Việt Nam cần làm gì để tránh trở thành mục tiêu trong chính sách thuế quan của Mỹ?

Chính quyền Tổng thống Donald Trump trong nhiệm kỳ thứ hai tiếp tục đẩy mạnh chính sách thương mại bảo hộ, sử dụng thuế quan như một công cụ để bảo vệ ngành sản xuất trong nước và điều chỉnh cán cân thương mại.

Với việc Mỹ vừa áp thuế bổ sung 10% lên toàn bộ hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và xem xét mức thuế nền 10% lên tất cả hàng nhập khẩu, nhiều quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, bao gồm Việt Nam, đang đứng trước nguy cơ trở thành mục tiêu tiếp theo.

Nguy cơ trở thành mục tiêu tiếp theo  

Theo TS. Chu Thanh Tuấn, Phó Chủ nhiệm nhóm ngành cử nhân Kinh doanh, Khoa Kinh doanh, Đại học RMIT Việt Nam, có ba lý do chính khiến Việt Nam có thể trở thành mục tiêu tiếp theo trong chính sách thuế quan của Mỹ.

Thứ nhất, mức thặng dư thương mại cao. Việt Nam hiện có thặng dư thương mại hơn 123 tỷ USD với Mỹ, một con số rất lớn. Đối với Tổng thống Trump, thâm hụt thương mại luôn là một vấn đề cần phải giải quyết, và nhữngnước có thặng dư lớn với Mỹ thường bị đưa vào tầm ngắm.

Thứ hai, nghi ngờ về gian lận xuất xứ. Trong thời gian qua, Mỹ đã bày tỏ quan ngại rằng một số hàng hóa từ Trung Quốc có thể đang “đội lốt” hàng Việt Nam để né thuế. Dù Việt Nam đã siết chặt các quy định về xuất xứ, Mỹ vẫn có thể coi đây là một lý do để áp đặt thuế quan.

Thứ ba, chính sách thuế "có đi có lại". Mỹ có thể viện dẫn việc thuế suất nhập khẩu bình quân của Việt Nam cao hơn Mỹ để biện minh cho một chính sách thuế đối ứng.

“Mặc dù Việt Nam chưa bị Mỹ chính thức nhắm đến trong các tuyên bố gần đây, nhưng những động thái của Washington cho thấy rằng Việt Nam cần phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng để đối phó với những rủi ro tiềm tàng”, ông Tuấn quan ngại.

Về phía doanh nghiệp, ông Ngô Sỹ Hoài, Phó Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho rằng nguy cơ ngành gỗ Việt Nam bị áp thuế đối ứng từ Mỹ là rất cao do xuất siêu sang Mỹ và thuế nhập khẩu từ Mỹ vào Việt Nam ở mức cao hơn.

Do đó, hiện nay có tình trạng, một số khách hàng của Mỹ đã ngập ngừng kí hợp đồng nhập khẩu các sản phẩm của Việt Nam, còn các doanh nghiệp trong nước đang ở trong tâm trạng thấp thỏm.

Nếu sắc lệnh thuế đối ứng 25% được áp dụng triệt để, bao gồm cả các sản phẩm gỗ nội thất nói riêng, sản phẩm từ rừng nói chung thì mức ảnh hưởng sẽ rất lớn đối với ngành gỗ Việt Nam, bởi đây là các mặt hàng chủ lực xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ (chiếm 54,2% tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam).

“Các doanh nghiệp gỗ cũng đã và đang nỗ lực đa dạng hóa thị trường xuất khẩu sang các nước như Australia, Trung Đông và New Zealand nhằm tránh "bỏ trứng vào một giỏ". Tuy vậy, khối lượng gia tăng vào các thị trường này rất là khiêm tốn nên khó có thể bù đắp được thị trường từ Mỹ”, ông Hoài nêu rõ.

Ba nhóm giải pháp chính 

Ông Hoài cho biết, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam đã có công văn, đề nghị Bộ Công Thương, Bộ Tài chính và nhiều Bộ ngành liên quan khẩn trương xem xét và hành động kịp thời để giảm thuế suất đối với sản phẩm gỗ nhập khẩu từ Mỹ.

Theo đó, với sản phẩm Việt Nam đang áp thuế 20 - 25% đối với sản phẩm nội thất từ Mỹ cần nhanh chóng đưa về mức 0% nhằm tránh thuế đối ứng 25% có thể áp đặt lên trên 9 tỷ USD gỗ và sản phẩm gỗ Việt Nam xuất khẩu vào thị trường này.

