Thị trường điện cạnh tranh: Số lượng tăng nhưng quy mô còn khiêm tốn

Sau 1 năm vận hành thí điểm thị trường bán buôn điện cạnh tranh, quy mô thị trường đã được tăng lên, đảm bảo cung cấp đủ điện cho phát triển kinh tế xã hội.

Tuy nhiên, với gần 23.000 MW công suất nguồn điện tham gia thị trường điện thì con số trên vẫn còn ở mức khiêm tốn.

Đây cũng là nội dung chính được thảo luận tải Hội nghị "Tổng kết Công tác vận hành thị trường phát điện cạnh tranh và thị trường bán buôn điện cạnh tranh thí điểm (giai đoạn 1/7/2017 đến 30/6/2018)" do Bộ Công Thương tổ chức ngày 8/10, tại Hà Nội.

Công suất tăng 2,8 lần

Thị trường phát điện cạnh tranh chính thức đưa vào vận hành từ ngày 1/7/2012. Trải qua hơn 6 năm vận hành, đến nay, thị trường phát điện cạnh tranh đã đạt được các kết quả tích cực.

Nhìn nhận ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Thanh, Phó Tổng Giám đốc Nhà máy Nhiệt điện Hải Phòng cho biết, từ khi tham gia thị trường phát điện, Nhà máy đã chủ động được kế hoạch sản xuất đáp ứng yêu cầu huy động điện.

Đáng chú ý, phương thức vận hành các tổ máy được xây dựng một cách chuẩn xác và có thể nắm rõ thời điểm cần thiết vận hành các tổ máy ứng với chu kỳ, mùa khô hay mùa mưa.

"Trong mùa khô Công ty đặt ra vừa phát sản lượng cao và lợi nhuận cao và đặc biệt có chủ động có kế hoạch trong sửa chữa các nhà máy. Còn mùa mưa tập trung vào nâng cao lợi nhuận đồng thời bố trí sửa chữa các tổ máy đảm bảo khi mùa khô phát năng suất cao," ông Thanh nói.

Chính nhờ sự chủ động này, theo ông, Nhà máy Nhiệt điện Hải Phòng có thể tăng tính chủ động, góp phần đạt được lợi nhuận mà đại hội cổ đông đề ra.

Về phía Bộ Công Thương, thống kê cho thấy, sau hơn 6 năm triển khai, số lượng các nhà máy điện tham gia giao dịch trên thị trường là 87 nhà máy với tổng công suất đặt 22.946MW.

Như vậy, con số này đã tăng 2,8 lần so với thời điểm mới vận hành thị trường điện vào tháng 7/2012 (chỉ có 31 nhà máy điện).

Điểm lại những kết quả trên, theo ông Phạm Quang Anh, Phó Trưởng phòng Thị trường điện (Cục Điều tiết Điện lực), qua thời gian trển khai, thị trường điện ngày càng mở rộng, số nhà máy tham gia chiếm khoảng 49% công suất lắp đặt toàn hệ thống.

Đáng chú ý là hệ thống điện tiếp tục được vận hành an toàn tin cậy, cung cấp đủ điện cho phát triển kinh tế xã hội, đặc biệt là không có sự cố lớn nào xảy ra ảnh hưởng đến việc cung cấp điện năng.

"Thị trường điện đã giúp tăng tính minh bạch, công bằng trong việc lập lịch, huy động các nhà máy điện, góp phần tối ưu toàn hệ thống, tạo động lực và sự tin tưởng để thu hút các nhà đầu tư," ông Quang Anh nói.

Về phía Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia (A0), Phó Giám đốc Nguyễn Xuân Khu thông tin thêm, việc triển khai thị trường điện đã giúp các Tổng công ty điện lực nâng cao được kiến thức, hơn nữa năng lực dự báo phụ tải cũng được nâng lên đáng kể, trong khi sai số phụ tải được cải thiện.

Để chuẩn bị cơ sở hạ tầng cho việc triển khai chính thức thị trường bán buôn điện cạnh tranh vào năm 2019, ông Khu cho biết, phía A0 đang hiệu chỉnh, mở rộng các phần mềm nhằm đáp ứng cho thị trường này.

Ông cũng khẳng định, cơ sở hạ tầng phục vụ cho việc vận hành thị trường điện năm 2019 có thể đáp ứng được yêu cầu đề ra.

- Cơ cấu thành viên tham gia thị trường điện theo loại hình công nghệ:

Cần cơ chế thu hút các nhà máy đa mục tiêu

Mặc dù đạt được nhiều kết quả tích cực, song theo ông Nguyễn Văn Thanh, quá trình triển khai vận hành thị trường điện cũng nảy sinh một số bất cập.

Đại diện Nhà máy Nhiệt điện Hải phòng cho rằng, do việc huy động các tổ máy theo bản chào nên có những thời điểm chu kỳ lên xuống giảm tải của các tổ máy có ngày lên đến 13-15 lần.

"Khi tăng giảm máy như vậy sẽ ảnh hưởng đến tốc độ gia nhiệt của các nhà máy nhiệt điện," ông Thanh nói.

Ở góc độ khác, đại diện Cục Điều tiết điện lực cũng cho biết, vẫn còn trên 51% chưa tham gia vào thị trường điện, trong đó chủ yếu là các Nhà máy điện đa mục tiêu và một số nhà máy BOT.

Nguyên nhân theo chia sẻ của ông Nguyễn Anh Tuấn, Cục trưởng Cục điều tiết điện lực (ERAV), hiện nay toàn bộ khâu đầu vào (khâu phát) đã theo thị trường nhưng giá bán lẻ đầu ra vẫn phải tiếp tục điều tiết, trong khi giữa các Tổng công ty phát điện lại có khoản chênh về doanh thu và chi phí.

Do vậy, để giải quyết vấn đề này, đại diện ERAV cho hay, sẽ tiếp tục nghiên cứu xây dựng các cơ chế để đưa các nhà máy thủy điện chiến lược đa mục tiêu của EVN tham gia thị trường điện trong thời gian tới.

Trong khi đó, theo các chuyên gia, để đảm bảo vận hành thị trường điện một cách công bằng, minh bạch và đảm bảo quyền lợi của các nhà đầu tư vào năng lượng tái tạo, cơ quan quản lý cũng cần tính tới các phương án xây dựng cơ sở pháp lý và các hạ tầng thiết yếu đảm bảo cho các nhà máy điện có công suất nhỏ hơn 30MW, nhà máy điện năng lượng tái tạo cũng có thể tham gia vào thị trường điện trong thời gian tới.

Trước mắt, để triển khai đưa Thị trường bán buôn điện cạnh tranh vào vận hành chính thức từ năm 2019, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng yêu cầu Cục Điều tiết Điện lực, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia và các đơn vị liên quan tập trung thực hiện hoàn thành tốt giai đoạn vận hành thí điểm các tháng cuối năm 2018.

Ông Vượng cũng đề nghị các đơn vị liên quan hoàn thành Thông tư quy định vận hành thị trường bán buôn điện, đồng thời tích cực đẩy mạnh công tác hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin cũng như tiếp tục triển khai đào tạo nâng cao năng lực cho các đơn vị thành viên đáp ứng yêu cầu vận hành thị trường điện.

Xem thêm PV Power tham gia thị trường điện cạnh tranh PV Power tham gia thị trường điện cạnh tranh