Nhật Bản phát hành mẫu tiền mới, liệu nền kinh tế có nhận cú hích?

Nhật Bản vừa phát hành tiền mẫu mới, lần đầu tiên kể từ năm 2004. Động thái này có thể tạo ra cú hích nhỏ cho nền kinh tế, đồng thời khuyến khích người dân đem tiền đi đầu tư thay vì cất trữ ở nhà.

Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BoJ) phân phối lô 10.000 yen đầu tiên có thiết kế mới vào ngày 3/7. Tờ tiền mới có hình chân dung của ông Eiichi Shibusawa, người được coi là cha đẻ của chủ nghĩa tư bản Nhật Bản.

Mục tiêu của Nhật Bản khi thay đổi thiết kế tiền giấy là ngăn chặn những kẻ làm tiền giả và trốn thuế. Thoạt nhìn, động thái này có vẻ mâu thuẫn với xu hướng không dùng tiền mặt ngày càng lên ngôi tại Nhật Bản, nhưng các quan chức Bộ Tài chính và BoJ tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng lâu dài của tiền giấy.

Thống đốc BoJ Kazuo Ueda phát biểu vào sáng ngày 3/7: “Bất chấp xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt, tiền mặt vẫn là phương tiện thanh toán an toàn có thể được sử dụng bởi tất cả mọi người, trong mọi lúc và ở mọi nơi. Trong tương lai, tiền mặt vẫn sẽ đóng vai trò quan trọng trong hệ thống thanh toán”.

Tờ Bloomberg cho biết ngày trước đó, Bộ trưởng Tài chính Shunichi Suzuki cũng có bình luận tương tự. 

Ông Takahide Kiuchi, nhà kinh tế cấp cao tại Viện Nghiên cứu Nomura, ước tính việc phát hành tiền mẫu mới sẽ tạo ra tác động hơn 1.500 tỷ yen cho nền kinh tế Nhật Bản, giúp GDP tăng trưởng thêm 0,25 điểm %.

Cú hích này đến từ các khoản đầu tư nhằm nâng cấp hàng loạt thệ thống, từ cây ATM cho đến máy phân phối vé. Nhưng mặt khác, chi phí nâng cấp thiết bị có khả năng sẽ trở thành gánh nặng đối với một số doanh nghiệp nhỏ do họ không có hỗ trợ của chính phủ.

Bộ trưởng Suzuki cho biết gần 80 - 90% máy thu ngân và máy bán vé tại nhà ga sẽ tương thích với các tờ tiền mới ngay từ đầu, nhưng chỉ khoảng 30% máy bán hàng tự động là đã sẵn sàng.  

Một số nhà phân tích cũng chỉ ra khả năng mẫu tiền giấy mới thúc đẩy những người tiết kiệm ở Nhật Bản thay đổi hành vi.

Hiện tượng giảm phát và lãi suất ngân hàng xuống đáy trong hàng thập kỷ đã khuyến khích các hộ gia đình Nhật Bản nắm giữ lượng lớn tiền tiết kiệm dưới dạng tiền mặt.

Ông Hideo Kumano, nhà kinh tế cấp cao tại Viện Nghiên cứu Dai-Ichi Life, ước tính rằng tính tới cuối năm ngoái, các hộ gia đình đã trữ khoảng 60.000 tỷ yen (tương đương 371,2 tỷ USD) tiền tiết kiệm dưới dạng tiền mặt.

Trước đây, khi Nhật Bản thay đổi thiết kế tiền, nhiều hộ gia đình chỉ đơn giản là thay thế các tờ tiền cũ sang tiền mới. Nhưng lần này, họ có thể sẽ có động lực để bắt đầu đầu tư bởi tỷ lệ lạm phát cao nhất trong hàng thập kỷ sẽ khiến tiền cất giấu dưới gầm giường mất giá trị theo thời gian.  

Ông Eiji Kinouchi, trưởng chuyên gia phân tích kỹ thuật tại Daiwa Securities, bình luận: “Tôi nghĩ việc Nhật Bản thay đổi thiết tế tiền giấy sẽ dẫn đến những hiện tượng tích cực như tăng đầu tư, tiền gửi ngân hàng hoặc chi tiêu tiêu dùng. Nhưng điều quan trọng là liệu lãi suất thực có tiếp tục được duy trì ở mức thấp hay không”.