'Tham quyền cố vị' cản trở chuyển giao quyền lực trong doanh nghiệp gia đình

Giai đoạn mong manh nhất đối với một doanh nghiệp gia đình là khi doanh nghiệp được truyền từ thế hệ sáng lập sang thế hệ tiếp theo. Một trong những trở ngại lớn nhất trong quá trình chuyển giao này chính là tình trạng “tham quyền cố vị" của thế hệ sáng lập.

Theo nghiên cứu mới đây của Deloitte toàn cầu, chỉ có 30% doanh nghiệp gia đình thực hiện chuyển giao thành công sang thế hệ thứ 2 và 12% chuyển giao thành công sang thế hệ thứ 3, chỉ 3% chuyển giao thành công sang thế hệ thứ 4 và các thế hệ tiếp theo.

Ngoài ra, có đến 61% cho rằng thế hệ trước sẽ khó từ bỏ hoàn toàn kiểm soát khi họ tiếp quản doanh nghiệp. Thế hệ sau thường cảm thấy nản chí khi phải cố gắng thuyết phục thế hệ đương nhiệm chấp nhận ý tưởng mới của mình, theo khảo sát thế hệ kế nhiệm của PwC.Theo nghiên cứu mới đây của Deloitte toàn cầu, chỉ có 30% doanh nghiệp gia đình thực hiện chuyển giao thành công sang thế hệ thứ 2 và 12% chuyển giao thành công sang thế hệ thứ 3, chỉ 3% chuyển giao thành công sang thế hệ thứ 4 và các thế hệ tiếp theo.

Tại hội thảo về xây dựng thế hệ lãnh đạo kế cận diễn ra ngày 2-4, ông Phạm Đình Đoàn, Chủ tịch Tập đoàn Phú Thái, cho hay: "Thực tế này cũng đúng với các doanh nghiệp gia đình tại Việt Nam hiện nay".

Tham quyền cố vị cản trở chuyển giao quyền lực trong doanh nghiệp gia đình - Ảnh 1.

Các chuyên gia tại hội thảo chia sẻ kinh nghiệm thành công trong chuyển giao quyền lực giữa các thế hệ trong công ty gia đình. Ảnh: Thùy Dung

Theo các chuyên gia, chuyển dịch lãnh đạo là một trong số các vấn đề áp lực nhất đối với doanh nghiệp gia đình. Bà Annie Kok, Giáo sư Đại học quản lý Singapore cho hay, thách thức lớn nhất của quá trình chuyển giao quyền lực trong các doanh nghiệp gia đình là: hội chứng “tham quyền cố vị” của thế hệ hiện tại.

Theo vị Giám đốc Học viện quản trị doanh nghiệp gia đình tại Singapore này, kế nhiệm phải là một quá trình, không phải một sự kiện. Thế hệ tiếp theo cần thế hệ hiện tại dẫn dắt. Hơn nữa, thế hệ hiện tại nên suy nghĩ về vấn đề “nhường quyền kịp thời" để thế hệ tiếp theo có thể đảm nhận được thách thức dần dần và vào đúng thời điểm. Việc chuyển đổi doanh nghiệp nên gắn với chu kỳ phát triển kinh doanh tương ứng, để đội ngũ quản lý thuộc và không thuộc gia đình có điều kiện phát triển phù hợp.

Ông Richard Loi, Phó Tổng giám đốc phụ trách Khối Deloitte Private của Deloitte Đông Nam Á cho hay, nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, giai đoạn mong manh nhất đối với một doanh nghiệp gia đình là khi doanh nghiệp được truyền từ thế hệ sáng lập sang thế hệ tiếp theo.

“Theo kinh nghiệm của chúng tôi, sự chuyển đổi thành công nhất diễn ra khi những người sáng lập sớm đưa con cái của họ vào công việc kinh doanh thực tế”, ông Richard Loi nói. Bởi điều này sẽ giúp họ chuẩn bị và cố vấn cho các thế hệ tiếp theo, đồng thời cho các thế hệ này cơ hội đổi mới và tự học cách giải quyết những bất đồng giữa anh chị em trong một gia đình.

Hơn nữa, các nhà sáng lập nên hợp tác với chính thế hệ kế cận để xây dựng một bộ quy tắc quản trị gia đình nhằm quản lý những kỳ vọng về doanh nghiệp liên quan tới kế hoạch kế nhiệm và cách đưa ra các quyết định khác nhau.

Từ kinh nghiệm làm việc với các doanh nghiệp gia đình trong nước, ông Phạm Đình Đoàn, đồng thời là Chủ tịch Hội đồng Doanh nghiệp gia đình Việt Nam cho hay, để chuyển giao thành công, thế hệ trước phải cập nhật kiến thức, công nghệ và mô hình kinh doanh mới. Họ cũng phải là người có tư duy quản trị hiện đại và những đột phá trong phát triển nguồn nhân lực.

Trong khi đó, thế hệ sau dám ước mơ, hoài bão lớn và sẵn sàng vượt khó để vươn lên. Mặt khác, thế hệ con cháu cần tích cực tham gia các hoạt động thực tế của doanh nghiệp để học hỏi, tích lũy kinh nghiệm từ đó trưởng thành, vững vàng hơn.

Các doanh nghiệp gia đình cần có lộ trình chi tiết trong chuyển giao khi chủ doanh nghiệp nhận thấy thế hệ tiếp theo đã đủ sức lãnh đạo, điều hành doanh nghiệp.