Trung Quốc chuẩn bị giải cứu Iraq bằng thương vụ dầu mỏ tỉ đô

Iraq được dự kiến là sẽ kí hợp đồng trị giá hàng tỉ USD với công ty China ZhenHua Oil. Bloomberg nhận xét hợp đồng này là gói cứu trợ từ Bắc Kinh dành cho chính phủ Iraq vốn đang thiếu tiền mặt.

Sự sụp đổ của giá dầu đã tác động xấu đến ngân sách của Iraq, thậm chí nước này còn gặp khó trong việc trả lương cho giới công chức. Theo hợp đồng, chính phủ Iraq sẽ được thanh toán trước để đổi lại việc cung cấp nguồn cung dầu dài hạn cho Trung Quốc.

Thương vụ này là ví dụ mới nhất của việc Trung Quốc cho các quốc gia sản xuất dầu đang gặp khó khăn như Venezuela và Ecuador vay tiền thông qua các công ty do nhà nước kiểm soát. Trung Quốc nhận hoàn trả bằng các thùng dầu thay cho tiền mặt.

Nguồn tin của Bloomberg cho biết SOMO, cơ quan phụ trách xuất khẩu dầu của Iraq đã lựa chọn ZhenHua làm bên thắng thầu. Tuy nhiên, thương vụ này vẫn phải chờ nội các Iraq phê chuẩn. Hôm 8/12, phát ngôn viên nội các Iraq Hassan Nadhim nói rằng thương vụ trên đang được xem xét và sẽ được chuyển tới thủ tướng.

Theo các điều khoản trong lá thư mà SOMO gửi cho các nhà kinh doanh dầu tháng trước, bên trúng thầu sẽ mua 4 triệu thùng dầu/tháng, tương đương khoảng 130.000 thùng/ngày. Hợp đồng kéo dài tổng cộng 5 năm nhưng bên trúng thầu chỉ phải trả trước một năm, theo giá dầu hiện tại là khoảng 2 tỉ USD.

Thương vụ trên thu hút sự quan tâm rộng rãi của những tên tuổi hàng đầu trong ngành kinh doanh dầu mỏ. Thời hạn cho cuộc đấu thầu đã được kéo dài từ cuối tháng 11 để các bên quan tâm có thêm thời gian ra giá.

ZhenHua Oil chưa trả lời email yêu cầu bình luận từ Bloomberg.

Mọi quốc gia sản xuất dầu lớn đều chịu tác động nặng nề từ sự sụp đổ giá dầu do COVID-19 gây ra. Nhưng Iraq ở trong vị thế tồi tệ hơn hầu hết các nước khác vì dầu thô chiếm gần như toàn bộ nguồn thu của chính phủ. Quĩ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo GDP Iraq sẽ giảm 12% trong năm nay, cao hơn so với bất kì thành viên OPEC nào khác tuân theo hạn ngạch sản xuất.

Chính phủ Iraq đang vật lộn để trả lương cho các công chức và giáo viên. Nhiều người trong số họ đã xuống đường biểu tình trong vài tháng qua.

Thương vụ hiếm có

Các quốc gia giàu năng lượng nhưng thiếu tiền thường dựa vào các thỏa thuận trả trước để bổ sung doanh thu, nhưng Baghdad chưa từng làm vậy.

Trong một thương vụ thanh toán trước, người mua dầu thực chất là người cho vay đối với nước bán. Các thùng dầu là vật bảo đảm cho khoản vay. Điều khoản 2 tỉ USD trong hợp đồng của Iraq là một trong những khoản trả trước lớn nhất trong lịch sử gần đây, tuy vẫn ít hơn con số kỉ lục 10 tỉ USD mà công ty dầu khí Nga Rosneft huy động được năm 2013.

Ngoài qui mô lớn, thỏa thuận trên còn khác thường vì nó cho phép người trúng thầu vận chuyển dầu thô của Iraq đến bất kì điểm đến nào trong một năm. Thông thường, dầu thô Trung Đông được bán với các điều khoản nghiêm ngặt ngăn cản các thương nhân và nhà máy lọc dầu bán lại dầu cho các khu vực khác.

Điều kiện đó có lẽ được coi là đủ thuận lợi để bù đắp cho thực tế là Iraq không phải trả lãi cho tiền thanh toán trước. Thông thường, một quốc gia phải trả lãi cho số tiền được nhận trước.

"Hồi sinh Trung Quốc"

ZhenHua hoạt động trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh dầu mỏ. Mặc dù ít được biết đến bên ngoài Trung Quốc, công ty này đóng vai trò lớn trong chính sách "vươn ra toàn cầu" về năng lượng của Bắc Kinh.

ZhenHua đã đầu tư vào các hợp đồng nhượng quyền khai thác dầu ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Kazakhstan và Myanmar, đồng thời kinh doanh dầu thô có nguồn gốc từ Kuwait, Brazil và Cộng hòa Congo.

ZhenHua được thành lập vào năm 2003 với tư cách là công ty con của nhà thầu quốc phòng thuộc sở hữu nhà nước lớn nhất Trung Quốc. Theo trang web công ty, ZhenHua kinh doanh khoảng 1,3 triệu thùng dầu và thành phẩm mỗi ngày.

Các công ty kinh doanh dầu lớn khác của Trung Quốc bao gồm Unipec, Chinaoil và Sinochem. Những công ty thuộc sở hữu nhà nước này ngày càng trở nên nổi bật trong bối cảnh sức tiêu thụ dầu của Trung Quốc tăng lên. Trung Quốc được cho là sẽ sớm vượt qua Mỹ để trở thành nhà nhập khẩu dầu thô lớn nhất thế giới.

ZhenHua trong tiếng Quan Thoại có nghĩa là "Hồi sinh Trung Quốc". ZhenHua lập công ty liên doanh với SOMO để tiếp thị dầu của Iraq vào thị trường Trung Quốc năm 2018, nhưng sau đó liên doanh này đã bị đóng.