còn lại của máy móc thiết bị (MMTB) được ghi nhận trong báo cáo kiểm toán không phù hợp với thực tế bởi 2 lý do chính: Giá trị khấu hao chưa phản ánh đúng với khấu hao thực tế và sự trượt giá trên thị trường cũng tác động đáng kể đến giá trị còn lại của MMTB.

Xây dựng Hòa Bình cho biết nhiều MMTB đã khấu hao hết và ghi nhận trong sổ sách bằng 0 nhưng thực tế vẫn còn hoạt động rất tốt. Đồng thời, giá mua mới hiện nay trên thị trường cao hơn nhiều so với nguyên giá (giá mua trước đây), tạo nên sự chênh lệch về giá trị còn lại của MMTB cũng rất lớn giữa 2 bản báo cáo. Theo HBC, sự chênh lệch này lên đến 1.024 tỷ VNĐ.

Tiếp đó, các khoản phải trích lập dự phòng theo chế độ kế toán hiện hành được xác định theo tuổi nợ, trong khi theo tự lập, Xây dựng Hòa Bình đánh giá căn cứ vào nguyên nhân chậm thanh toán, sự đảm bảo về chất lượng công trình, mức độ hoàn thiện của hồ sơ thanh quyết toán, năng lực tài chính và những rủi ro về hoạt động kinh doanh của khách hàng cùng những đặc thù về hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực địa ốc và mức độ ảnh hưởng đến khả năng thu hồi nợ. 

Xây dựng Hòa Bình cho hay, theo lịch sử, chưa bao giờ công ty xóa sổ bất kỳ khoản phải thu nào. Phần hoàn nhập dự phòng phải thu khó đòi có sự chênh lệch là: 1.450 tỷ VNĐ.

Cuối cùng, Xây dựng Hòa Bình cho rằng việc tăng các khoản phải thu theo phán quyết của tòa sẽ làm tăng vốn chủ sở hữu. Xây dựng Hòa Bình lập luận rằng theo lịch sử kinh nghiệm giải quyết các vụ kiện về thu hồi nợ mà trường hợp điển hình là món nợ trên 5 năm (theo quy định đã lập dự phòng 100%) của FLC, công ty không những thu hồi được 100% nợ gốc mà còn thu cả lãi và phạt có giá trị lên đến trên 58% nợ gốc. 

Phần chênh lệch khoản phải thu giữa giá trị ghi nhận trên sổ sách và giá trị phán quyết của tòa là: 652 tỷ đồng. Theo Xây dựng Hòa Bình, đây là khoản nợ hoàn toàn có khả năng thu hồi.

"Tổng cộng chênh lệch của vốn chủ sở hữu hợp nhất theo Báo cáo quản trị là 5.445 tỷ đồng, cộng với vốn chủ sở hữu hợp nhất theo Báo cáo tài chính kiểm toán là 93 tỷ đồng. Vậy, vốn chủ sở hữu hợp nhất theo Báo cáo quản trị là 5.538 tỷ đồng, cao hơn gần 60 lần so với vốn chủ sở hữu theo Báo cáo tài chính kiểm toán", Xây dựng Hòa Bình khẳng định.

Công ty cũng cho biết đang làm việc với đơn vị chuyên về thẩm định giá để rà soát lại số liệu tính toán của Khối Tài chính kế toán của Hoà Bình nhằm bảo đảm sự khách quan trong kết quả tính toán của mình.

Lợi nhuận giảm hơn 300 tỷ sau kiểm toán

Theo đó, lỗ sau thuế của Xây dựng Hòa Bình trong năm ngoái là 1.115,3 tỷ đồng, cao hơn 333 tỷ so với báo cáo tài chính quý IV/2023 tự lập (782,4 tỷ đồng). Biến động này do chi phí quản lý doanh nghiệp tăng từ 482,9 tỷ trong báo cáo của HBC lên 757,7 tỷ trong báo cáo kiểm toán (cao hơn 57%). Ngoài ra, các khoản mục khác trong báo cáo tự lập và báo cáo đã kiểm toán không có sự chênh lệch quá lớn.

Nguyên nhân khiến hai báo cáo có sự chênh lệch lớn là bởi tại báo cáo tự lập, Xây dựng Hòa Bình đã hoàn nhập hơn 310 tỷ đồng từ trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi. Tuy nhiên báo cáo kiểm toán lại không không ghi nhận khoản hoàn nhập trên mà vẫn thống kê chi phí dự phòng 417,5 tỷ đồng.

Theo AASC, Xây dựng Hòa Bình đang trong quá trình làm các thủ tục đảm bảo cho một số khoản tạm ứng để bổ sung các bằng chứng thích hợp và đầy đủ về giá trị có thể thu hồi. 

Tính đến thời điểm phát hành báo cáo, AASC chưa thể xác định được liệu có cần thiết phải điều chỉnh các chỉ tiêu trên báo cáo tài chính hợp nhất có liên quan đến các khoản tạm ứng này hay không. 

Tại thời điểm 31/12/2023, Xây dựng Hòa Bình có khoản lỗ luỹ kế tới 3.240,3 tỷ đồng và một số khoản nợ quá hạn thanh toán. AASC đã bày tỏ sự nghi ngờ về khả năng hoạt động liên tục của HBC.

“Những dấu hiệu lỗ luỹ kế và một số khoản nợ quá hạn thanh toán cho thấy sự tồn tại của các yếu tố không chắc chắn trọng yếu có thể dẫn đến nghi ngờ về khả năng hoạt động liên tục của Xây dựng Hòa Bình”, Công ty AASC nhấn mạnh trong Báo cáo kiểm toán.