Sự táo tợn trong hoạt động làm giả số liệu của 'kì lân' cà phê Trung Quốc (Phần 1)

Khi cựu tổng giám đốc của tập đoàn Credit Suisse ca tụng người sáng lập chuỗi cà phê Luckin Coffee là khách hàng lí tưởng vào năm ngoái, chắc chắn ông không thể ngờ vị khách hàng ấy sẽ sớm biến thành cơn ác mộng.

Chuỗi quán cà phê Luckin Coffee Inc. từng phát triển thần tốc và vượt qua chuỗi cà phê Starbucks về số lượng cửa hàng. Mức định giá của Luckin tăng gấp đôi - đạt 12 tỷ USD chỉ 8 tháng sau khi lên sàn, khiến nhiều nhà đầu tư lớn tại Mỹ phấn khởi, theo Wall Street Journal.

Đột nhiên, ngày 12/4, cú sốc gian lận doanh thu của Luckin đã gây nên một cơn địa chấn với công ty 3 tuổi, khiến cổ phiếu mất 75% giá trị chỉ trong một đêm.

Sau đó, các cơ quan chức năng đang điều tra sổ sách của Luckin Coffee, giám đốc điều hành và giám đốc vận hành của công ty mất việc, còn sàn chứng khoán muốn loại bỏ cổ phiếu của Luckin Coffee, nhưng chưa ai giải thích những yếu tố khiến công ty phát triển và sụp đổ một cách ngoạn mục.

Qui mô lớn và sự táo tợn trong gian lận của Luckin từ trước khi niêm yết cổ phiếu lần đầu ra công chúng trên sàn Nasdaq năm ngoái đã khiến các nhà đầu tư quốc tế choáng váng, còn các nhà lập pháp loay hoay. Luckin Coffee là công ty niêm yết trên sàn chứng khoán chỉ trong vòng chưa đầy 2 năm từ khi ra đời.

Sự sụp đổ bất ngờ của Luckin gây ra cú sốc với các quỹ đầu cơ, quỹ tương hỗ và quỹ hưu trí, cũng như các nhà đầu tư cá nhân, với những tổn thất nặng nề.

Trước khi vụ bê bối kế toán khiến giá cổ phiếu Luckin Coffee mất phần lớn giá trị, Lu Zhengyao, người sáng lập Luckin Coffee, là khách hàng lí tưởng đối với tập đoàn tài chính Credit Suisse, theo South China Morning Post.

"Tôi không nhớ nổi tôi đã ăn bao nhiêu bữa tối với Lu ở Bắc Kinh và ông ấy đúng là hình mẫu lí tưởng của khách hàng mà chúng tôi mong ước", Tidjane Thiam, cựu tổng giám đốc Credit Suisse, từng phát biểu như vậy trong một cuộc họp báo năm ngoái, khi ông vẫn điều hành tập đoàn.

Ngày 11/5, Luckin Coffee sa thải giám đốc điều hành Jenny Qian, và giám đốc hoạt động Jian Liu, nhưng không cung cấp nhiều thông tin. Công ty cũng đình chỉ chức vụ hoặc yêu cầu nghỉ phép với 6 nhà quản lí cấp cao khác.

Ra đời hồi giữa năm 2017, Luckin Coffee đối mặt với phong trào gọi vốn của các startup công nghệ Trung Quốc. Trước IPO, công ty đã huy động hơn 500 triệu USD từ các nhà đầu tư gồm BlackRock Inc., quỹ đầu tư quốc gia Singapore GIC cùng nhiều quỹ đầu tư của Mỹ và Trung Quốc.

Chủ tịch Charles Lu cùng giám đốc điều hành Qian đã biến công ty trở thành một startup tạo ra thay đổi lớn trong ngành kinh doanh cà phê tại Trung Quốc vốn chịu sự thống trị của Starbucks.

Lu và Qian xây dựng chiến lược xoay quanh ứng dụng di động. Công ty gửi các phiếu mua cà phê miễn phí cho hàng chục triệu người và mã giảm giá sâu cho những lần mua sau. Chính sách ấy khiến giá một cốc latte của Luckin chỉ còn 12 NDT, tương đương 1,67 USD, chỉ bằng 1/3 so với đồ uống tương tự tại Starbucks.

Người dân đặt đồ uống và thanh toán qua ứng dụng nên không cần có nhân viên thu ngân. Luckin Coffee cũng cam kết giao hàng trong 30 phút. Luckin khẳng định với các nhà đầu tư rằng việc thu thập dữ liệu khách hàng giúp công ty tối ưu hoá doanh thu và hiệu quả hoạt động chuỗi cung ứng.

Tháng 5/2018, chỉ 7 tháng sau khi khai trương điểm bán hàng đầu tiên, Luckin đã có thêm 500 cửa hàng tại hơn 10 thành phố. Công ty tuyên bố họ sử dụng cà phê arabica cao cấp nhập từ Mỹ Latinh và châu Phi, Si-rô từ Italy và sữa từ New Zealand. 

Luckin Coffee cũng sử dụng máy cà phê cao cấp của Thụy Sĩ và tuyển những chuyên gia pha chế từng đoạt giải thưởng về để sáng tạo công thức đồ uống.

Chỉ một năm sau khi thành lập, Luckin được định giá 1 tỷ USD sau vòng gọi vốn vào tháng 6/2018. Khoản tiền đầu tư ấy giúp công ty liên tiếp mở thêm cửa hàng mới, trong đó nhiều nơi gần điểm bán của Starbucks.

Tháng 5/2019, Luckin huy động thành công 651 triệu USD qua IPO tại Mỹ, đưa định giá công ty lên khoảng 5 tỷ USD trong phiên giao dịch đầu tiên. Ở quê nhà Tây An, Luckin tổ chức bữa tiệc lớn để ăn mừng sự kiện với sự tham gia của hàng trăm đối tác, nhà đầu tư, giới ngân hàng và luật sư.

Trong sự kiện, bà Qian tuyên bố mục tiêu tiếp theo của Luckin là có 10.000 cửa hàng tại Trung Quốc vào năm 2021. Thời điểm đó, Starbucks có gần 4.000 cửa hàng tại đại lục.