'Tham vọng lớn' của Amazon và Jeff Bezos về Alexa không thành

Đã hơn một thập kỷ kể từ khi Jeff Bezos hào hứng phác thảo tầm nhìn của mình về Alexa trên một tấm bảng trắng tại trụ sở chính của Amazon. Trợ lý giọng nói được kỳ vọng sẽ giúp thực hiện tất cả loại nhiệm vụ, chẳng hạn như mua sắm trực tuyến, điều khiển các thiết bị hoặc thậm chí đọc truyện cho trẻ em trước khi đi ngủ, theo Financial Times.

Tuy nhiên, tầm nhìn của người sáng lập Amazon về một nền tảng điện toán mới được điều khiển bằng giọng nói đã không còn. Khi AI dần trở thành một chủ đề được nhiều người quan tâm, cho rằng đó là “cột mốc lớn tiếp theo” của ngành công nghệ, nhiều người đã không khỏi nhớ về “cột mốc lớn tiếp theo” từng được nhắc tới trong quá khứ - trợ lý giọng nói được ca ngợi của những Amazon, Google, Apple, Microsoft,…

Theo một nhân viên hiện tại trong nhóm Alexa: “Nếu có bất cứ điều gì có thể làm để kiếm tiền, thì bạn nên làm điều đó”. Giờ đây, Alexa cũng tập trung nhiều hơn vào cách mà công cụ này có thể giúp Amazon kiếm lời.

Dưới nhiệm kỳ của giám đốc điều hành Andy Jassy, sự thay đổi trọng tâm này đã dẫn đến việc sa thải đáng kể nhân sự trong nhóm Alexa của Amazon vào cuối năm ngoái khi các giám đốc điều hành xem xét kỹ lưỡng đóng góp trực tiếp của sản phẩm vào lợi nhuận của công ty.

Không chỉ Amazon, những ông lớn công nghệ khác cũng đang đối mặt với nhiều vấn đề về thứ mà họ từng kỳ vọng lớn. Tại Microsoft, trợ lý giọng nói Cortana đã không đáp ứng được những gì mà doanh nghiệp từng quảng cáo.

CEO Microsoft Satya Nadella nói với tờ Financial Times: “Tất cả chúng (trợ lý giọng nói) đều "câm như đá". Cho dù đó là Cortana hay Alexa hay Google Assistant hay Siri, tất cả những thứ này đều không hoạt động”. Những nỗ lực làm nổi bật chức năng bổ sung, bằng cách để Alexa đưa ra thông tin “did you know” vào những thời điểm đôi khi không thích hợp, chỉ khiến người dùng càng thêm thất vọng.

Alexa vẫn đạt được thành công nhất định

Thực tế, Amazon vẫn cam kết với Alexa và vẫn “lạc quan” với công cụ này. “Alexa vẫn tiếp tục phát triển. Mức độ tương tác đã tăng hơn 30% trên toàn cầu vào năm 2022, hơn 50% khách hàng của Alexa hiện đang sử dụng nó để mua sắm”, Amazon cho biết.

Xét trên nhiều phương diện, có thể coi Alexa là một thành công của Amazon. Theo Insider Intelligence, Alexa là công cụ dẫn đầu ở Mỹ khi chiếm khoảng 66% thị phần thị trường công cụ hỗ trợ bằng giọng nói.

Theo Amazon, các nhà sản xuất bên thứ ba đã tạo ra hơn 140.000 sản phẩm tương thích với Alexa và hệ điều hành của nó kiểm soát hơn 300 triệu thiết bị thông minh, chẳng hạn như bóng đèn hoặc máy ảnh. Nhóm nghiên cứu IDC ước tính rằng hơn một nửa số người dùng Alexa tương tác với thiết bị ít nhất một lần mỗi ngày, tỷ lệ thành công cao hơn cả Apple Siri và Google Assistant.

Tuy nhiên, giá trị trực tiếp của những tương tác đó đối với Amazon có vẻ thấp và đã có những bất đồng trong nội bộ về cách đo lường hoặc ghi nhận tác động của Alexa đối với chi tiêu trên Amazon.com.

Alexa không đóng góp nhiều vào lợi nhuận của Amazon

Tâm trạng hiện tại hoàn toàn trái ngược với thời điểm mà sự nhiệt tình dành cho Alexa của Amazon tràn đầy háo hức từ Jeff Bezos, người đã trực tiếp hướng dẫn thử nghiệm và phát triển Alexa, thậm chí còn đi xa đến mức đích thân tạo ra giao diện và ngôn ngữ của các tài liệu tiếp thị.

Một cựu giám đốc tiếp thị của gã khổng lồ Amazon cho biết: “Mục tiêu của chúng tôi không phải là làm cho chương trình Alexa có lãi. Mục tiêu là bán được công cụ này, và chúng tôi đã bán được rất nhiều”.

Bỏ qua sự bùng nổ của điện thoại thông minh, Amazon từng kỳ vọng Alexa sẽ mở ra một hệ sinh thái mới rộng lớn gồm các ứng dụng mới và có thể sinh lời, được cung cấp bởi giọng nói. Amazon đặt tên cho những ứng dụng này là “Skills” và mở Alexa cho các nhà phát triển bên thứ ba.

Hiện đã có hơn 130.000 “Skills” trong cửa hàng của Amazon, công ty cho biết vào tháng 11/2022. Google đã thực hiện một động thái tương tự với trợ lý bằng ngôn ngữ của mình, gọi chúng là “conversational actions”.

Dù vậy, “Skills” trên Alexa phần lớn được cung cấp miễn phí, và các nhà phát triển cho biết khả năng kiếm tiền là gần như không thể, trong khi tính năng “discovery” - quá trình người dùng tìm ứng dụng mới để thử - rất khó để phát triển.

Brian Tarbox từ Wabi Sabi Software, công ty phát triển Alexa Skills, cho biết: “Tôi nghĩ vẫn còn rất nhiều người thậm chí không biết “Skills” là gì. Tôi không biết rằng họ đã làm rất tốt khi nói: “Này, đây là tất cả những thứ khác mà Alexa có thể làm”.

Google đã nhìn thấy những thách thức tương tự. Vào tháng 6, Google sẽ chấm dứt quyền truy cập đối với “conversational actions” của bên thứ ba được tạo riêng cho trợ lý giọng nói của mình, thay vào đó là hướng dẫn họ tạo thêm chức năng giọng nói vào ứng dụng máy tính bảng và điện thoại thông minh Android.

Nhà phân tích Adam Wright của IDC cho biết nếu không có điện thoại thông minh, Amazon sẽ không gặp trở ngại tương tự, đồng thời lưu ý rằng mối đe dọa cạnh tranh của iOS và Android “có thể làm ảnh hưởng lợi nhuận kiếm được nhờ doanh số bán loa thông minh”.

Tuy nhiên, sự hồi sinh của trợ lý giọng nói có thể đến từ AI tổng quát, thứ có thể giúp chúng thông minh hơn nhiều so với hiện nay. “AI đang nhận được nhiều sự quan tâm”, một nhân viên hiện tại của Amazon nói về các công cụ như ChatGPT. “Có một chỉ thị được đưa ra từ một số lãnh đạo, yêu cầu các nhóm nghĩ xem Alexa sẽ ra sao nếu được tích hợp AI”.