Thị trường phi chính thức giúp Trung Quốc bán ô tô đi khắp thế giới

Theo Rest of world, các nhân viên tại Li Auto - một hãng xe điện Trung Quốc, nhận thấy điều bất thường khi họ thống kê lượng ô tô bán ra trong tháng 7/2023. CEO Li Xiang cho biết trong ba tuần đầu tiên của tháng, có 200 mẫu ô tô thương hiệu Li Auto được đăng ký tại Trung Quốc nhưng chưa mua bảo hiểm và do đó chưa thể lăn bánh trong nước.

Sau khi tìm hiểu, Li Auto nhận ra các thương nhân đã vận chuyển số ô tô này ra nước ngoài, chủ yếu đến Trung Á và Trung Đông. Trên Weibo - mạng xã hội tương tự Facebook tại Trung Quốc, CEO Li Xiang đăng bức ảnh cho thấy mẫu SUV Li Auto A7 đang được rao bán giá 70.897 USD tại Kazakhstan, cao hơn hẳn gần 26.000 USD so với giá niêm yết tại Trung Quốc.

Trung Quốc là quốc gia sản xuất xe điện hàng đầu thế giới. Cuối năm ngoái, BYD đã vượt qua Tesla trở thành nhà sản xuất ô tô điện lớn nhất. Ngoài BYD, Trung Quốc còn có các hãng xe nội địa như Nio, Xpeng và thậm chí là hãng điện thoại Xiaomi cũng tham gia. 

Các hãng xe điện Trung Quốc đã tìm được chỗ đứng tại những thị trường bên ngoài như Indonesia hay Jordan.

Thương nhân đã tận dụng sự bùng nổ của xe điện bằng cách “tuồn” các mẫu xe đắt tiền sang các thị trường mà nhà sản xuất ô tô điện Trung Quốc chưa có cửa hàng chính hãng. Họ lợi dụng kẽ hở là chính sách bán ô tô đã qua sử dụng ra nước ngoài mà không cần hãng xe phải cấp phép.

Con đường là thương nhân đăng ký ô tô mới ở Trung Quốc sau đó vận chuyển ngay ra nước ngoài. Điều này có nghĩa là những chiếc xe đã qua sử dụng đúng về mặt lý thuyết nhưng đồng thời về kỹ thuật vẫn mới hoàn toàn.

6 đơn vị xuất khẩu ô tô đã qua sử dụng nói rằng họ vận chuyển xe đến các thị trường gồm Nga, Kazakhstan và Ả Rập Saudi - nơi những chiếc xe điện đắt đỏ của Trung Quốc là biểu tượng thời thượng.

Tại Tân Cương - khu vực biên giới giữa Trung Quốc và Kazakhstan, một số đơn vị còn bắt tay với các kỹ sư để thay đổi ngôn ngữ phần mềm từ tiếng Trung sang tiếng Anh hoặc Nga trên ô tô.

Huatai Securities ước tính vào năm 2023, Trung Quốc đã xuất khẩu hơn 100.000 ô tô, hầu hết là ô tô điện hoặc xe plug-in hybrid.   

Ông Ethan Zhang, một đơn vị xuất khẩu ô tô có trụ sở tại tỉnh Hà Bắc, nói: “Ô tô Trung Quốc đang thực sự trở nên phổ biến”. Trong hai năm qua, công ty của ông đã xuất khẩu hơn 2.000 xe, 80% trong số đó là xe hybrid hoặc plug-in hybrid. 

“Màn hình lớn, tính năng tương tác, tay nắm cửa ẩn, điều khiển bằng giọng nói, ghế mát-xa,… tất cả những thứ này đều có thể rất hấp dẫn”, vị giám đốc chia sẻ.

Vấn đề này đã từng diễn ra trong quá khứ nhưng theo hướng ngược lại. Thương nhân bán những chiếc BMW và Mercedes-Benz “đã qua sử dụng” cho người dùng Trung Quốc sau khi nhập khẩu từ nước ngoài.

Giờ đây, họ chuyển sang xuất khẩu những chiếc xe điện Trung Quốc ra nước ngoài, cho phép những tín đồ ô tô điện có thể sở hữu các mẫu xe từ Li Auto, BYD,… bất chấp việc các hãng xe này chưa hiện diện chính thức tại thị trường đó.

