Phiên đáo hạn phái sinh đặc biệt: Bất ngờ 2 phút cuối ATC, liệu có đặt nhầm lệnh?

Phiên đáo hạn phái sinh đặc biệt

Phiên đáo hạn hợp đồng tương lai chỉ số VN30 tháng 5 hôm nay (21/5) diễn ra tương đối đặc biệt. Đóng cửa phiên giao dịch, hợp đồng VN30F2005 tăng kịch trần lên 864 điểm. Trạng thái này đối lập với ba hợp đồng VN30F2006, VN30F2009 và VN30F2012 khi cả ba mã này đều giảm điểm.

Giá đóng cửa các hợp đồng tương lai phiên 21/5. Nguồn: VNDirect

Trong khi đó, chỉ số cơ sở là VN30-Index đóng cửa ở 815,55 điểm. Như vậy, mức chênh lệch (basis) giữa VN30-Index và VN30F2005 là 48,45 điểm. Đây là điều chưa từng thấy trong các phiên đáo hạn hợp đồng tương lai trước đó.

Giao dịch bất ngờ trong phiên hôm nay chủ yếu đến từ hai phút cuối trong phiên ATC. Theo dõi diễn biến của thị trường, trước phiên ATC, VN-Index ở 803,52 điểm, tương đương mức chênh lêch (basis) với VN30F2005 là 4,48 điểm. Tuy nhiên, lệnh mua bất ngờ trong những phút cuối đẩy mức basis lên 48,45 điểm.

Diễn biến đặc biệt trong phiên ATC hôm nay không chỉ đến với hợp đồng phái sinh mà còn diễn ra trên cả thị trường chứng khoán cơ sở. Chỉ trong những phút cuối phiên ATC, lệnh mua gia tăng đột biến khiến nhiều cổ phiếu nhóm Ngân hàng tăng mạnh.

Đơn cử, cổ phiếu EIB của Eximbank và HDB của HDBank bất ngờ tăng kịch trần. Cổ phiếu TCB của Techcombank giảm giá trong hầu hết thời gian giao dịch nhưng lại bất ngờ tăng 4,5%. Diễn biến tương tự, hàng loạt cổ phiếu trong rổ VN30 khác cũng đóng cửa với mức giá cao nhất trong phiên nhờ lực mua bất ngờ trong phiên ATC như VCB, VIC, VJC, HPG.

VN30F2005 tăng trần: Lãi lỗ được tính thế nào?

Theo quy định vào ngày đáo hạn của hợp đồng nếu không đóng vị thế, hợp đồng sẽ tự thanh toán theo giá đóng cửa của chỉ số cơ sở (VN30-Index) và thanh toán bằng nhận tiền mặt vào ngày hôm sau.

Ví dụ, trong phiên đáo hạn hôm nay, giá của VN30F2005 đóng cửa tại 864 điểm và VN30-Index đóng cửa tại 815,55 điểm. Nếu nhà đầu tư mở vị thế Bán (Short) trong phiên ATC tại mức giá 864 điểm. Khi đó, nhà đầu tư sẽ được thanh khoán mức lãi theo chỉ số cơ sở VN30-Index là 815,55 điểm. Mức lãi tạm tính là hơn 4,8 triệu đồng với mỗi hợp đồng.

Khối lượng giao dịch trong phiên ATC là hơn 3.600 hợp đồng, theo đó mức lãi của phe Bán (Short) trong phiên ATC hôm nay là gần 17,3 tỉ đồng.

Tương tự với những nhà đầu tư đã Bán (Short) trước phiên ATC, mức lãi lỗ sẽ được tính căn cứ theo mức giá đóng cửa của VN30 – Index. Điều đó có nghĩa rằng là những ai có vị thế Bán (Short) tại vùng giá trên 815,55 điểm đều có lãi. Tuy nhiên, khả năng này khó xảy ra bởi vì mức giao dịch cao nhất trong thời gian trước phiên ATC là 814 điểm. Do đó, việc nhà đầu tư Bán (Short) tại vùng giá trên 815 điểm là không có trong phiên hôm nay.

Ở chiều ngược lại với nhóm nhà đầu tư giữ vị thế Mua (Long) trong phiên ATC đối với VN30F2005, nhóm này sẽ bị lỗ với mức thanh toán căn cứ theo VN30 là 815,55 điểm. Theo đó, với mỗi hợp đồng được mở với vị thế Mua (Long) đã lỗ hơn 4,8 triệu đồng.

Trong kịch bản khác là những nhà đầu tư nắm giữ vị thế Mua (Long) trong phiên hôm nay đều có lãi bởi vì hợp đồng VN30F2005 được giao dịch dưới 814 điểm, thấp hơn so với mức đóng cửa 815,55 điểm của VN30-Index.

Liệu có đặt nhầm lệnh?

Trở lại diễn biến bất ngờ của phiên ATC trên thị trường chứng khoán phái sinh hôm nay, hai giả thiết được đưa ra.

Giả thiết thứ nhất là có "bàn tay vô hình" đã tác động đến diễn biến của thị trường phái sinh trong phiên hôm nay. Tuy nhiên, giả thiết này chỉ dừng lại ở những nghi ngờ và rất khó để có cơ sở để minh chứng.

Giả thiết thứ hai là có nhà đầu tư nào đó đã đặt nhầm lệnh mua đối với mã hợp đồng VN30F2005 trong những phút cuối nên đã xảy ra hiện tượng hi hữu trong phiên đáo hạn. Tại một số diễn đàn, hội nhóm, nhiều nhà đầu tư và môi giới đang thiên về khả năng này.