Thủ phủ cá rô phi Trung Quốc 'nghẹt thở' vì thuế của Mỹ

Ở Mậu Danh (Maoming), thành phố nằm ở phía tây nam tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, cá rô phi không chỉ là món ăn hợp với thu nhập của người dân mà còn là nghề nghiệp, thu nhập và lối sống của hàng nghìn người. Giờ đây, tất cả đang bị đe dọa bởi cuộc chiến thương mại.

Mậu Danh dành quỹ đất rộng gần gấp rưỡi diện tích San Francisco quy hoạch các trang trại nuôi cá rô phi, trại giống và cơ sở sản xuất thức ăn chăn nuôi. Thành phố có 16 nhà máy chế biến cá rô phi philê xuất khẩu – phần lớn cung cấp cho các siêu thị tại Mỹ.

Tuy nhiên, sau nhiều vòng áp thuế của Mỹ, ngành xuất khẩu cá rô phi trị giá 425 triệu USD của Trung Quốc sang Mỹ hiện phải chịu thuế suất lên đến 170%, gần như khiến sản phẩm này không còn khả năng cạnh tranh tại thị trường xuất khẩu lớn nhất.

Reuters đưa tin, hồi cuối tháng 4 các trại giống tại Mậu Danh cho biết họ không nhận được đơn hàng mới nào trong khi các cơ sở sản xuất thức ăn chăn nuôi cho biết khách hàng đang cắt giảm đơn hàng. Các nhà máy chế biến ngừng hoạt động và nhiều nông dân thua lỗ với mức giá bán hiện tại.

Tongwei, một trong những tập đoàn nuôi trồng thủy sản lớn nhất Trung Quốc, cho biết, ở Trung Quốc, cứ 10 nông dân nuôi cá rô phi thì sẽ có 1 người mất việc.

Các mức thuế cao của Mỹ đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng. Toàn bộ chuỗi giá trị đều thiệt hại, nhiều người có nguy cơ mất việc, ông Huang Songfei, thương nhân lâu năm tại Mậu Danh, cho biết. Cá rô phi có thể chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong thương mại Mỹ - Trung nhưng mối nguy đối với sinh kế của người dân ở Mậu Danh cũng cho thấy tác động đến kinh tế cả hai nước mà cuộc chiến thuế quan gây ra. “Người dân đang mắc kẹt”, ông Huang nói.

Tháng 3 - 5 hằng năm là mùa cao điểm thả nuôi cá rô phi với nhu cầu cao về cá giống. Nhưng năm nay, đơn hàng gần như không có.

Một công nhân tại trại giống chia sẻ, “Năm nay là năm khó khăn nhất từ trước đến nay. Thông thường, đến thời điểm này chúng tôi đã bán được rất nhiều cá giống. Nhưng giờ không ai mua. Nông dân đang rất lo ngại.”

Chủ trại giống cho biết doanh số bán đã giảm hơn một nửa. Kể cả những người dù chưa bao giờ xuất khẩu cá rô phi sang Mỹ nhưng vẫn “hoảng loạn”. Đây là phản ứng dây chuyền.

Ông Huang cho biết thêm, đầu tháng 4, giá cá rô phi đã giảm 17% khi Washington và Bắc Kinh liên tục áp thuế trả đũa lẫn nhau. Tuy đã hồi phục đôi chút, song giá vẫn rất thấp, khiến nông dân phải vật lộn mưu sinh.

16 cơ sở chế biến tại Mậu Danh cũng đang gặp khó khăn. Các nhà máy này từng xuất khẩu khoảng 100.000 tấn cá rô phi mỗi năm, chủ yếu sang Mỹ và Canada, lượng cá đủ tiêu dùng bình quân hàng năm cho 25 triệu người Mỹ.

Ông Zhu Huazhi, thương lái chuyên thu mua nguyên liệu cho các nhà máy chế biến, nhận định, nếu tình hình này tiếp diễn, tất cả sẽ phá sản. Trước đây, hơn 60% sản lượng cá rô phi của các nhà máy này xuất khẩu sang Mỹ.

Tại tỉnh láng giềng Hải Nam, thị trường Mỹ chiếm tới một nửa khối lượng cá rô phi xuất khẩu của tỉnh này. Hiệp hội Thủy sản địa phương trong tháng này đã kêu gọi các doanh nghiệp nhanh chóng tìm kiếm thị trường mới cả ở trong và ngoài nước.

Tuy nhiên, việc thay thế thị trường Mỹ là cực kỳ khó khăn. Mặc dù vẫn có các thị trường tại Liên minh châu Âu, châu Phi và Trung Đông, nhưng không thể nhanh chóng hoặc hoàn toàn bù đắp thay thế được thị trường Mỹ. Ví dụ, thị trường châu Phi chủ yếu nhập khẩu cá nguyên con với tỷ lệ chế biến tối thiểu, theo một doanh nghiệp xuất khẩu cá rô phi.

Trong khi đó, thị trường nội địa vẫn yếu, người tiêu dùng thận trọng và mức chi tiêu thấp.

Hầu hết nông dân, doanh nghiệp cá rô phi tại Mậu Danh đều đang kỳ vọng vào một thỏa thuận thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ.

Ông Zhu Huazhi nhận định, chúng ta sẽ biết những ai có thể trụ lại. Người dân tin vào nền kinh tế Trung Quốc. Nếu vấn đề thuế quan được giải quyết, đơn hàng sẽ sớm quay trở lại.

Diễn đàn Đầu Tư Việt Nam 2025 - Mid-Year Update do trang thông tin điện tử tổng hợp VietnamBiz, Việt Nam Mới tổ chức sẽ diễn ra vào lúc 13h30 ngày 03/06/2025 tại Khách sạn L7 West Lake Hanoi by LOTTE, TP Hà Nội.

Sự kiện quy tụ các nhà hoạch định chính sách, các chuyên gia tài chính, các định chế tài chính, đại diện từ các doanh nghiệp, ngân hàng, các cơ quan thông tấn báo chí và đông đảo nhà đầu tư có kinh nghiệm lâu năm trên thị trường.

Trong giai đoạn thị trường có nhiều thay đổi với những tác động chính sách, Diễn đàn hứa hẹn mang lại không gian để các chuyên gia bàn luận về các xu hướng đầu tư mới, các góc nhìn chiến lược, mở ra nhiều ý tưởng đầu tư phù hợp cho giai đoạn mới. Đồng thời tạo cơ hội gặp gỡ, kết nối giữa nhà đầu tư và các đối tác tiềm năng trên thị trường.

BTC dành số lượng vé hạn chế cho độc giả VietnamBiz. Vui lòng đăng ký và hoàn thành khảo sát tại đây để xác nhận tham dự.