Vi phạm xây dựng lớn, chấp hành xử phạt thấp

Trong sáu năm (từ năm 2013 đến 2019), 4.600 quyết định xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng trên địa bàn TP chưa được giải quyết. Đó là thông tin ông Lý Thanh Long, Chánh Thanh tra Sở Xây dựng TP.HCM, báo cáo với Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) TP.HCM tại buổi khảo sát về việc thực hiện Luật Xử lý vi phạm hành chính (VPHC) trên địa bàn TP giai đoạn từ 1-7-2013 đến 31-12-2019, sáng 26-2.

Sáu năm, tồn đọng gần 4.700 quyết định xử phạt

Sở Xây dựng cho biết trong khoảng thời gian trên có 9.724 vụ vi phạm xây dựng bị phát hiện và xử phạt. Cơ quan chức năng cũng đã ban hành 9.724 quyết định xử phạt hành chính với tổng số tiền gần 174 tỉ đồng. Tuy nhiên, tính tới thời điểm này, Sở Xây dựng cho hay mới chỉ có gần 5.000 quyết định được thực hiện.

Ông Lý Thanh Long, Chánh Thanh tra Sở Xây dựng, cho biết trong gần 4.700 quyết định tồn đọng chưa thi hành có khoảng 40% chưa đóng tiền nhưng đã cưỡng chế, 30% chưa cưỡng chế nhưng đã đóng tiền. 30% còn lại chưa thi hành thu tiền và cưỡng chế.

Sở Xây dựng đánh giá tỉ lệ chấp hành các quyết định xử phạt VPHC hiện nay còn thấp. Từ năm 2013 đến 2017 đạt trên 55% nhưng giai đoạn từ năm 2018 đến 2019 tỉ lệ này chỉ còn dưới 50%.

Nguyên nhân của tình trạng này được cho là do các đối tượng vi phạm không có khả năng nộp phạt, việc tháo dỡ công trình, bộ phận công trình vi phạm ảnh hưởng đến nơi ở, làm việc của đối tượng vi phạm.

“Cạnh đó, việc cưỡng chế tháo dỡ công trình rất phức tạp, dễ gây mất an ninh trật tự nên UBND cấp huyện, xã chưa quyết liệt tổ chức cưỡng chế” - ông Long nói.

Theo đánh giá của các ĐBQH, việc tồn đọng hàng ngàn quyết định xử phạt VPHC trong lĩnh vực xây dựng là rất có vấn đề. Các ĐB đề nghị Sở Xây dựng cần làm rõ nguyên nhân của sự tồn đọng là do vướng quy định pháp luật, do quá trình tổ chức thực hiện chưa tốt hay do pháp luật chưa đi vào cuộc sống. 

Đoàn khảo sát đề nghị nếu có những khó khăn, vướng mắc liên quan đến quy định pháp luật thì cần nêu rõ để đưa vào nội dung sửa Luật Xây dựng và nghị định xử phạt VPHC trong lĩnh vực đất đai tới đây.

Cần khởi tố hình sự để răn đe

Liên quan đến tình trạng xây dựng trái phép, ĐB Trương Trọng Nghĩa cho rằng TP.HCM là địa phương thường xuyên nóng về tình trạng xây dựng không phép, sai phép. Trong đó có những vụ không chỉ người dân vi phạm mà cả lãnh đạo HĐND quận, chánh thanh tra quận cũng xây nhà không phép (như ở Thủ Đức). Hay hàng loạt căn nhà xây dựng không phép ở Bình Chánh…

ĐB Trương Trọng Nghĩa cho rằng nguyên tắc xử phạt VPHC là đảm bảo nhanh, đúng và phải thật sự nghiêm minh. Nếu không sẽ ảnh hưởng rất lớn, đặc biệt là tâm lý người dân. “Chẳng hạn như vụ xây vượt tầng tại tòa nhà 8B Lê Trực (Hà Nội), đến nay đã hơn một năm vẫn chưa xử lý được khiến tâm lý dư luận rất bất bình” - ông Nghĩa nói.

Theo ông Nghĩa, TP đang quyết tâm để dẹp cho được hiện tượng đầu nậu, bảo kê xây dựng nhà trái phép. “Có hay không cán bộ tiêu cực, tham nhũng trong quá trình xử lý vi phạm trật tự xây dựng? Sở Xây dựng đã từng xử lý cán bộ có liên quan đến tình trạng này chưa? Có trường hợp nào khởi tố hình sự hay chưa?” - ĐB Nghĩa đặt câu hỏi.

Theo ĐB Nghĩa, nếu đủ cơ sở thì phải khởi tố hình sự. “Có thể bản án chỉ là cảnh cáo hoặc án treo nhưng việc khởi tố hình sự là sự răn đe rất lớn, cho thấy sự nghiêm minh của pháp luật” - ĐB Nghĩa nói.

Ông Nghĩa cũng cho rằng trong thời gian qua, Thành ủy đã ban hành Chỉ thị 23, UBND TP cũng đã ban hành kế hoạch thực hiện chỉ thị này và thực tế tình trạng vi phạm xây dựng có giảm. Tuy nhiên, theo ông Nghĩa, việc giảm sẽ không bền vững nếu không tiếp tục làm nghiêm, làm mạnh, bởi nhu cầu nhà ở hiện nay là rất lớn.

Liên quan đến vấn đề tiêu cực của cán bộ, chánh Thanh tra Sở Xây dựng thừa nhận là có tình trạng cán bộ vi phạm trong quá trình thực thi nhiệm vụ.

“Hằng năm chúng tôi đều xử lý các cán bộ có vi phạm liên quan đến trật tự xây dựng. Trong đó có kiểm điểm, cách chức, buộc thôi việc các cán bộ có liên quan. Riêng vụ vi phạm xây dựng không phép ở Thủ Đức vừa qua, chúng tôi cũng đã xử lý cán bộ, rút về sở. Dù rất đau lòng nhưng cũng phải xử lý để làm gương” - ông Long nói.