Triển vọng ngành cá tra thêm tối: Doanh nghiệp giảm 50% công suất và không dám chào hàng vì COVID-19

Nguy cơ thiếu nguồn cung cá cỡ vừa và nhỏ

Theo Undercurrent News, triển vọng ngành cá tra Việt Nam ngày càng khó đoán định khi biến chủng Delta diễn biến phức tạp, buộc chính quyền các địa phương áp dụng các biện pháp cứng rắn để kiểm soát dịch bệnh.

Nhiều doanh nghiệp đã phải đóng cửa hoặc giảm công suất vì chi phí tăng cao khi thực hiện "3 tại chỗ" và thiếu nhân lực. Điều này khiến khối lượng thủy hải sản xuất khẩu trong tháng 6 giảm khoảng 10% so với tháng 6.

Mặc dù giá xuất khẩu cải thiện nhưng cá tra nguyên liệu vẫn chỉ ở mức khoảng 23.000 đồng/kg do các nhà máy giảm công suất sản xuất. Thậm chí có nơi ghi nhận giá cá tra chỉ khoảng 20.500 đồng/kg.

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP) với mức giá như hiện nay người nuôi lỗ 900 - 1.400 đồng/kg.

Một chuyên gia trong ngành cho biết: ”Câu hỏi lớn nhất là bao giờ bệnh dịch được kiểm soát để các nhà máy hoạt động bình thường trở lại. Chúng tôi vẫn chưa thấy “tia sáng nơi cuối đường hầm” nào”.

Nhiều hộ nông dân đang nuôi cầm chừng để chờ giá cá tra tăng lên. Hiện rất ít doanh nghiệp chế biến nào đẩy mạnh mua vào nên lựa chọn duy nhất của hộ nuôi là cầm chừng.

Cá tra đang ở giai đoạn lý tưởng để thu hoạch (800gr-1kg/con). Tuy nhiên, nếu đợi khi chuỗi cung ứng hoạt động bình thường trở lại, lứa cá này sẽ vượt mức 1 kg/con.

“Có một vài thị trường nhỏ sẵn sàng tiêu thụ size cá này nhưng đổi lại giá trị sẽ thấp hơn. Nhiều kịch bản có thể diễn ra trong vài tuần hoặc vài tháng tới, tuy nhiên có một điều chắc chắn rằng thị trường sẽ gặp một vài rắc rối liên quan đến việc thừa cá size lớn trong khi size cỡ nhỏ lại thiếu”, một chuyên gia trong ngành nhận định.

Vị này cho biết nhiều người nuôi cá tra quyết định cắt giảm sản lượng hoặc thậm chí không có ý định thả trở lại bởi không có vốn. Vấn đề năm nay không còn nằm ở nhu cầu thấp như năm ngoái nữa. 

Đại diện công ty Siam Canadian chi nhánh tại Việt Nam cho rằng nhiều doanh nghiệp thậm chí không dám chào bán bởi còn nhiều bất ổn liên quan đến việc phòng dịch, chi phí hoạt động cao, giá cước tàu liên tục leo thang, cỡ cá nguyên liệu quá khổ….Ngay sau khi lệnh giãn cách xã hội kết thúc, nguy cơ thiếu cá có cỡ nhỏ - vừa rất cao. 

Ngoài ra, do giãn cách xã hội nên phải đến tháng 10 người dân mới có thể thả cá trở lại và sau 6 - 8 tháng mới được thu hoạch. Điều này đồng nghĩa nguồn cung sẽ bị thiếu đột ngột trong khoảng thời gian từ tháng 10/2021 đến tháng 2 năm sau.

Theo VASEP, tính tới hết tháng 7, diện tích thả nuôi cá tra của thành phố Cần Thơ đạt hơn 548ha, đạt 74% so với kế hoạch cả năm là 736ha. 

Hiện nay, nguồn cung cá tra cho xuất khẩu đang dồi dào nhưng nhà máy chế biến cũng ngưng hoặc tạm ngưng mua nguyên liệu. Điều này dẫn tới giá cá giảm so với tháng trước đó.

Trả lời tờ Undercurrent News, bà Tâm Nguyễn, CEO Công Ty CP Vĩnh Hoàn cho biết tình hình sản xuất, kinh doanh đang rất khó khăn. Vĩnh Hoàn đang phải giảm 50% công suất nhà máy do ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 và rất nhiều khó khăn liên quan đến việc đặt tàu vận chuyển. 

“Chúng tôi cho rằng cần mất ít nhất một tháng hoặc thậm chí nhiều hơn để nhà máy có thể phục hồi sản xuất, với điều kiện toàn bộ công nhân được tiêm vắc xin. 

Ngoài ra, do dịch COVID-19 nên tuần trước, nhiều hộ đã không tái thả cá giống. Nếu nhà máy được nâng dần công suất từ tháng 9 sẽ giúp giảm bớt sự hỗn loạn về nguồn cung.  Chúng tôi lo ngại rằng nguồn cung sẽ khan hiếm trong 8 tháng tới”, bà Tâm Nguyễn cho biết.

Giá cá tra xuất khẩu có thể tăng do nguồn cung khan hiếm

Ông Don Kelley, giám đốc công ty nhập khẩu thủy sản Western Edge Seafood tại Mỹ  cho rằng giá cá tra nhập từ Việt Nam sẽ tăng ngay khi nguồn cung bình thường trở lại.

“Trong số 3 nhà máy tôi hỏi mua cá thì 1 nhà máy giảm công suất, còn lại là đóng cửa. Tôi cho rằng giá sẽ cao vì nguồn cung khan hiếm”, ông Don Kelley nói.

Trong tháng 6, giá cá tra nhập khẩu tại Mỹ đạt khoảng 1,95 USD/pound và đang có chiều hướng đi lên. Ông Don Kelley cho biết hiện tại tồn kho tại các doanh nghiệp Mỹ đang rất thấp, điều này phản ánh ngay ở xu hướng giá. 

Còn tại EU, giá cá tra ổn định ở mức 2,2 USD/kg. 

Theo VASEP kể từ quý II/2021, nhu cầu nhập khẩu cá tra tại nhiều thị trường như: Mỹ, Brazil, Mexico, Thái Lan, Canada, Colombia, Nga, UAE… bắt đầu tăng tích cực trở lại. 

Tuy nhiên, dịch COVID-19 đã lan rộng từ TPHCM xuống các tỉnh miền Tây trong thời gian ngắn. 

Mặc dù đã tính toán trước kịch bản sẵn sàng ứng phó trong tình huống này nhưng nhiều doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu cá tra không tránh khỏi bị động và ảnh hưởng nghiêm trọng. 

"Chỉ khi doanh nghiệp chế biến cá tra khôi phục lại sản xuất, tăng công suất trở lại bình thường thì giá cá tra nguyên liệu mới có thể tăng", VASEP cho biết.