Từ vụ án Phimmoi bị khởi tố tới câu chuyện bản quyền của các nền tảng tại Việt Nam

Từ vụ án liên quan tới Phimmoi bị khởi tố....

Sau một thời gian dài "sập lên, sập xuống" và thay đổi tên miền liên tục, website Phimmoi.net dường như sắp đi đến hồi kết. Hôm 19/8, Công an TP HCM cho biết đang điều tra theo quyết định khởi tố vụ án hình sự liên quan đến Phimmoi. Dẫu vậy theo ghi nhận, tên miền phimmoiplus.net vẫn hoạt động bình thường.

Theo một báo cáo của We Are Social vào tháng 1/2020, Phimmoi là một trong 20 website được truy cập nhiều nhất tại Việt Nam. Với lượng nội dung lớn, website này nhanh chóng thu hút một lượng người dùng khổng lồ.

Tới tháng 6/2020, các nhà mạng tại Việt Nam đồng loạt chặn truy cập tới Phimmoi. Tuy nhiên, đây cũng là điểm bắt đầu của một "huyền thoại", khi nhóm điều hành website phim lậu liên tục đổi thành phimmoiz, phimmoizz rồi phimmoizzz để "lách luật" từ các nhà mạng.

Đầu năm nay, Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR)  đã ra cáo buộc Phimmoi vi phạm bản quyền nghiêm trọng trong báo cáo "Các thị trường mua bán các sản phẩm giả mạo sở hữu trí tuệ và vi phạm bản quyền năm 2020". 

Hiện tại, cơ quan chức năng chưa có kết luận điều tra về vụ việc này, nhưng với những chứng cứ rõ ràng còn lưu trên website mà hàng nghìn người Việt vẫn truy cập để xem phim tại đây, Phimmoi sẽ khó lòng đưa ra được một lời giải thích hợp lý.

Phimmoi không phải là website phim lậu duy nhất tại Việt Nam. Với từ khóa là tên một bộ phim trên Google, người dùng có thể tìm được hàng chục website phim khác với cách thức hoạt động tương tự. Và cũng giống như phimmoi, những website này sẵn sàng đổi tên miền để tránh bị chặn.

Phản ứng từ một bộ phận người dùng internet sau khi biết tin vụ án chiếu phim lậu trên Phimmoi bị khởi tố cũng tiết lộ nguyên nhân những website phim lậu vẫn còn tồn tại. Ngoài việc miễn phí, thì các website phim lậu có thể cung cấp đa dạng các nội dung (nhiều phim từ các nhà sản xuất, phân phối khác nhau) vì không cần phải xin/mua bản quyền cho những bộ phim này.

Tại Việt Nam, Netflix có thể coi là nền tảng xem phim phổ biến nhất (một thống kê của YouNetMedia vào tháng 6/2020, 66% số lượt bàn luận trên mạng xã hội về ứng dụng xem phim/streaming nhắc đến Netflix. Theo sau lần lượt là VieOn, FPT Play và Galaxy Play).

Tuy nhiên, không phải phim nào cũng có trên Netflix. Điều này có nghĩa là những người muốn xem những bộ phim không có trên Netflix sẽ phải lựa chọn mua thêm tài khoản của những nền tảng kém phổ biến hơn, hoặc lựa chọn xem "phim lậu". Những rào cản trên vô tình hay hữu ý đẩy một lượng người dùng không nhỏ đến các website như phimmoi nói riêng hay các web xem phim lậu nói chung.

Tới các nội dung lậu khác trên internet tại Việt Nam

Thật khó để đưa ra một nhận định chuẩn xác nhất về thói quen sử dụng sản phẩm bản quyền, nhưng có một điều chắc chắn là tại Việt Nam, không khó để tìm kiếm các sản phẩm, nội dung "lậu", từ phim, thể thao, game cho tới phần mềm...

Các nhà đài bỏ hàng chục triệu USD để mua bản quyền các giải đấu thể thao, nhưng rất dễ dàng để một website nào đó chiếu lại những nội dung đó mà không cần bản quyền. Trong khi đó những tựa game hay phần mềm cần trả phí để dùng, phần lớn cũng có thể tìm được bản "crack" miễn phí trên mạng.

"Tại sao phải trả tiền khi có thể dùng miễn phí?" vẫn luôn là một câu hỏi khó trả lời trong các cuộc tranh luận giữa những người ủng hộ việc sử dụng nền tảng trả phí và nền tảng lậu, đặc biệt là từ góc độ người dùng. Đương nhiên, chất lượng nền tảng lậu có thể sẽ kém hơn, nhưng (phần lớn) miễn phí, và phần nào nữa là tiện khi không phải đăng kí tài khoản.

Tuy nhiên từ góc nhìn của những người sản xuất hay phân phối nội dung, rõ ràng họ đã chịu thiệt hại từ các nội dung lậu. Với bản quyền giải Ngoại Hạng Anh độc quyền tại Việt Nam, K+ đã liên tục kêu gọi, làm truyền thông về bản quyền nhưng điều này không ngăn được các website streaming bóng đá lậu tồn tại và hút một lượng khán giả lớn.

Điều này liệu có khiến các nhà đài khác phải chùn tay khi đàm phán mua bản quyền các giải thể thao khác trong thời gian tới, khi ngoài cạnh tranh với các đối thủ hữu hình (các nhà đài khác) còn phải cạnh tranh với các đối thủ "vô hình" khác (các nền tảng lậu)?

Khi thị hiếu vẫn hướng về những nền tảng hay nội dung "lậu", không dễ để loại bỏ những sản phẩm này khỏi thị thường. Phimmoi là một ví dụ rõ ràng nhất: Khi bị chặn, nhóm điều hành liên tục đổi tên miền. Và thậm chí nếu Phimmoi có dừng hoạt động, thì liệu sẽ có thêm một Phimmoi khác phục vụ nhóm khán giả chuộng nội dung lậu?