Trong khi các nhà sản xuất ô tô cần thiết lập mạng lưới bán hàng và dịch vụ trước khi bước vào một thị trường nhất định thì những thương nhân này lại không cần điều đó vì đi vào ngách, phục vụ số ít khách hàng chịu chi.

 “Khi các hãng xe tham gia vào một thị trường mới, họ có rất nhiều điều phải nâng lên đặt xuống. Nhưng các thương nhân như chúng tôi lại nhanh nhẹn hơn”, ông Zhang nói.

Nga thường là điểm đến chính cho những mẫu xe này. 

Ông Konstantin Durasov, một đại lý ô tô ở Moscow, cho biết cách đây một năm ông đã chuyển từ bán ô tô do châu Âu sản xuất sang các mẫu xe điện Trung Quốc. Một phần nguyên nhân là do các lệnh trừng phạt áp đặt lên Nga sau xung đột ở Ukraine khiến ô tô nước ngoài gặp khó khăn khi vào nước này. 

Đại lý Zeecar của ông đã nhập khẩu khoảng 400 ô tô điện và xe hybrid từ Trung Quốc vào năm ngoái, bao gồm cả những chiếc SUV cao cấp của BYD, Li Auto và Zeekr. Công ty còn có văn phòng và nhân viên ở Thượng Hải để thuận tiện cho việc giao thương. 

Ông Durasov cho hay: “Trước đây, ô tô Trung Quốc được biết tới với giá siêu rẻ và không thực sự tốt. Nhưng bây giờ người tiêu dùng lại nghĩ rằng đó là một mức giá rất xứng đáng với số tiền bỏ ra để mua chiếc xe”.

Bà Katerina Zabrodkina, nhà tư vấn chuyên về thị trường ô tô Nga có trụ sở tại Bishkek, cho rằng  việc các thương hiệu châu Âu rời bỏ thị trường đã thúc đẩy người tiêu dùng tìm đến các hãng xe Trung Quốc dễ tiếp cận hơn.

Một số đơn vị kinh doanh xe điện quảng cáo xe bằng cách đăng video về ô tô lên TikTok hay Instagram. Ông Hu Changwen tại Tân Cương cho biết ông đã nhận được tin nhắn từ những khách hàng quan tâm ở Nam Phi, Mexico và Algeria thông qua tài khoản TikTok.

Một đoạn clip giới thiệu mẫu Aito M5 do Huawei đứng sau chỉ bán ra tại Trung Quốc, đã thu hút được hơn 6 triệu lượt xem. Ông Hu cho biết một số đại lý ở Đức đã hỏi mua xe điện Huawei, nhưng các quy định nhập khẩu ô tô của Liên minh châu Âu đã ngăn chặn hoạt động giao thương như vậy.

Tuy nhiên khi ngày càng có nhiều người tham gia vào thị trường mua đi bán lại này cũng đồng nghĩa với việc cạnh tranh tăng lên và lợi nhuận bị thu hẹp.

Ông Yang Pingping, một thương nhân nói tiếng Nga ở tỉnh Hắc Long Giang cho hay tỷ suất lợi nhuận đã giảm từ 15% vào đầu năm ngoái xuống còn khoảng 8% trong năm nay. 

Ông Zhang cho biết lợi nhuận trên mỗi chiếc xe đã giảm từ mức đỉnh 50.000 nhân dân tệ (7.018 USD) vào năm 2022 xuống còn khoảng 10.000 nhân dân tệ (1.404 USD) gần đây. 

Một vấn đề khác là nếu các hãng xe không hiện diện chính thức tại các thị trường này, những mẫu xe xuất khẩu tiểu ngạch sẽ khó được tiếp cận dịch vụ hậu mãi, sửa chữa.

Chẳng hạn, Li Auto không bán phụ tùng ô tô ra ngoài, vì vậy người mua xe ở Nga phải đặt mua phụ tùng lấy từ ô tô đã qua sử dụng. Ông Huang cho biết một số nhà xuất khẩu Trung Quốc đang mở rộng sang lĩnh vực kinh doanh sửa chữa.

Trong bài đăng trên Weibo, CEO Li Auto viết rằng họ không có kế hoạch tung sản phẩm ra nước ngoài trước năm 2025, nhưng cũng không có cách nào để ngăn chặn hoạt động xuất khẩu trái phép.