"Điều này giúp các doanh nghiệp trong ngành gỗ của Việt Nam có thể duy trì sự ổn định trong hoạt động xuất khẩu, cũng như bảo vệ thị trường tiêu thụ quan trọng này', ông Hoài nêu rõ.

Còn theo ông Tuấn, trước nguy cơ bị Mỹ áp thuế, Việt Nam cần xem xét ba nhóm giải pháp chính bây giờ. Thứ nhất, chủ động truyền thông với Mỹ để làm rõ bản chất của thặng dư thương mại. Một trong những nguyên nhân khiến Việt Nam có thể bị áp thuế là mức thặng dư thương mại lớn với Mỹ.

Tuy nhiên, cần nhấn mạnh rằng phần lớn hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ được sản xuất bởi các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), bao gồm nhiều công ty của Mỹ.

Điều này có nghĩa là lợi nhuận cuối cùng từ những sản phẩm đó không hoàn toàn thuộc về Việt Nam, mà phần lớn quay trở lại các công ty đa quốc gia có trụ sở tại Mỹ hoặc các nước đồng minh của Mỹ.

"Việt Nam cũng cần nhấn mạnh rằng sự dịch chuyển chuỗi cung ứng từ Trung Quốc sang Việt Nam không phải là một hình thức trốn tránh thuế mà là một quá trình tái cấu trúc sản xuất toàn cầu hợp lý. Điều này không chỉ giúp các công ty Mỹ duy trì khả năng cạnh tranh mà còn giúp giảm giá thành sản phẩm cho người tiêu dùng Mỹ", ông Tuấn nêu rõ.

Thứ hai, tăng cường nhập khẩu từ Mỹ để cân bằng thương mại. Một trong những cách hiệu quả nhất để giảm áp lực từ chính quyền Trump là gia tăng nhập khẩu từ Mỹ nhằm giảm mức thặng dư thương mại. Việt Nam có thể đẩy mạnh nhập khẩu các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ như đậu nành, thịt bò, ngô, lúa mì – những mặt hàng mà Mỹ đang dư thừa và tìm kiếm thị trường xuất khẩu.

Ngoài ra, Việt Nam cũng có thể mở rộng nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ để phục vụ nhu cầu chuyển đổi năng lượng sạch. Việt Nam đang trong quá trình chuyển đổi từ nhiệt điện than sang năng lượng tái tạo và khí LNG, vì vậy việc mua LNG từ Mỹ không chỉ giúp cân bằng thương mại mà còn giúp đảm bảo an ninh năng lượng dài hạn.

Một lĩnh vực khác có thể giúp Việt Nam gia tăng nhập khẩu từ Mỹ là hàng không và công nghệ cao. Các hãng hàng không Việt Nam như Vietnam Airlines và VietJet đã ký các hợp đồng mua máy bay Boeing, nhưng có thể đẩy nhanh quá trình nhận hàng để tăng kim ngạch nhập khẩu từ Mỹ.

Ngoài ra, chính phủ Việt Nam có thể xem xét đặt hàng thiết bị công nghệ, thiết bị y tế, và các sản phẩm quốc phòng từ Mỹ để tạo thêm giá trị thương mại hai chiều.

Thứ ba, kiểm soát chặt chẽ gian lận thương mại và đảm bảo tuân thủ quy tắc xuất xứ. Một trong những lý do chính khiến Mỹ lo ngại về thương mại với Việt Nam là nguy cơ hàng hóa Trung Quốc “đội lốt” xuất xứ Việt Nam để né thuế. Dù chính phủ Việt Nam đã có nhiều biện pháp siết chặt quy định xuất xứ, nhưng cần phải tiếp tục kiểm soát nghiêm ngặt hơn.

Cuối cùng, đẩy mạnh đàm phán cấp cao với chính quyền Trump để tránh bị áp thuế. Việt Nam có thể chủ động đề xuất một khuôn khổ hợp tác kinh tế đặc biệt với Mỹ thay vì chờ đợi Mỹ ra quyết định áp thuế.

"Nếu Việt Nam có thể chứng minh rằng mình là một đối tác kinh tế đáng tin cậy của Mỹ, không chỉ trên lĩnh vực thương mại mà còn trên lĩnh vực an ninh – chiến lược, Mỹ có thể cân nhắc không áp thuế hoặc chỉ áp dụng các biện pháp nhẹ hơn", ông Tuấn khẳng định.